Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 4
Iª-IIae q. 76 a. 4 arg. 1
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod ignorantia non diminuat peccatum. Illud enim quod est commune in omni peccato, non diminuit peccatum. Sed ignorantia est communis in omni peccato, dicit enim philosophus, in III Ethic., quod omnis malus est ignorans. Ergo ignorantia non diminuit peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 4 arg. 2
Praeterea, peccatum additum peccato facit maius peccatum. Sed ipsa ignorantia est peccatum, ut dictum est. Ergo non diminuit peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 4 arg. 3
Praeterea, non est eiusdem aggravare et diminuere peccatum. Sed ignorantia aggravat peccatum, quoniam super illud apostoli, ignoras quoniam benignitas Dei, etc., dicit Ambrosius, gravissime peccas, si ignoras. Ergo ignorantia non diminuit peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 4 arg. 4
Praeterea, si aliqua ignorantia diminuit peccatum, hoc maxime videtur de illa quae totaliter tollit usum rationis. Sed huiusmodi ignorantia non minuit peccatum, sed magis auget, dicit enim philosophus, in III Ethic., quod ebrius meretur duplices maledictiones. Ergo ignorantia non minuit peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 4 s. c.
Sed contra, quidquid est ratio remissionis peccati, alleviat peccatum. Sed ignorantia est huiusmodi, ut patet I ad Tim. I, misericordiam consecutus sum, quia ignorans feci. Ergo ignorantia diminuit, vel alleviat peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 4 co.
Respondeo dicendum quod, quia omne peccatum est voluntarium, intantum ignorantia potest diminuere peccatum, inquantum diminuit voluntarium, si autem voluntarium non diminuat, nullo modo diminuet peccatum. Manifestum est autem quod ignorantia quae totaliter a peccato excusat, quia totaliter voluntarium tollit, peccatum non minuit, sed omnino aufert. Ignorantia vero quae non est causa peccati, sed concomitanter se habet ad peccatum, nec minuit peccatum nec auget. Illa igitur sola ignorantia potest peccatum minuere, quae est causa peccati, et tamen totaliter a peccato non excusat. Contingit autem quandoque quod talis ignorantia directe et per se est voluntaria, sicut cum aliquis sua sponte nescit aliquid, ut liberius peccet. Et talis ignorantia videtur augere voluntarium et peccatum, ex intensione enim voluntatis ad peccandum provenit quod aliquis vult subire ignorantiae damnum, propter libertatem peccandi. Quandoque vero ignorantia quae est causa peccati, non est directe voluntaria, sed indirecte vel per accidens, puta cum aliquis non vult laborare in studio, ex quo sequitur eum esse ignorantem; vel cum aliquis vult bibere vinum immoderate, ex quo sequitur eum inebriari et discretione carere. Et talis ignorantia diminuit voluntarium, et per consequens peccatum. Cum enim aliquid non cognoscitur esse peccatum, non potest dici quod voluntas directe et per se feratur in peccatum, sed per accidens, unde est ibi minor contemptus, et per consequens minus peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 4 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod ignorantia secundum quam omnis malus est ignorans, non est causa peccati; sed aliquid consequens ad causam, scilicet ad passionem vel habitum inclinantem in peccatum.
Iª-IIae q. 76 a. 4 ad 2
Ad secundum dicendum quod peccatum peccato additum facit plura peccata, non tamen facit semper maius peccatum, quia forte non coincidunt in idem peccatum, sed sunt plura. Et potest contingere, si primum diminuat secundum, quod ambo simul non habeant tantam gravitatem quantam unum solum haberet. Sicut homicidium gravius peccatum est a sobrio homine factum, quam si fiat ab ebrio, quamvis haec sint duo peccata, quia ebrietas plus diminuit de ratione sequentis peccati, quam sit sua gravitas.
Iª-IIae q. 76 a. 4 ad 3
Ad tertium dicendum quod verbum Ambrosii potest intelligi de ignorantia simpliciter affectata. Vel potest intelligi in genere peccati ingratitudinis, in qua summus gradus est quod homo etiam beneficia non recognoscat. Vel potest intelligi de ignorantia infidelitatis, quae fundamentum spiritualis aedificii subvertit.
Iª-IIae q. 76 a. 4 ad 4
Ad quartum dicendum quod ebrius meretur quidem duplices maledictiones, propter duo peccata quae committit, scilicet ebrietatem et aliud peccatum quod ex ebrietate sequitur. Tamen ebrietas, ratione ignorantiae adiunctae, diminuit sequens peccatum, et forte plus quam sit gravitas ipsius ebrietatis, ut dictum est. Vel potest dici quod illud verbum inducitur secundum ordinationem cuiusdam Pittaci legislatoris, qui statuit ebrios, si percusserint, amplius puniendos; non ad veniam respiciens, quam ebrii debent magis habere; sed ad utilitatem, quia plures iniuriantur ebrii quam sobrii; ut patet per philosophum, in II politicorum.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Vierter Artikel. Unkenntnis mindert die Schuld der Sünde.
a) Dagegen spricht: I. Unkenntnis ist gemeinsam allen Sünden (3 Ethic. 1.); „jeder Böse ist in Unkenntnis.“ Also kann sie nicht eine einzelne Sünde im besonderen mindern. II. Die Unkenntnis selber ist Sünde. Also hinzugefügt zur Sünde macht sie größer die Sünde. III. Die Unkenntnis beschwert die Sünde nach Ambrosius zu Röm. 2, 4. Glosse: „Sehr schwer sündigst du, wenn du nicht einmal Kenntnis genommen hast.“ Also mindert die Unkenntnis nicht die Sündenschuld. IV. Minderte eine Unkenntnis die Sündenschuld, so wäre es vorzugsweise jene, die den Gebrauch der Vernunft hinwegnimmt. Eine solche Unkenntnis aber vermehrt vielmehr die Schuld nach Aristoteles (3 Ethic. 5.): „Der Trunkene verdient doppelte Strafe.“ Auf der anderen Seite ist Unkenntnis ein Grund, daß die Sünde leichter verziehen wird; und somit macht sie die Sünde selbst leichter, nach 1. Tim. 1.: „Barmherzigkeit habe ich erlangt, weil ich es in Unkenntnis that.“
b) Ich antworte, insoweit vermindere die Unkenntnis die Sünde als sie die Freiwilligkeit des Aktes mindert. Nimmt sie also ganz das Freiwillige fort, so fällt auch die Sünde fort. Die Unkenntnis aber, die nicht Ursache der Sünde ist, sondern nur letztere begleitet, mindert weder noch vermehrt sie die Schuld. Jene Unkenntnis also allein, welche Ursache der Sünde ist, kann vermindern die Schuld der Sünde; jedoch entschuldigt sie nicht ganz und gar. Bisweilen aber vermehrt sie auch die Schuld; wenn sie nämlich gewollt ist, damit man freier sündige. Denn dies kommt daher, daß jemand im höchsten Grade zur Sünde hingeneigt ist, so daß er lieber den Nachteil der Unkenntnis auf sich nehmen will wegen der Freiheit zu sündigen. Ist jedoch die Unkenntnis nicht direkt gewollt, wie wenn jemand unmäßig Wein trinken will, so daß er dann betrunken wird und der Unterscheidungskraft ermangelt oder wenn jemand die Arbeit scheut und in dieser Weise unwissend bleibt; so vermindert sie das Freiwillige und somit die Sünde. Denn wenn etwas nicht als Sünde gekannt ist, so kann man nicht sagen, daß der Wille direkt und von sich aus auf die Sünde gerichtet sei, sondern mehr ohne Absicht; und danach besteht da in minderem Grade Verachtung und somit weniger Schuld.
c) I. Diese Art Unkenntnis, kraft deren „jeder Sünder in Unkenntnis ist,“ begründet nicht die Sünde, sondern folgt aus der Ursache der Sünde; nämlich aus der Leidenschaft oder dem Zustande, der zur Sünde hinneigt. II. Eine Sünde zur anderen hinzugefügt macht nicht immer eine größere Sünde, sondern macht mehrere Sünden; und kann es wohl geschehen, daß die erste Sünde mindert die Schuld der zweiten und daß so die beiden zusammen minder groß sind, als wenn bloß eine einzige vorhanden wäre. So ist der Mord, den ein Nüchterner macht, eine größere Sünde wie wenn ihn ein Trunkener macht, obgleich im letzten Falle zwei Sünden sind. Denn die Trunkenheit mindert mehr von der Schwere der zweiten Sünde als ihre eigene Schwere ausmacht. III. Ambrosius ist zu verstehen von der gern gewollten Unkenntnis, oder von der Unkenntnis, welche der höchste Grad der Undankbarkeit ist, wo jemand die Wohlthaten selber nicht anerkennt; oder von der Unkenntnis des Unglaubens, die das Fundament des geistigen Aufbaues zerstört. III. Doppelte Strafe verdient der Trunkene, weil er zwei Sünden begeht: die Trunkenheit und eine andere, die daraus folgt; wenn auch die beiden zusammen manchmal infolge der Unkenntnis geringer an Schuld sein können wie eine einzige von selben. Oder Aristoteles führt dieses Wort an nach einem gewissen Gesetzgeber Pittakus, der feststellte, die Trunkenen seien doppelt zu strafen wegen des Nutzens der anderen. Denn weit mehr beleidigt man in der Trunkenheit als wenn man nüchtern ist. (2. Po!it. 5.)