• Start
  • Werke
  • Einführung Anleitung Mitarbeit Sponsoren / Mitarbeiter Copyrights Kontakt Impressum
Bibliothek der Kirchenväter
Suche
DE EN FR
Werke Thomas von Aquin (1225-1274) Summa Theologiae

Edition ausblenden
Summa theologiae

Articulus 5

Iª-IIae q. 77 a. 5 arg. 1

Ad quintum sic proceditur. Videtur quod inconvenienter ponantur causae peccatorum esse concupiscentia carnis, concupiscentia oculorum, et superbia vitae. Quia secundum apostolum, I ad Tim. ult., radix omnium malorum est cupiditas. Sed superbia vitae sub cupiditate non continetur. Ergo non oportet poni inter causas peccatorum.

Iª-IIae q. 77 a. 5 arg. 2

Praeterea, concupiscentia carnis maxime ex visione oculorum excitatur, secundum illud Dan. XIII, species decepit te. Ergo non debet dividi concupiscentia oculorum contra concupiscentiam carnis.

Iª-IIae q. 77 a. 5 arg. 3

Praeterea, concupiscentia est delectabilis appetitus, ut supra habitum est. Delectationes autem contingunt non solum secundum visum, sed etiam secundum alios sensus. Ergo deberet etiam poni concupiscentia auditus, et aliorum sensuum.

Iª-IIae q. 77 a. 5 arg. 4

Praeterea, sicut homo inducitur ad peccandum ex inordinata concupiscentia boni, ita etiam ex inordinata fuga mali, ut dictum est. Sed nihil hic enumeratur pertinens ad fugam mali. Ergo insufficienter causae peccatorum tanguntur.

Iª-IIae q. 77 a. 5 s. c.

Sed contra est quod dicitur I Ioan. II, omne quod est in mundo, aut est concupiscentia carnis, aut concupiscentia oculorum, aut superbia vitae. In mundo autem dicitur aliquid esse propter peccatum, unde et ibidem, dicit quod totus mundus in maligno positus est. Ergo praedicta tria sunt causae peccatorum.

Iª-IIae q. 77 a. 5 co.

Respondeo dicendum quod, sicut iam dictum est, inordinatus amor sui est causa omnis peccati. In amore autem sui includitur inordinatus appetitus boni, unusquisque enim appetit bonum ei quem amat. Unde manifestum est quod inordinatus appetitus boni est causa omnis peccati. Bonum autem dupliciter est obiectum sensibilis appetitus, in quo sunt animae passiones, quae sunt causa peccati, uno modo, absolute, secundum quod est obiectum concupiscibilis; alio modo, sub ratione ardui, prout est obiectum irascibilis, ut supra dictum est. Est autem duplex concupiscentia, sicut supra habitum est. Una quidem naturalis, quae est eorum quibus natura corporis sustentatur; sive quantum ad conservationem individui, sicut cibus et potus et alia huiusmodi; sive quantum ad conservationem speciei, sicut in venereis. Et horum inordinatus appetitus dicitur concupiscentia carnis. Alia est concupiscentia animalis, eorum scilicet quae per sensum carnis sustentationem aut delectationem non afferunt, sed sunt delectabilia secundum apprehensionem imaginationis, aut alicuius huiusmodi acceptionis, sicut sunt pecunia, ornatus vestium, et alia huiusmodi. Et haec quidem animalis concupiscentia vocatur concupiscentia oculorum, sive intelligatur concupiscentia oculorum, idest ipsius visionis, quae fit per oculos, ut referatur ad curiositatem, secundum quod Augustinus exponit, X Confess.; sive referatur ad concupiscentiam rerum quae exterius oculis proponuntur, ut referatur ad cupiditatem, secundum quod ab aliis exponitur. Appetitus autem inordinatus boni ardui pertinet ad superbiam vitae, nam superbia est appetitus inordinatus excellentiae, ut inferius dicetur. Et sic patet quod ad ista tria reduci possunt omnes passiones, quae sunt causa peccati. Nam ad duo prima reducuntur omnes passiones concupiscibilis, ad tertium autem omnes passiones irascibilis; quod ideo non dividitur in duo, quia omnes passiones irascibilis conformantur concupiscentiae animali.

Iª-IIae q. 77 a. 5 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod secundum quod cupiditas importat universaliter appetitum cuiuscumque boni, sic etiam superbia vitae continetur sub cupiditate. Quomodo autem cupiditas, secundum quod est speciale vitium, quod avaritia nominatur, sit radix omnium peccatorum, infra dicetur.

Iª-IIae q. 77 a. 5 ad 2

Ad secundum dicendum quod concupiscentia oculorum non dicitur hic concupiscentia omnium rerum quae oculis videri possunt, sed solum earum in quibus non quaeritur delectatio carnis, quae est secundum tactum, sed solum delectatio oculi, idest cuiuscumque apprehensivae virtutis.

Iª-IIae q. 77 a. 5 ad 3

Ad tertium dicendum quod sensus visus est excellentior inter omnes sensus, et ad plura se extendens, ut dicitur in I Metaphys. Et ideo nomen eius transfertur ad omnes alios sensus, et etiam ad omnes interiores apprehensiones, ut Augustinus dicit, in libro de verbis domini.

Iª-IIae q. 77 a. 5 ad 4

Ad quartum dicendum quod fuga mali causatur ex appetitu boni, ut supra dictum est. Et ideo ponuntur solum passiones inclinantes ad bonum, tanquam causae earum quae faciunt inordinate fugam mali.

Übersetzung ausblenden
Summe der Theologie

Fünfter Artikel. Zulässigerweise stellt man als Ursachen der Sünde auf: die Begierlichkeit der Augen, die Begierlichkeit des Fleisches und die Hoffart des Lebens.

a) Es scheint dies durchaus unzulässig. Denn: I. Der Apostel sagt 1. Tim. ult.: „Die Wurzel aller Übel ist die Geldgier,“ die unter der Hoffart des Lebens nicht enthalten ist. II. Die Begierlichkeit des Fleisches kommt meist von der Begierlichkeit der Augen. „Die schöne Gestalt hat dich getäuscht“ heißt es nämlich Dan. 13. Also dürfen diese beiden nicht gleichberechtigt als Ursachen nebeneinander gestellt werden. III. Die Begierlichkeit ist das Begehren nach Ergötzlichem. Aber nicht nur mit Rücksicht auf die Augen giebt es Ergötzliches, sondern auch rücksichtlich der anderen Sinne. Also ist die Einteilung ungenügend. IV. Infolge ungeregelter Flucht vor dem Übel wird der Mensch ebenfalls zur Sünde verleitet. Alles aber, was da in dieser Einteilung steht, bezieht sich auf das Begehren nach Gutem. Auf der anderen Seite steht der Text bei 1. Joh. 2.: „Alles, was in der Welt sich findet, ist Begierlichkeit des Fleisches, Begierlichkeit der Augen und Hoffart des Lebens.“ „In der Welt“ findet sich aber etwas wegen der Sünde; weshalb im selben Sinne gesagt wird (l. c.): „Die ganze Welt liegt im Bösen.“ Also die drei genannten Ursachen erstrecken sich auf alle Sünden.

b) Ich antworte, die ungeregelte Liebe zu sich selbst, also die ungeordnete Begier nach Gutem für sich selbst sei, wie oben gesagt, die Ursache aller Sünde. Das Gute aber ist Gegenstand des sinnlichen Begehrens, also der Leidenschaften, in zweifacher Weise: 1. schlechthin, insofern es Gegenstand der Begehrkraft ist; — 2. unter dem Gesichtspunkte des schwer Erreichbaren, insofern es Gegenstand der Abwehrkraft ist. Nun ist eine doppelte Begierlichkeit: die eine ist mit der Natur selber gegeben; sie erstreckt sich auf das, wodurch der Körper unterhalten wird, sei es rücksichtlich des Einzelwesens, wie auf Speise und Trank, oder sei es rücksichtlich der Erhaltung der Gattung, wie auf das Geschlechtliche; — die ungeregelte Begierde danach heißt Begierlichkeit des Fleisches. Die andere Begierlichkeit umfaßt das Ergötzliche, nicht insofern es durch die äußeren Sinne aufgefaßt bereits angenehm berührt oder zur Erhaltung des Körpers dient; sondern insoweit es ergötzlich ist gemäß der Auffassung von seiten der Einbildungskraft oder eines ähnlichen inneren Sinnes, wie z. B. Geld, Kleiderschmuck u. dgl.; — und die Begierde danach heißt die Begierlichkeit der Augen, sei es daß damit die Augen allein gemeint find und somit die Beziehung zur Neugierde gegeben ist, nach Augustin (10. Conf. 30.), sei es daß damit alle die Dinge gemeint sind, die von außen her dem Menschen vermittelst der Augen vorgestellt werden, wie andere es erklären. Das Begehren nun nach dem schwer Erreichbaren gehört der Hoffart des Lebens; denn Hoffart richtet sich in ungeregelter Weise auf etwas Hervorragendes. Diese drei Ursachen also erstrecken sich auf alle Leidenschaften, welche ja die Sünde veranlassen. Denn die beiden ersten umfassen die Leidenschaften der Begehrkraft, die dritte umfaßt die Leidenschaften der Abwehrkraft; und diese teilt sich nicht in zwei, weil diese Art Leidenschaften immer entspricht der mit den inneren Sinnen gegebenen Begierlichkeit, nicht der mit der Natur bereits gegebenen.

c) I. In welcher Weise die Geldgier die Wurzel aller Sünden ist, wird unten gesagt werden (Kap. 84). II. Die Begierlichkeit der Augen umfaßt hier nur jene Dinge, in welchen nicht das Ergötzen des Fleisches gesucht wird, das gemäß dem Tastsinne sich vollzieht; sondern das Ergötzen des Auges d. h. der innerlich auffassenden Kraft. III. Der Gesichtssinn ist der hauptsächlichste unter allen; und deshalb wird sein Name übertragen auf alle anderen Sinne, auch auf die inneren. IV. Die Flucht vor dem Übel ist begründet im Begehren nach Gutem; es genügen also die hier genannten Ursachen.

  Drucken   Fehler melden
  • Text anzeigen
  • Bibliographische Angabe
  • Scans dieser Version
Editionen dieses Werks
Summa theologiae
Übersetzungen dieses Werks
Summe der Theologie

Inhaltsangabe

Theologische Fakultät, Patristik und Geschichte der alten Kirche
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Impressum
Datenschutzerklärung