• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 1

Iª-IIae q. 24 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod nulla passio animae sit bona vel mala moraliter. Bonum enim et malum morale est proprium hominis, mores enim proprie dicuntur humani, ut Ambrosius dicit, super Lucam. Sed passiones non sunt propriae hominum, sed sunt etiam aliis animalibus communes. Ergo nulla passio animae est bona vel mala moraliter.

Iª-IIae q. 24 a. 1 arg. 2

Praeterea, bonum vel malum hominis est secundum rationem esse, vel praeter rationem esse, ut Dionysius dicit, IV cap. de Div. Nom. Sed passiones animae non sunt in ratione, sed in appetitu sensitivo, ut supra dictum est. Ergo non pertinent ad bonum vel malum hominis, quod est bonum morale.

Iª-IIae q. 24 a. 1 arg. 3

Praeterea, philosophus dicit, in II Ethic., quod passionibus neque laudamur neque vituperamur. Sed secundum bona et mala moralia, laudamur et vituperamur. Ergo passiones non sunt bonae vel malae moraliter.

Iª-IIae q. 24 a. 1 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, in XIV de Civ. Dei, de passionibus animae loquens mala sunt ista, si malus est amor; bona, si bonus.

Iª-IIae q. 24 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod passiones animae dupliciter possunt considerari, uno modo, secundum se; alio modo, secundum quod subiacent imperio rationis et voluntatis. Si igitur secundum se considerentur, prout scilicet sunt motus quidam irrationalis appetitus, sic non est in eis bonum vel malum morale, quod dependet a ratione, ut supra dictum est. Si autem considerentur secundum quod subiacent imperio rationis et voluntatis, sic est in eis bonum et malum morale. Propinquior enim est appetitus sensitivus ipsi rationi et voluntati, quam membra exteriora; quorum tamen motus et actus sunt boni vel mali moraliter, secundum quod sunt voluntarii. Unde multo magis et ipsae passiones, secundum quod sunt voluntariae, possunt dici bonae vel malae moraliter. Dicuntur autem voluntariae vel ex eo quod a voluntate imperantur, vel ex eo quod a voluntate non prohibentur.

Iª-IIae q. 24 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod istae passiones secundum se consideratae, sunt communes hominibus et aliis animalibus, sed secundum quod a ratione imperantur, sunt propriae hominum.

Iª-IIae q. 24 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod etiam inferiores vires appetitivae dicuntur rationales, secundum quod participant aliqualiter rationem, ut dicitur in I Ethic.

Iª-IIae q. 24 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod philosophus dicit quod non laudamur aut vituperamur secundum passiones absolute consideratas, sed non removet quin possint fieri laudabiles vel vituperabiles secundum quod a ratione ordinantur. Unde subdit, non enim laudatur aut vituperatur qui timet aut irascitur, sed qui aliqualiter, idest secundum rationem vel praeter rationem.

Translation Hide
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der Charakter von „gut“ und „böse“ findet sich in den Leidenschaften.

a) Dagegen ist: I. Das moralisch Gute oder Böse ist dem Menschen als solchem eigen. Die Leidenschaften aber finden sich auch in den Tieren. II. „Gut“ und „böse“ will für den Menschen besagen: gemäß der Vernunft sein oder von der Richtschnur der Vernunft absehen, wie Dionysius (4. de div. nom.) ausführt. Die Leidenschaften aber sind nicht in der Vernunft, sondern im sinnlichen Begehren. Also kommt es ihnen nicht zu, „gut“ oder „schlecht“ zu sein. III. „Wegen der Leidenschaften verdienen wir weder Lob noch Tadel,“ sagt Aristoteles. (2 Ethic. 5.) Dies geschieht aber wegen des moralisch Guten oder Bösen. Auf der anderen Seite sagt Augustin (14. de civ. Dei 7.) — und er spricht von den Leidenschaften der Seele: „Schlecht ist dies Alles, wenn die Liebe schlecht; gut, wenn diese gut ist.“

b) Ich antworte, die Leidenschaften können unter doppeltem Gesichtspunkte aufgefaßt werden: einmal an und für sich selbst betrachtet; — dann als der Anordnung der Vernunft unterliegend. Im erstgenannten Sinne genommen ist in ihnen kein moralisch Gutes oder Böses; denn so sind sie nur Bewegungen des vernunftlosen Begehrens, während das moralische Moment von der Vernunft abhängt. Wird aber der zweitgenannte Sinn genommen, so wohnt ihnen der Charakter des Moralischen inne. Denn das Sinnesbegehren steht der Vernunft und dem Willen näher, wie die äußeren Glieder, deren Bewegungen doch moralisch gut oder schlecht sind, insoweit sie als freiwillige dastehen. Inwiefern also die Leidenschaften dem freien Willen unterstehen, sind sie in weit höherem Grade moralisch gut oder schlecht; insofern sie nämlich vom Willen her angeordnet oder nicht verhindert werden.

c) I. An sich betrachtet sind die Leidenschaften den Tieren und Menschen gemeinsam; nicht aber als der freien Willensbestimmung unterliegende. II. Die sinnlichen Kräfte werden als vernünftige bezeichnet; insofern sie gewissermaßen an der Bestimmung der Vernunft Anteil haben. III. Wegen der Leidenschaften an sich betrachtet werden wir nicht gelobt oder getadelt; wohl aber gemäß der Ordnung, welche die Vernunft in ihnen macht oder machen müßte. Deshalb fügt Aristoteles hinzu: „Nicht wird gelobt oder getadelt wer Furcht hat oder zürnt, außer unter gewisser Voraussetzung,“ soweit dies nämlich der Vernunft gemäß ist oder nicht.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy