Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 1
Iª-IIae q. 74 a. 1 arg. 1
Ad primum sic proceditur. Videtur quod voluntas non possit esse subiectum peccati. Dicit enim Dionysius, in IV cap. de Div. Nom., quod malum est praeter voluntatem et intentionem. Sed peccatum habet rationem mali. Ergo peccatum non potest esse in voluntate.
Iª-IIae q. 74 a. 1 arg. 2
Praeterea, voluntas est boni, vel apparentis boni. Ex hoc autem quod voluntas vult bonum, non peccat, hoc autem quod vult apparens bonum quod non est vere bonum, magis pertinere videtur ad defectum virtutis apprehensivae quam ad defectum voluntatis. Ergo peccatum nullo modo est in voluntate.
Iª-IIae q. 74 a. 1 arg. 3
Praeterea, non potest esse idem subiectum peccati, et causa efficiens, quia causa efficiens et materialis non incidunt in idem, ut dicitur in II Physic. Sed voluntas est causa efficiens peccati, prima enim causa peccandi est voluntas, ut Augustinus dicit, in libro de duabus animabus. Ergo non est subiectum peccati.
Iª-IIae q. 74 a. 1 s. c.
Sed contra est quod Augustinus dicit, in libro Retract., quod voluntas est qua peccatur, et recte vivitur.
Iª-IIae q. 74 a. 1 co.
Respondeo dicendum quod peccatum quidam actus est, sicut supra dictum est. Actuum autem quidam transeunt in exteriorem materiam, ut urere et secare, et huiusmodi actus habent pro materia et subiecto id in quod transit actio; sicut philosophus dicit, in III Physic., quod motus est actus mobilis a movente. Quidam vero actus sunt non transeuntes in exteriorem materiam, sed manentes in agente, sicut appetere et cognoscere, et tales actus sunt omnes actus morales, sive sint actus virtutum, sive peccatorum. Unde oportet quod proprium subiectum actus peccati sit potentia quae est principium actus. Cum autem proprium sit actuum moralium quod sint voluntarii, ut supra habitum est; sequitur quod voluntas, quae est principium actuum voluntariorum, sive bonorum sive malorum, quae sunt peccata, sit principium peccatorum. Et ideo sequitur quod peccatum sit in voluntate sicut in subiecto.
Iª-IIae q. 74 a. 1 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod malum dicitur esse praeter voluntatem, quia voluntas non tendit in ipsum sub ratione mali. Sed quia aliquod malum est apparens bonum, ideo voluntas aliquando appetit aliquod malum. Et secundum hoc peccatum est in voluntate.
Iª-IIae q. 74 a. 1 ad 2
Ad secundum dicendum quod si defectus apprehensivae virtutis nullo modo subiaceret voluntati, non esset peccatum nec in voluntate nec in apprehensiva virtute, sicut patet in his qui habent ignorantiam invincibilem. Et ideo relinquitur quod etiam defectus apprehensivae virtutis subiacens voluntati, deputetur in peccatum.
Iª-IIae q. 74 a. 1 ad 3
Ad tertium dicendum quod ratio illa procedit in causis efficientibus quarum actiones transeunt in materiam exteriorem, et quae non movent se, sed alia. Cuius contrarium est in voluntate. Unde ratio non sequitur.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Erster Artikel. Der Wille ist ein Sitz der Sünde.
a) Dies ist: I. Gegen Dionysius (4. de div. nom.), der da sagt: „Das übel ist außerhalb der Absicht und außerhalb des Willens.“ Die Sünde aber ist ein Übel. II. Daß der Wille ein wahrhaftes Gut will, ist keine Sünde. Daß er ein Scheingut will, kommt mehr von dem Mangel in der Thätigkeit der Auffassungskraft her, wie vom Mangel im Wollen. Also ist der Wille nicht ein Sitz der Sünde. III. „Die wirkende Ursache und die materiale, bestimmbare, die eben durch die wirkende ihre thatsächliche Bestimmung erhält, fallen nicht in eins zusammen;“ heißt es 2 Physic. Der Wille aber ist die erste wirkende Ursache der Sünde nach Augustin. (de duabus animabus cap. 10. et 11.) Also ist der Wille nicht das bestimmbare Subjekt für die Sünde. Auf der anderen Seite sagt Augustin (1. Retr. 9.): „Vermittelst des Willens lebt man recht und sündigt man.“
b) Ich antworte, die Sünde sei eine gewisse Thätigkeit. Nun haben die Thätigkeiten, welche im außenliegenden Stoffe enden, wie das Sägen, das Brennen, zum Subjekt oder als Sitz worin sie bleiben den Stoff, auf den sie gerichtet sind; wie Aristoteles sagt (3 Physic.): „Die Bewegung ist die Thätigkeit des Beweglichen, insoweit dieselbe vom Bewegenden ausgeht.“ Die Thätigkeiten aber, die im Thätigseienden selber enden und da bleiben, wie das Erkennen, Begehren, wie also der Tugend- oder der Sündenakt, können ihren Sitz oder ihr Subjekt nur haben im Vermögen, welches das Princip des Thätigseins ist. Da nun alle moralischen Thätigkeiten wesentlich vom freien Willen als dem Princip der Thätigkeit ausgehen, so folgt, daß der Wille ihr Sitz oder ihr Subjekt sei; mögen es gute Thätigkeiten sein oder schlechte d. h. Sünden.
c) I. Der Wille strebt nicht nach dem Übel, weil es Übel ist, sondern unter dem Scheine eines Gutes; und danach ist die Sünde im Willen, während sie im ersterwähnten Sinne außerhalb der Absicht sich findet. II. Der Mangel im Thätigsein der Auffassungskraft unterliegt eben dem freien Willen; und von da her stammt es, daß Jenes, was infolge dessen geschieht, Sünde ist. Bei unüberwindbarer Unkenntnis ist keine Sünde vorhanden. III. Dieser Einwurf spricht von den nach einem außenliegenden Stoffe hin gerichteten Thätigkeiten, wo das Vermögen, von dem sie ausgehen, nicht der Sitz oder das Subjekt bleibt, welches diese Thätigkeiten in sich wieder aufnimmt und behält; sondern der Stoff, der außen ist. Das Gegenteil ist beim Willen der Fall.