• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 5

Iª-IIae q. 46 a. 5 arg. 1

Ad quintum sic proceditur. Videtur quod ira non sit naturalior quam concupiscentia. Proprium enim hominis dicitur quod sit animal mansuetum natura. Sed mansuetudo opponitur irae, ut dicit philosophus, in II Rhetoric. Ergo ira non est naturalior quam concupiscentia, sed omnino videtur esse contra hominis naturam.

Iª-IIae q. 46 a. 5 arg. 2

Praeterea, ratio contra naturam dividitur, ea enim quae secundum rationem agunt, non dicimus secundum naturam agere. Sed ira est cum ratione, concupiscentia autem sine ratione, ut dicitur in VII Ethic. Ergo concupiscentia est naturalior quam ira.

Iª-IIae q. 46 a. 5 arg. 3

Praeterea, ira est appetitus vindictae, concupiscentia autem maxime est appetitus delectabilium secundum tactum, scilicet ciborum et venereorum. Haec autem sunt magis naturalia homini quam vindicta. Ergo concupiscentia est naturalior quam ira.

Iª-IIae q. 46 a. 5 s. c.

Sed contra est quod philosophus dicit, in VII Ethic., quod ira est naturalior quam concupiscentia.

Iª-IIae q. 46 a. 5 co.

Respondeo dicendum quod naturale dicitur illud quod causatur a natura, ut patet in II Physic. Unde utrum aliqua passio sit magis vel minus naturalis, considerari non potest nisi ex causa sua. Causa autem passionis, ut supra dictum est, dupliciter accipi potest, uno modo, ex parte obiecti; alio modo, ex parte subiecti. Si ergo consideretur causa irae et concupiscentiae ex parte obiecti, sic concupiscentia, et maxime ciborum et venereorum, naturalior est quam ira, inquantum ista sunt magis naturalia quam vindicta. Si autem consideretur causa irae ex parte subiecti, sic quodammodo ira est naturalior, et quodammodo concupiscentia. Potest enim natura alicuius hominis considerari vel secundum naturam generis, vel secundum naturam speciei, vel secundum complexionem propriam individui. Si igitur consideretur natura generis, quae est natura huius hominis inquantum est animal; sic naturalior est concupiscentia quam ira, quia ex ipsa natura communi habet homo quandam inclinationem ad appetendum ea quae sunt conservativa vitae, vel secundum speciem vel secundum individuum. Si autem consideremus naturam hominis ex parte speciei, scilicet inquantum est rationalis; sic ira est magis naturalis homini quam concupiscentia, inquantum ira est cum ratione magis quam concupiscentia. Unde philosophus dicit, in IV Ethic., quod humanius est punire, quod pertinet ad iram, quam mansuetum esse, unumquodque enim naturaliter insurgit contra contraria et nociva. Si vero consideretur natura huius individui secundum propriam complexionem, sic ira naturalior est quam concupiscentia, quia scilicet habitudinem naturalem ad irascendum, quae est ex complexione, magis de facili sequitur ira, quam concupiscentia vel aliqua alia passio. Est enim homo dispositus ad irascendum, secundum quod habet cholericam complexionem, cholera autem, inter alios humores, citius movetur; assimilatur enim igni. Et ideo magis est in promptu ut ille qui est dispositus secundum naturalem complexionem ad iram, irascatur; quam de eo qui est dispositus ad concupiscendum, quod concupiscat. Et propter hoc philosophus dicit, in VII Ethic., quod ira magis traducitur a parentibus in filios, quam concupiscentia.

Iª-IIae q. 46 a. 5 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod in homine considerari potest et naturalis complexio ex parte corporis, quae est temperata; et ipsa ratio. Ex parte igitur complexionis corporalis, naturaliter homo, secundum suam speciem, est non habens superexcellentiam neque irae neque alicuius alterius passionis, propter temperamentum suae complexionis. Alia vero animalia, secundum quod recedunt ab hac qualitate complexionis ad dispositionem alicuius complexionis extremae, secundum hoc etiam naturaliter disponuntur ad excessum alicuius passionis, ut leo ad audaciam, canis ad iram, lepus ad timorem, et sic de aliis. Ex parte vero rationis, est naturale homini et irasci et mansuetum esse, secundum quod ratio quodammodo causat iram, inquantum nuntiat causam irae; et quodammodo sedat iram, inquantum iratus non totaliter audit imperium rationis, ut supra dictum est.

Iª-IIae q. 46 a. 5 ad 2

Ad secundum dicendum quod ipsa ratio pertinet ad naturam hominis. Unde ex hoc ipso quod ira est cum ratione, sequitur quod secundum aliquem modum sit homini naturalis.

Iª-IIae q. 46 a. 5 ad 3

Ad tertium dicendum quod ratio illa procedit de ira et concupiscentia, ex parte obiecti.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Fünfter Artikel. Das Verhältnis des Zornes zur bloßen Natur.

a) Es scheint, der Zorn sei nicht in höherem Grade natürlich wie die Begierlichkeit. Denn: I. Dem Menschen ist es eigen, ein „sanftmütiges, sinnbegabtes Wesen“ zu sein. Der Sanftmut aber steht entgegen der Zorn. (2 Rhet. 3.) II. Wir thun das gemäß der Vernunft, sagen wir, was wir nicht gemäß der bloßen Natur thun. Der Zorn aber ist mit der Vernunft, die Begierlichkeit jedoch ohne Vernunft. (7 Ethic. 6.) Also ist der Zorn natürlicher, er ist der Natur angemessener wie die Begierlichkeit. III. Der Zorn ist das Begehren nach Rache. Die Begierlichkeit aber ist im höchsten Grade das Begehren nach Ergötzlichkeiten des Tastsinnes, wie nach Speise und Trank und nach Genugthuung des Geschlechtstriebes. Dies aber ist natürlicher dem Menschen wie die Rache. Auf der anderen Seite steht die Autorität des Aristoteles (7 Ethic. 6.)

b) Ich antworte, „natürlich“ wird etwas genannt, insoweit es verursacht wird von der Natur. (2 Physic.) Ob also die eine Leidenschaft natürlicher sei wie die andere, das kann nur aus der betreffenden Ursache ermessen werden. Nun ist eine Ursache für die Leidenschaft auf seiten des Gegenstandes; eine andere aber auf seiten des Subjekts, des Begehrenden. Vom Gegenstande her ist die Begierlichkeit, und zumal die nach Speise und Geschlechtlichem, natürlicher wie der Zorn; denn diese Gegenstände entsprechen mehr der Natur des Menschen wie die Rache. Von seiten des Subjektes, des Begehrenden, aber her ist natürlicher der Zorn wie die Begierlichkeit in einer Beziehung; und in anderer Beziehung ist das Gegenteil der Fall. Denn wird im Menschen die Natur seiner „Art“, des Sinnbegabten betrachtet, so ist auch hier die Begierlichkeit, welche durch Begehren nach Speise und Fortpflanzung zur Erhaltung der Natur beiträgt, natürlicher wie der Zorn. Wird aber die Natur der besonderen Gattung im Menschen beachtet, also seine Vernunft, so ist der Zorn natürlicher wie die Begierlichleit; denn ersterer besteht mit der Vernunft, letztere aber, zumal wenn das geschlechtliche Zusammenleben in Betracht kommt, nicht. So sagt in diesem Sinne Aristoteles: „Es ist dem Menschen mehr angemessen, zu strafen, wie sanftmütig zu sein;“ denn jegliches Wesen steht von Natur gegen Schädliches und Verderbliches auf. Wird aber der einzelne Mensch als einzelner betrachtet gemäß der eigenen Komplexion, so ist der Zorn natürlicher wie die Begierlichkeit. Denn der natürlichen Beziehung zum Zürnen, die aus der Komplexion kommt, folgt mit größerer Leichtigkeit der Zorn wie die Begierlichkeit oder eine andere Leidenschaft. Der Mensch ist nämlich in der Verfassung zum Zürnen, insoweit er eine cholerische Komplexion hat; die cholerische Feuchtigkeit aber ist unter allen anderen derartigen humores schneller in Bewegung gesetzt, sie ist dem Feuer ähnlich. Deshalb ist, wer in seiner natürlichen Verfassung die Neigung zum Zorne hat, leichter im Zorne, wie jener, der in seiner natürlichen Verfassung die Neigung zur Begierlichleit hat, der Begierde folgt. Demgemäß sagt Aristoteles (7 Ethic. 6.): „Der Zorn wirdin höherem Grade von den Eltern in die Kinder fortgepflanzt wie die Begierlichkeit.

c) I. Die natürliche Komplexion sowohl kann im Menschen erwogen werden von seiten des Körpers als durch das ihr innewohnende Maß hervorragend; wie auch die Vernunft. Von seiten seiner körperlichen Komplexion ragt im Menschen, in seiner Gattung betrachtet, keine Leidenschaft in besonderem Maße hervor; weder der Zorn noch die Begierlichkeit. Die anderen sinnbegabten Wesen aber, die Tiere, weichen ab von diesem Maßvollen im Gemische der humores beim Menschen seiner Gattung nach; sie sind ihrer Natur selber, also ihrer Gattung gemäß, von vornherein für eine besondere Leidenschaft gemacht; so der Löwe für die Kühnheit, der Hund für den Zorn, der Hase für die Furcht u. s. w. Von seiten der Vernunft aber ist es dem Menschen natürlich, sowohl zu zürnen als sanftmütig zu sein; je nachdem die Vernunft gewissermaßen den Zorn hervorruft, indem sie die Ursache des Zornes anzeigt; und gewissermaßen den Zorn besänftigt, inwieweit der Zornige nicht ganz und gar hört, was die Vernunft kündet. II. Die Vernunft selber gehört zur Natur des Menschen. Der Zorn aber ist mit der Vernunft. III. Dieser Einwurf geht vom Gegenstande aus und hat somit recht.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité