Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 7
Iª-IIae q. 73 a. 7 arg. 1
Ad septimum sic proceditur. Videtur quod circumstantia non aggravet peccatum. Peccatum enim habet gravitatem ex sua specie. Circumstantia autem non dat speciem peccato, cum sit quoddam accidens eius. Ergo gravitas peccati non consideratur ex circumstantia.
Iª-IIae q. 73 a. 7 arg. 2
Praeterea, aut circumstantia est mala, aut non. Si circumstantia mala est, ipsa per se causat quandam speciem mali, si vero non sit mala, non habet unde augeat malum. Ergo circumstantia nullo modo auget peccatum.
Iª-IIae q. 73 a. 7 arg. 3
Praeterea, malitia peccati est ex parte aversionis. Sed circumstantiae consequuntur peccatum ex parte conversionis. Ergo non augent malitiam peccati.
Iª-IIae q. 73 a. 7 s. c.
Sed contra est quod ignorantia circumstantiae diminuit peccatum, qui enim peccat ex ignorantia circumstantiae, meretur veniam, ut dicitur in III Ethic. Hoc autem non esset, nisi circumstantia aggravaret peccatum. Ergo circumstantia peccatum aggravat.
Iª-IIae q. 73 a. 7 co.
Respondeo dicendum quod unumquodque ex eodem natum est augeri, ex quo causatur; sicut philosophus dicit de habitu virtutis, in II Ethic. Manifestum est autem quod peccatum causatur ex defectu alicuius circumstantiae, ex hoc enim receditur ab ordine rationis, quod aliquis in operando non observat debitas circumstantias. Unde manifestum est quod peccatum natum est aggravari per circumstantiam. Sed hoc quidem contingit tripliciter. Uno quidem modo, inquantum circumstantia transfert in aliud genus peccati. Sicut peccatum fornicationis consistit in hoc quod homo accedit ad non suam, si autem addatur haec circumstantia, ut illa ad quam accedit sit alterius uxor, transfertur iam in aliud genus peccati, scilicet in iniustitiam, inquantum homo usurpat rem alterius. Et secundum hoc, adulterium est gravius peccatum quam fornicatio. Aliquando vero circumstantia non aggravat peccatum quasi trahens in aliud genus peccati, sed solum quia multiplicat rationem peccati. Sicut si prodigus det quando non debet, et cui non debet, multiplicius peccat eodem genere peccati, quam si solum det cui non debet. Et ex hoc ipso peccatum fit gravius, sicut etiam aegritudo est gravior quae plures partes corporis inficit. Unde et Tullius dicit, in paradoxis, quod in patris vita violanda, multa peccantur, violatur enim is qui procreavit, qui aluit, qui erudivit, qui in sede ac domo, atque in republica collocavit. Tertio modo circumstantia aggravat peccatum ex eo quod auget deformitatem provenientem ex alia circumstantia. Sicut accipere alienum constituit peccatum furti, si autem addatur haec circumstantia, ut multum accipiat de alieno, est peccatum gravius; quamvis accipere multum vel parum, de se non dicat rationem boni vel mali.
Iª-IIae q. 73 a. 7 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod aliqua circumstantia dat speciem actui morali, ut supra habitum est. Et tamen circumstantia quae non dat speciem, potest aggravare peccatum. Quia sicut bonitas rei non solum pensatur ex sua specie, sed etiam ex aliquo accidente; ita malitia actus non solum pensatur ex specie actus, sed etiam ex circumstantia.
Iª-IIae q. 73 a. 7 ad 2
Ad secundum dicendum quod utroque modo circumstantia potest aggravare peccatum. Si enim sit mala, non tamen propter hoc oportet quod semper constituat speciem peccati, potest enim addere rationem malitiae in eadem specie, ut dictum est. Si autem non sit mala, potest aggravare peccatum in ordine ad malitiam alterius circumstantiae.
Iª-IIae q. 73 a. 7 ad 3
Ad tertium dicendum quod ratio debet ordinare actum non solum quantum ad obiectum, sed etiam quantum ad omnes circumstantias. Et ideo aversio quaedam a regula rationis attenditur secundum corruptionem cuiuslibet circumstantiae, puta si aliquis operetur quando non debet, vel ubi non debet. Et huiusmodi aversio sufficit ad rationem mali. Hanc autem aversionem a regula rationis, sequitur aversio a Deo, cui debet homo per rectam rationem coniungi.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Siebenter Artikel. Der Umstand kann die Sünde erschweren.
a) Das Gegenteil scheint wahr zu sein. Denn: I. Die Sünde hat ihre Schwere von der Gattung, der sie zugehört. Der Umstand aber giebt nicht der Sünde ihre Gattung; sondern ist nur etwas Hinzutretendes. Also hängt von keinem Umstande die Schwere der Sünde ab. II. Entweder ist ein Umstand böse oder gut. Ist er böse, so verursacht er von sich aus eine gewisse Gattung Böses. Ist er gut, so geht Gutes von ihm aus. In keinem Falle vermehrt er die Schwere der Sünde. III. Die Bosheit in der Sünde hält sich auf seiten der Abkehr von Gott. Die Umstände aber halten sich auf seiten der Zuwendung zu einem Gute; wann, wo, wie dieses geschehen soll. Also vermehrt kein Umstand die Schwere der Sünde. Auf der anderen Seite vermindert die Unkenntnis eines Umstandes die Sünde; denn wer aus Unkenntnis eines Umstandes sündigt, verdient Nachlaß. (3. Ethic. 1.) Also erschwert mancher Umstand die Sünde; sonst könnte die Unkenntnis desselben sie nicht vermindern.
b) Ich antworte, von dem aus, wovon etwas hervorgebracht ist, sei es geeignet, vermehrt zu werden. (2. Ethic. 1.) Offenbar aber verursacht der Mangel eines gebührenden Umstandes eine Sünde; denn man weicht von der Ordnung der Vernunft dadurch ab, daß man nicht die gehörigen Umstände beachtet. Also kann auch durch die Umstände eine Sünde erschwert werden. Dies aber hat in dreifacher Weise statt: 1. Ein Umstand kann die Sünde in das Bereich einer anderen „Art“ Sünde versetzen. So z. B. sündigt der Unkeusche mit einer Person, die nicht seine Frau ist; ist diese aber die Frau eines anderen, so ist damit schon die „Art“ der Sünde eine andere, denn es ist ein Unrecht an einem anderen, was er begeht; und demnach ist der Ehebruch eine schwerere Sünde wie die einfache.Unkeuschheit. 2. Ein Umstand kann den Grund der nämlichen Sünde vervielfältigen; wie wenn der Verschwenderische giebt, wann er nicht soll und wem er nicht soll, der Grund der Sünde vielfältiger ist als wenn er bloß giebt, wem er nicht soll. So ist auch eine Krankheit schwerer, die mehrere Organe des Körpers angreift. Deshalb sagt Cicero (parad. 3.): „Wer das Leben seines Vaters untergräbt, sündigt vielfach; denn er untergräbt das Leben dessen, der ihn erzeugt, ernährt, erzogen etc. hat.“ 3. Der eine Umstand kann vermehren die Häßlichkeit der Sünde, die von einem anderen Umstände herrührt; wie z. B. wer fremdes Geld nimmt, einen Diebstahl begeht. Wenn aber der andere Umstand hinzutritt, daß er nämlich viel nimmt, so ist die Sünde schwerer; mag auch „viel“ oder „wenig“ an sich betrachtet weder den Charakter des Guten noch des Bösen besagen.
c) I. Es giebt Umstände, welche dem Akte seine Gattung verleihen. Wie aber die Güte einer Sache nicht allein von ihrem Wesen abhängt, sondern auch von hinzutretenden Eigenschaften, so kann auch ein zur Gattung hinzutretender Umstand die Schwere der Sünde vermehren. II. Ist der Umstand „schlecht“, so kann er hinzufügen zu der bereits bestehenden Bosheit der Sünde, ohne daß er der Sünde ihre Gattung giebt, ist der Umstand nicht schlecht, so kann er die Sünde erschweren mit Rücksicht auf die Bosheit, die mit einem anderen Umstande verbunden ist. III. Die Vernunft muß die Thätigkeit regeln, auch mit Bezug auf die gebührenden Umstände. Und deshalb ist ein Abweichen von der Regel der Vernunft gemäß der Verkehrtheit eines jeden Umstandes; wenn jemand z. B. nicht wirkt, wo und wann er soll. Diesem Abweichen von der Vernunft nun folgt nach im selben Grade die Abkehr von Gott, mit dem der Mensch vermittelst der rechten, geraden Vernunft verbunden werden soll.