• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 3

Iª-IIae q. 55 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod non sit de ratione virtutis quod sit habitus bonus. Peccatum enim in malo semper sumitur. Sed etiam peccati est aliqua virtus; secundum illud I ad Cor. XV, virtus peccati lex. Ergo virtus non semper est habitus bonus.

Iª-IIae q. 55 a. 3 arg. 2

Praeterea, virtus potentiae respondet. Sed potentia non solum se habet ad bonum, sed etiam ad malum; secundum illud Isaiae V, vae, qui potentes estis ad bibendum vinum, et viri fortes ad miscendam ebrietatem. Ergo etiam virtus se habet et ad bonum et ad malum.

Iª-IIae q. 55 a. 3 arg. 3

Praeterea, secundum apostolum, II ad Cor. XII, virtus in infirmitate perficitur. Sed infirmitas est quoddam malum. Ergo virtus non solum se habet ad bonum, sed etiam ad malum.

Iª-IIae q. 55 a. 3 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, in libro de moribus Eccles., nemo autem dubitaverit quod virtus animam facit optimam. Et philosophus dicit, in II Ethic., quod virtus est quae bonum facit habentem, et opus eius bonum reddit.

Iª-IIae q. 55 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, virtus importat perfectionem potentiae, unde virtus cuiuslibet rei determinatur ad ultimum in quod res potest, ut dicitur in I de caelo. Ultimum autem in quod unaquaeque potentia potest, oportet quod sit bonum, nam omne malum defectum quendam importat; unde Dionysius dicit, in IV cap. de Div. Nom., quod omne malum est infirmum. Et propter hoc oportet quod virtus cuiuslibet rei dicatur in ordine ad bonum. Unde virtus humana, quae est habitus operativus, est bonus habitus, et boni operativus.

Iª-IIae q. 55 a. 3 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod sicut perfectum, ita et bonum dicitur metaphorice in malis, dicitur enim et perfectus fur sive latro, et bonus fur sive latro; ut patet per philosophum, in V Metaphys. Secundum hoc ergo, etiam virtus metaphorice in malis dicitur. Et sic virtus peccati dicitur lex, inquantum scilicet per legem occasionaliter est peccatum augmentatum, et quasi ad maximum suum posse pervenit.

Iª-IIae q. 55 a. 3 ad 2

Ad secundum dicendum quod malum ebrietatis et nimiae potationis, consistit in defectu ordinis rationis. Contingit autem, cum defectu rationis, esse aliquam potentiam inferiorem perfectam ad id quod est sui generis, etiam cum repugnantia vel cum defectu rationis. Perfectio autem talis potentiae, cum sit cum defectu rationis, non posset dici virtus humana.

Iª-IIae q. 55 a. 3 ad 3

Ad tertium dicendum quod tanto ratio perfectior esse ostenditur, quanto infirmitates corporis et inferiorum partium magis potest vincere seu tolerare. Et ideo virtus humana, quae rationi attribuitur, in infirmitate perfici dicitur, non quidem rationis, sed in infirmitate corporis et inferiorum partium.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Dritter Artikel. Die menschliche Tugend ist ein guter Zustand.

a) Dagegen wird: I. Die Sünde immer als etwas Schlechtes genommen. Auch der Sünde aber wohnt eine gewisse Tugend oder Tüchtigkeit inne, wie Paulus sagt (1. Kor. 15.): „Virtus peccati Iex, die Tüchtigkeit der Sünde ist das Gesetz.“ Also. II. Die Tugend entspricht dem Vermögen. Das Vermögen aber ist auf das Gute und Böse gerichtet; wie Isai. 5. gesagt wird: „Ihr, die ihr mächtig seid im Weintrinken und stark in der Trunkenheit.“ Also auch die Tugend kann schlecht sein. III. Nach Paulus (2. Kor. 12.) „wird die Tugend vollendet in der Schwäche.“ Die Schwäche aber ist ein Übel. Auf der anderen Seite sagt Augustin (de morib. Eccl. 6.): „Niemand wird zweifeln, daß die Tugend die Seele zu einer im höchsten Grade guten machen wird.“ Und Aristoteles (2 Ethic. 6.): „Die Tugend macht gut den, der sie hat; und macht tauglich sein Werk.“

b) Ich antworte, die Tugend schließe die Vollendung des Vermögens ein. Deshalb „bestimmt“ nach 1. de Coelo „die Tugend in einem jeden Wesen zu dem, was an äußerster Stelle das Vermögen kann.“ Was aber an äußerster Stelle oder was als das Letzte ein Vermögen kann, muß etwas Gutes sein; denn jedes Übel schließt einen Mangel, ein Fehlen und somit nicht ein Letztes in sich ein, weshalb Dionysius (4. de div. nom.) jedes Übel als ohnmächtig bezeichnet. Also muß jede Tugend in jedem Dinge immer auf das Gute gerichtet sein; und somit kann die menschliche Tugend als thätig wirksamer Zustand nur auf das Gute sich richten.

c) I. Wie das „Vollkommene“, so wird auch oft die „Tugend“ figürlich vom Schlechten ausgesagt. So spricht man von einem „vollendeten“ Räuber und von einem „guten“ Diebe, sagt Aristoteles. (5 Metaph.) Und so spricht Paulus von der „virtus“ peccati; da durch das Gesetz es veranlaßt wurde, daß die Sünde vermehrt, mehr hervorgetreten und zu ihrem höchsten Können gelangt ist. II. Das Übel der „Trunkenheit“ besteht im Mangel an der Ordnung der Vernunft. Damit aber besteht, daß ein niedrigeres Vermögen vollendet ist in seiner Art. Doch eine solche Vollendung als vernunftlos kann nicht schlechthin Tugend genannt werden. III. Desto vollkommener ist die Vernunft, je mehr sie die Schwächen des Körpers oder des sinnlichen Teiles mehr überwinden oder besser tragen kann. Also in der Schwäche (nicht aber der Vernunft, sondern) des Körpers oder des sinnlichen Teiles wird vollendet die menschliche Tugend, welche der Vernunft zugeschrieben wird.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité