• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 1

Iª-IIae q. 77 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod voluntas non moveatur a passione appetitus sensitivi. Nulla enim potentia passiva movetur nisi a suo obiecto. Voluntas autem est potentia passiva et activa simul, inquantum est movens et mota, sicut in III de anima philosophus dicit universaliter de vi appetitiva. Cum ergo obiectum voluntatis non sit passio appetitus sensitivi, sed magis bonum rationis; videtur quod passio appetitus sensitivi non moveat voluntatem.

Iª-IIae q. 77 a. 1 arg. 2

Praeterea, superior motor non movetur ab inferiori, sicut anima non movetur a corpore. Sed voluntas, quae est appetitus rationis, comparatur ad appetitum sensitivum sicut motor superior ad inferiorem, dicit enim philosophus, in III de anima, quod appetitus rationis movet appetitum sensitivum, sicut in corporibus caelestibus sphaera movet sphaeram. Ergo voluntas non potest moveri a passione appetitus sensitivi.

Iª-IIae q. 77 a. 1 arg. 3

Praeterea, nullum immateriale potest moveri ab aliquo materiali. Sed voluntas est quaedam potentia immaterialis, non enim utitur organo corporali, cum sit in ratione, ut dicitur in III de anima. Appetitus autem sensitivus est vis materialis, utpote fundata in organo corporali. Ergo passio appetitus sensitivi non potest movere appetitum intellectivum.

Iª-IIae q. 77 a. 1 s. c.

Sed contra est quod dicitur Dan. XIII, concupiscentia subvertit cor tuum.

Iª-IIae q. 77 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod passio appetitus sensitivi non potest directe trahere aut movere voluntatem, sed indirecte potest. Et hoc dupliciter. Uno quidem modo, secundum quandam abstractionem. Cum enim omnes potentiae animae in una essentia animae radicentur, necesse est quod quando una potentia intenditur in suo actu, altera in suo actu remittatur, vel etiam totaliter impediatur. Tum quia omnis virtus ad plura dispersa fit minor, unde e contrario, quando intenditur circa unum, minus potest ad alia dispergi. Tum quia in operibus animae requiritur quaedam intentio, quae dum vehementer applicatur ad unum, non potest alteri vehementer attendere. Et secundum hunc modum, per quandam distractionem, quando motus appetitus sensitivi fortificatur secundum quamcumque passionem, necesse est quod remittatur, vel totaliter impediatur motus proprius appetitus rationalis, qui est voluntas. Alio modo, ex parte obiecti voluntatis, quod est bonum ratione apprehensum. Impeditur enim iudicium et apprehensio rationis propter vehementem et inordinatam apprehensionem imaginationis, et iudicium virtutis aestimativae, ut patet in amentibus. Manifestum est autem quod passionem appetitus sensitivi sequitur imaginationis apprehensio, et iudicium aestimativae, sicut etiam dispositionem linguae sequitur iudicium gustus. Unde videmus quod homines in aliqua passione existentes, non facile imaginationem avertunt ab his circa quae afficiuntur. Unde per consequens iudicium rationis plerumque sequitur passionem appetitus sensitivi; et per consequens motus voluntatis, qui natus est sequi iudicium rationis.

Iª-IIae q. 77 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod per passionem appetitus sensitivi fit aliqua immutatio circa iudicium de obiecto voluntatis, sicut dictum est; quamvis ipsa passio appetitus sensitivi non sit directe voluntatis obiectum.

Iª-IIae q. 77 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod superius non movetur ab inferiori directe, sed indirecte quodammodo moveri potest, sicut dictum est.

Iª-IIae q. 77 a. 1 ad 3

Et similiter dicendum est ad tertium.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der Wille wird in Thätigkeit gesetzt von der Leidenschaft des sinnlichen Begehrens aus.

a) Dies scheint nicht. Denn: I. Kein Vermögen wird bestimmt außer von seinem eigenen Gegenstande aus. Der Wille aber hat zum Gegenstande nicht die Leidenschaft im sinnlichen Teile; sondern das vernunftgemäße Gute. II. Der Wille steht höher wie das sinnliche Begehren. Wie also die vernünftige Seele den Körper bewegt, so etwa setzt der Wille vielmehr in Thätigkeit den niederen sinnlichen Teil und nicht umgekehrt; nach 3. de anima. III. Der Wille ist ein stoffloses Vermögen; das sinnliche Begehren an stoffliche Organe gebunden. Kein stoffloses Vermögen aber wird zur Thätigkeit bestimmt durch ein an den Stoff gebundenes. Also geht vom sinnlichen Begehren nicht die Bestimmung aus für den vernünftigen Willen. Auf der anderen Seite steht bei Daniel 13. geschrieben: „Die (sinnliche) Begierde hat dein Herz verkehrt.“

b) Ich antworte, die Leidenschaft des sinnlichen Begehrens könne zwar nicht unmittelbar den Willen nach sich ziehen oder zur Thätigkeit bestimmen, wohl aber mittelbar und zwar in zweifacher Weise: 1. vermittelst der einen Seele, in deren Wesen alle Vermögen des Menschen wurzeln, so daß, wenn ein Vermögen mehr als gewöhnlich in seiner Thätigkeit angestrengt wird, ein anderes nachläßt in der seinigen oder ganz in seiner Thätigkeit aufhört. Denn wird eine Kraft nach mehreren Seiten hin verstreut, so wird sie geringer; bleibt sie auf einem Punkte geeint, äußert sie sich stärker. Und zudem wird in den Werken der Seele eine gewisse Absicht erfordert, die, wenn sie stark auf einen Punkt hin gerichtet wird, nicht mit ebenderselben Stärke auf einen anderen Punkt hin sich richten kann. Wird also zu stark die Leidenschaft des sinnlichen Begehrens angespannt, so läßt nach oder hört auf die Thätigkeit des vernünftigen Begehrens, des Willens. 2. Vermittelst des Gegenstandes des Willens; der da ist das von der Vernunft aufgefaßte Gut. Denn es wird das Urteil der Vernunft gehindert durch die zu angestrengte und ungeregelte Auffassung der Ein-bildungs- und Schätzungskraft, wie dies bei den Wahnsinnigen der Fall ist. Offenbar wird aber beeinflußt die Auffassung des sinnlichen Teiles durch das Begehren der Leidenschaft, wie das Urteil des Geschmackes durch die Beschaffenheit der Zunge. Daher sehen wir, wie leidenschaftliche Menschen nicht leicht ihre Einbildung abwenden von dem Gegenstande der Leidenschaft; und so folgt das Urteil der Vernunft oft der Leidenschaft des sinnlichen Begehrens und so auch der Wille, der von Natur sich nach dem Urteile der Vernunft richtet.

c) I. Die Leidenschaft des sinnlichen Teiles beeinflußt die Vorlegung des Gegenstandes des Willens vermittelst des Vernunfturteils; — obgleich die Leidenschaft selber nicht Gegenstand des Willens ist. II. Mittelbar gewinnt die niedere Kraft Einfluß auf die höhere; nicht unmittelbar. III. Ebenso.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité