Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 2
Iª-IIae q. 76 a. 2 arg. 1
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod ignorantia non sit peccatum. Peccatum enim est dictum vel factum vel concupitum contra legem Dei, ut supra habitum est. Sed ignorantia non importat aliquem actum, neque interiorem neque exteriorem. Ergo ignorantia non est peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 2 arg. 2
Praeterea, peccatum directius opponitur gratiae quam scientiae. Sed privatio gratiae non est peccatum, sed magis poena quaedam consequens peccatum. Ergo ignorantia, quae est privatio scientiae, non est peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 2 arg. 3
Praeterea, si ignorantia est peccatum, hoc non est nisi inquantum est voluntaria. Sed si ignorantia sit peccatum inquantum est voluntaria, videtur peccatum in ipso actu voluntatis consistere magis quam in ignorantia. Ergo ignorantia non erit peccatum, sed magis aliquid consequens ad peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 2 arg. 4
Praeterea, omne peccatum per poenitentiam tollitur; nec aliquod peccatum transiens reatu remanet actu, nisi solum originale. Ignorantia autem non tollitur per poenitentiam, sed adhuc remanet actu, omni reatu per poenitentiam remoto. Ergo ignorantia non est peccatum, nisi forte sit originale.
Iª-IIae q. 76 a. 2 arg. 5
Praeterea, si ipsa ignorantia sit peccatum, quandiu ignorantia remaneret in homine, tandiu actu peccaret. Sed continue manet ignorantia in ignorante. Ergo ignorans continue peccaret. Quod patet esse falsum, quia sic ignorantia esset gravissimum. Non ergo ignorantia est peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 2 s. c.
Sed contra, nihil meretur poenam nisi peccatum. Sed ignorantia meretur poenam, secundum illud I ad Cor. XIV, si quis ignorat, ignorabitur. Ergo ignorantia est peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 2 co.
Respondeo dicendum quod ignorantia in hoc a nescientia differt, quod nescientia dicit simplicem scientiae negationem, unde cuicumque deest aliquarum rerum scientia, potest dici nescire illas; secundum quem modum Dionysius in Angelis nescientiam ponit, VII cap. Cael. Hier. Ignorantia vero importat scientiae privationem, dum scilicet alicui deest scientia eorum quae aptus natus est scire. Horum autem quaedam aliquis scire tenetur, illa scilicet sine quorum scientia non potest debitum actum recte exercere. Unde omnes tenentur scire communiter ea quae sunt fidei, et universalia iuris praecepta, singuli autem ea quae ad eorum statum vel officium spectant. Quaedam vero sunt quae etsi aliquis natus est scire, non tamen ea scire tenetur, sicut theoremata geometriae, et contingentia particularia, nisi in casu. Manifestum est autem quod quicumque negligit habere vel facere id quod tenetur habere vel facere, peccat peccato omissionis. Unde propter negligentiam, ignorantia eorum quae aliquis scire tenetur, est peccatum. Non autem imputatur homini ad negligentiam, si nesciat ea quae scire non potest. Unde horum ignorantia invincibilis dicitur, quia scilicet studio superari non potest. Et propter hoc talis ignorantia, cum non sit voluntaria, eo quod non est in potestate nostra eam repellere, non est peccatum. Ex quo patet quod nulla ignorantia invincibilis est peccatum, ignorantia autem vincibilis est peccatum, si sit eorum quae aliquis scire tenetur; non autem si sit eorum quae quis scire non tenetur.
Iª-IIae q. 76 a. 2 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod, sicut supra dictum est, in hoc quod dicitur dictum vel factum vel concupitum, sunt intelligendae etiam negationes oppositae, secundum quod omissio habet rationem peccati. Et ita negligentia, secundum quam ignorantia est peccatum, continetur sub praedicta definitione peccati, inquantum praetermittitur aliquid quod debuit dici vel fieri vel concupisci, ad scientiam debitam acquirendam.
Iª-IIae q. 76 a. 2 ad 2
Ad secundum dicendum quod privatio gratiae, etsi secundum se non sit peccatum, tamen ratione negligentiae praeparandi se ad gratiam, potest habere rationem peccati, sicut et ignorantia. Et tamen quantum ad hoc est dissimile, quia homo potest aliquam scientiam acquirere per suos actus, gratia vero non acquiritur ex nostris actibus, sed ex Dei munere.
Iª-IIae q. 76 a. 2 ad 3
Ad tertium dicendum quod, sicut in peccato transgressionis peccatum non consistit in solo actu voluntatis, sed etiam in actu volito qui est imperatus a voluntate; ita in peccato omissionis non solum actus voluntatis est peccatum, sed etiam ipsa omissio, inquantum est aliqualiter voluntaria. Et hoc modo ipsa negligentia sciendi, vel inconsideratio, est peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 2 ad 4
Ad quartum dicendum quod licet, transeunte reatu per poenitentiam, remaneat ignorantia secundum quod est privatio scientiae; non tamen remanet negligentia, secundum quam ignorantia peccatum dicitur.
Iª-IIae q. 76 a. 2 ad 5
Ad quintum dicendum quod, sicut in aliis peccatis omissionis solo illo tempore homo actu peccat, pro quo praeceptum affirmativum obligat; ita est etiam de peccato ignorantiae. Non enim continuo ignorans actu peccat, sed solum quando est tempus acquirendi scientiam quam habere tenetur.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Zweiter Artikel. Die Unkenntnis selbst ist zuweilen Sünde.
a) Die Unkenntnis scheint nicht Sünde sein zu können. Denn: I. Sünde nennt man „ein Begehren oder ein Wort oder eine That gegen das göttliche Gesetz.“ Die Unkenntnis aber schließt weder einen inneren noch einen äußeren Akt ein. II. Die Sünde ist unmittelbar mehr entgegengesetzt der Gnade wie der Wissenschaft. Der Mangel an Gnade aber ist keine Sünde; also auch nicht der Mangel an Wissenschaft. III. Die Unkenntnis kann nur Sünde sein, insoweit sie eine frei gewollte ist. Dann aber besteht die Sünde mehr im Willensakte wie in der Unkenntnis. Also ist die Unkenntnis höchstens etwas der Sünde Folgendes. IV. Alle Sünde wird durch die Reue hinweggenommen; nur die Erbsünde bleibt dem thatsächlichen Sein nach, trotzdem die Schuld entfernt worden. Die Unkenntnis aber wird durch die Reue nicht hinweg genommen, sondern bleibt dem thatsächlichen Sein nach; selbst wenn alle Schuld getilgt ist. Also ist sie keine Sünde, außer etwa die Erbsünde. V. Wäre die Unkenntnis Sünde, so sündigte der Mensch ohne Aufhören, so lange die Unkenntnis bleibt. Nun bleibt die Unkenntnis aber beständig im Unwissenden. Also wäre sie die schwerste Sünde, was offenbar falsch ist. Auf der anderen Seite verdient nichts Strafe wie die Sünde. 1. Kor. 14. aber heißt es: „Ist jemand in Unkenntnis, so wird man ihn nicht kennen.“
b) Ich antworte; die Unkenntnis, wie sie hier genommen wird, schließt ein im Gegensatze zur Unwissenheit, welche reines Nichtwissen bedeutet, den Mangel an einem Wissen, was jemand haben kann und haben müßte. Das aber ist jeder gehalten zu wissen, ohne was er die gebührende Thätigkeit nicht entfalten kann. Alle müssen also wissen die allgemeinen Glaubensartikel und die allgemeinen Rechtsprincipien. Zudem muß jeder wissen das, was zu seinem Stande und zu seinem Amte gehört. Anderes aber, was der Mensch wohl wissen kann, ist er nicht gehalten zu wissen; wie z. B. die Lehrsätze der Geometrie, die einzelnen Thatsachen der Geschichte, außer im genannten Falle. Offenbar nun begeht jener, der vernachlässigt, daß er habe oder thue, was er gehalten ist zu haben oder zu thun, eine Unterlassungssünde. Infolge der Nachlässigkeit ist demnach hier die Unkenntnis Sünde. Weiß jemand aber nicht, was er zu wissen nicht gehalten ist oder nicht wissen kann, so ist dies keine Sünde. Kann der Mensch etwas nicht wissen, so nennt man dies: „unüberwindliche“ Unkenntnis. Eine solche Unkenntnis also, da es nicht in der Macht des Betreffenden liegt, sie zu überwinden, ist weder freiwillig noch infolge dessen Sünde. Ist aber die Unkenntnis zu überwinden, so ist sie Sünde, wenn sie das betrifft, was jemand wissen soll; sie ist nicht Sünde, wenn sie das betrifft, was zu wissen jemand nicht verpflichtet ist.
c) I. Auch die entgegengesetzten Verneinungen und Unterlassungen sind bei dieser Definition mit inbegriffen. (Vgl. Kap. 71, Art. 6 ad I.) Insoweit also etwas unterlassen worden, was man begehren, sagen oder thun müßte, um die gebührende Wissenschaft zu erwerben, besteht da Sünde. II. Der Mangel an Gnade kann Sünde sein infolge der Nachlässigkeit, sich zu derselben vorzubereiten; wie dies auch bei der Wissenschaft der Fall ist. Zudem kann wohl der Mensch die Wissenschaft erlangen kraft eigener Thätigkeiten; nicht aber die Gnade, die ein Geschenk Gottes ist. III. In der Begehungssünde besteht die Sünde nicht bloß im reinen Willensakte, sondern auch im gewollten Akte, der befohlen ist vom Willen. Und ebenso ist in der Unterlassungssünde nicht nur der Willensakt Sünde, sondern auch die Unterlassung selber, insoweit sie in etwa gewollt ist. Danach ist also die Nachlässigkeit selbst oder die Unüberlegtheit Sünde. IV. Insoweit die Unkenntnis Sünde ist, bleibt sie nicht nach der Erlassung der Schuld. Sie bleibt nur als Mangel an Wissen. V. Wann es Zeit ist, Wissenschaft zu erwerben, die er nötig hat, und der Betreffende aus Nachlässigkeit sie nicht erwirbt; dann ist die Sünde vorhanden. Denn nur zu jener Zeit sündigt man, wo das affirmative Gebot verpflichtet, etwas zu thun. Also nicht immer sündigt der Unwissende.