• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 3

Iª-IIae q. 31 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod gaudium sit omnino idem quod delectatio. Passiones enim animae differunt secundum obiecta. Sed idem est obiectum gaudii et delectationis, scilicet bonum adeptum. Ergo gaudium est omnino idem quod delectatio.

Iª-IIae q. 31 a. 3 arg. 2

Praeterea, unus motus non terminatur ad duos terminos. Sed idem est motus qui terminatur ad gaudium et delectationem, scilicet concupiscentia. Ergo delectatio et gaudium sunt omnino idem.

Iª-IIae q. 31 a. 3 arg. 3

Praeterea, si gaudium est aliud a delectatione, videtur quod, pari ratione, et laetitia et exultatio et iucunditas significent aliquid aliud a delectatione, et sic erunt omnes diversae passiones. Quod videtur esse falsum. Non ergo gaudium differt a delectatione.

Iª-IIae q. 31 a. 3 s. c.

Sed contra est quod in brutis animalibus non dicimus gaudium. Sed in eis dicimus delectationem. Non ergo est idem gaudium et delectatio.

Iª-IIae q. 31 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod gaudium, ut Avicenna dicit in libro suo de anima, est quaedam species delectationis. Est enim considerandum quod, sicut sunt quaedam concupiscentiae naturales, quaedam autem non naturales, sed consequuntur rationem, ut supra dictum est; ita etiam delectationum quaedam sunt naturales, et quaedam non naturales, quae sunt cum ratione. Vel, sicut Damascenus et Gregorius Nyssenus dicunt, quaedam sunt corporales, quaedam animales, quod in idem redit. Delectamur enim et in his quae naturaliter concupiscimus, ea adipiscentes; et in his quae concupiscimus secundum rationem. Sed nomen gaudii non habet locum nisi in delectatione quae consequitur rationem, unde gaudium non attribuimus brutis animalibus, sed solum nomen delectationis. Omne autem quod concupiscimus secundum naturam, possumus etiam cum delectatione rationis concupiscere, sed non e converso. Unde de omnibus de quibus est delectatio, potest etiam esse gaudium in habentibus rationem. Quamvis non semper de omnibus sit gaudium, quandoque enim aliquis sentit aliquam delectationem secundum corpus, de qua tamen non gaudet secundum rationem. Et secundum hoc, patet quod delectatio est in plus quam gaudium.

Iª-IIae q. 31 a. 3 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod, cum obiectum appetitus animalis sit bonum apprehensum, diversitas apprehensionis pertinet quodammodo ad diversitatem obiecti. Et sic delectationes animales, quae dicuntur etiam gaudia, distinguuntur a delectationibus corporalibus, quae dicuntur solum delectationes, sicut et de concupiscentiis supra dictum est.

Iª-IIae q. 31 a. 3 ad 2

Ad secundum dicendum quod similis differentia invenitur etiam in concupiscentiis, ita quod delectatio respondeat concupiscentiae, et gaudium respondeat desiderio, quod magis videtur pertinere ad concupiscentiam animalem. Et sic secundum differentiam motus, est etiam differentia quietis.

Iª-IIae q. 31 a. 3 ad 3

Ad tertium dicendum quod alia nomina ad delectationem pertinentia, sunt imposita ab effectibus delectationis, nam laetitia imponitur a dilatatione cordis, ac si diceretur latitia; exultatio vero dicitur ab exterioribus signis delectationis interioris, quae apparent exterius, inquantum scilicet interius gaudium prosilit ad exteriora; iucunditas vero dicitur a quibusdam specialibus laetitiae signis vel effectibus. Et tamen omnia ista nomina videntur pertinere ad gaudium, non enim utimur eis nisi in naturis rationalibus.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Dritter Artikel. „Freude“ ist nicht gleichbedeutend mit „Ergötzen“.

a) Dies scheint doch der Fall zu sein. Denn: I. Die Leidenschaften unterscheiden sich gemäß den Gegenständen. „Freude“ und „Ergötzen“ aber haben den gleichen Gegenstand. Also ist da kein Unterschied. II. Eine einige Bewegung mündet nicht in zwei Endpunkte. Ein und dieselbe Bewegung aber hat zum Abschlußpunkte die Freude und das Ergötzen. III. Ist die „Freude“ verschieden vom „Ergötzen“; dann auch der „Jubel“, das „Frohlocken“, die „Annehmlichkeit“. Und so werden dies ebenfalls verschiedene Leidenschaften sein, was offenbar falsch ist. Auf der anderen Seite ist nach unserem Sprachgebrauche „Ergötzen“ in den Tieren; nicht aber „Freude“.

b) Ich antworte, daß nach Avicenna (de anima) die Freude eine besondere Gattung des Ergötzens ist. Denn wie es rein natürliche Begierlichkeiten giebt und solche, welche der vernünftigen Auffassung folgen, so ist dies auch mit dem Ergötzen der Fall. Es giebt rein natürliche Ergötzlichkeiten und es giebt solche (Damasc. 2. de orth. fide 13. et 22., Gregor. Nyss. de nat. hom. 18.), welche der Vernunft folgen. Denn wir ergötzen uns in dem, was wir kraft unserer Natur begehren, wenn wir es erreicht haben; wie in Speise und Trank; — und ebenso in dem, was wir gemäß der Vernunft begehren. Aber den Namen „Freude“ hat nur jenes Ergötzen, welches der Vernunft nachfolgt. Also nur „Ergötzen“ schreiben wir den Tieren zu, nicht aber „Freude“. Wir können nun Alles, was wir von Natur aus begehren, auch kraft der Vernunft begehren; aber nicht umgekehrt. Also kann in den vernünftigen Wesen „Freude“ sein über Alles, woran man sich ergötzen kann, wenn auch nicht immer wirklich darüber Freude ist. Denn manchmal empfindet jemand Ergötzen gemäß dem Körper; und gemäß der Vernunft freut er sich nicht. Danach ist offenbar, daß „Ergötzen“ in seiner Bezeichnung sich weiter erstreckt wie „Freude“.

c) I. Da der Gegenstand des Begehrens im sinnbegabten Wesen das Gut als ein erfaßtes ist, so gehört die Verschiedenheit der Auffassung gewissermaßen zur Verschiedenheit des Gegenstandes; und so unterscheiden sich die Ergötzlichkeiten im sinnbegabten Wesen, welche zugleich „Freuden“ genannt werden, von den rein körperlichen Ergötzlichkeiten, welche eben nur als Ergötzlichkeiten zu bezeichnen sind, gemäß der Auffassung; wie dies bereits ähnlich von den Begierlichkeiten gesagt worden. II. Ein ganz ähnlicher Unterschied also findet sich auch in den Begierlichkeiten; so zwar daß die „Ergötzlichkeit“ entspricht der „Begierlichkeit“ und die „Freude“ dem „Verlangen“. So ist also gemäß dem Unterschiede in der betreffenden Bewegung auch der Unterschied in der entsprechenden Ruhe. III. Die anderen Namen, die sich auf das Ergötzen beziehen, kommenvon den verschiedenen Wirkungen des Ergötzens her. Denn „Jubel“ (laetitia) kommt von der Erweiterung des Herzens; — „Frohlocken“ (exsultatio) von den äußeren Zeichen des inneren „Ergötzens“, insoweit die innere Freude sich nach außen hin offenbart; — „Annehmlichkeit“ (jucunditas) wird so genannt von einigen besonderen Zeichen und Wirkungen des „Ergötzens“. Jedoch alle diese Namen scheinen zur Freude zu gehören; nur für vernünftige Wesen nämlich gebrauchen wir sie.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité