Edition
Hide
Summa theologiae
Articulus 1
Iª-IIae q. 78 a. 1 arg. 1
Ad primum sic proceditur. Videtur quod nullus peccet ex industria, sive ex certa malitia. Ignorantia enim opponitur industriae, seu certae malitiae. Sed omnis malus est ignorans, secundum philosophum. Et Prov. XIV, dicitur, errant qui operantur malum. Ergo nullus peccat ex certa malitia.
Iª-IIae q. 78 a. 1 arg. 2
Praeterea, Dionysius dicit, IV cap. de Div. Nom., quod nullus intendens ad malum operatur. Sed hoc videtur esse peccare ex malitia, intendere malum in peccando, quod enim est praeter intentionem, est quasi per accidens, et non denominat actum. Ergo nullus ex malitia peccat.
Iª-IIae q. 78 a. 1 arg. 3
Praeterea, malitia ipsa peccatum est. Si igitur malitia sit causa peccati, sequetur quod peccatum sit causa peccati in infinitum, quod est inconveniens. Nullus igitur ex malitia peccat.
Iª-IIae q. 78 a. 1 s. c.
Sed contra est quod dicitur Iob XXXIV, quasi de industria recesserunt a Deo, et vias eius intelligere noluerunt. Sed recedere a Deo est peccare. Ergo aliqui peccant ex industria, seu ex certa malitia.
Iª-IIae q. 78 a. 1 co.
Respondeo dicendum quod homo, sicut et quaelibet alia res, naturaliter habet appetitum boni. Unde quod ad malum eius appetitus declinet, contingit ex aliqua corruptione seu inordinatione in aliquo principiorum hominis, sic enim in actionibus rerum naturalium peccatum invenitur. Principia autem humanorum actuum sunt intellectus et appetitus, tam rationalis, qui dicitur voluntas, quam sensitivus. Peccatum igitur in humanis actibus contingit quandoque, sicut ex defectu intellectus, puta cum aliquis per ignorantiam peccat; et ex defectu appetitus sensitivi, sicut cum aliquis ex passione peccat; ita etiam ex defectu voluntatis, qui est inordinatio ipsius. Est autem voluntas inordinata, quando minus bonum magis amat. Consequens autem est ut aliquis eligat pati detrimentum in bono minus amato, ad hoc quod potiatur bono magis amato, sicut cum homo vult pati abscissionem membri etiam scienter, ut conservet vitam, quam magis amat. Et per hunc modum, quando aliqua inordinata voluntas aliquod bonum temporale plus amat, puta divitias vel voluptatem, quam ordinem rationis vel legis divinae, vel caritatem Dei, vel aliquid huiusmodi; sequitur quod velit dispendium pati in aliquo spiritualium bonorum, ut potiatur aliquo temporali bono. Nihil autem est aliud malum quam privatio alicuius boni. Et secundum hoc aliquis scienter vult aliquod malum spirituale, quod est malum simpliciter, per quod bonum spirituale privatur, ut bono temporali potiatur. Unde dicitur ex certa malitia, vel ex industria peccare, quasi scienter malum eligens.
Iª-IIae q. 78 a. 1 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod ignorantia quandoque quidem excludit scientiam qua aliquis simpliciter scit hoc esse malum quod agitur, et tunc dicitur ex ignorantia peccare. Quandoque autem excludit scientiam qua homo scit hoc nunc esse malum, sicut cum ex passione peccatur. Quandoque autem excludit scientiam qua aliquis scit hoc malum non sustinendum esse propter consecutionem illius boni, scit tamen simpliciter hoc esse malum, et sic dicitur ignorare qui ex certa malitia peccat.
Iª-IIae q. 78 a. 1 ad 2
Ad secundum dicendum quod malum non potest esse secundum se intentum ab aliquo, potest tamen esse intentum ad vitandum aliud malum, vel ad consequendum aliud bonum, ut dictum est. Et in tali casu aliquis eligeret consequi bonum per se intentum, absque hoc quod pateretur detrimentum alterius boni. Sicut aliquis lascivus vellet frui delectatione absque offensa Dei, sed duobus propositis, magis vult peccando incurrere offensam Dei, quam delectatione privetur.
Iª-IIae q. 78 a. 1 ad 3
Ad tertium dicendum quod malitia ex qua aliquis dicitur peccare, potest intelligi malitia habitualis, secundum quod habitus malus a philosopho nominatur malitia, sicut habitus bonus nominatur virtus. Et secundum hoc aliquis dicitur ex malitia peccare, quia peccat ex inclinatione habitus. Potest etiam intelligi malitia actualis. Sive ipsa mali electio malitia nominetur, et sic dicitur aliquis ex malitia peccare, inquantum ex mali electione peccat. Sive etiam malitia dicatur aliqua praecedens culpa, ex qua oritur subsequens culpa, sicut cum aliquis impugnat fraternam gratiam ex invidia. Et tunc idem non est causa sui ipsius, sed actus interior est causa actus exterioris. Et unum peccatum est causa alterius, non tamen in infinitum, quia est devenire ad aliquod primum peccatum, quod non causatur ex aliquo priori peccato, ut ex supradictis patet.
Translation
Hide
Summe der Theologie
Erster Artikel. Manche sündigen aus Bosheit.
a) Keiner sündigt aus Bosheit oder aus Berechnung. Denn: I. „Jeder Sünder ist in Unkenntnis,“ nach 3 Ethic. 1. Die Unkenntnis aber steht entgegen der Bosheit oder der kalten vollen Berechnung. II. Dionysius (4. de div. nom.) sagt: „Keiner sündigt, indem er auf das Übel als den Zweck blickt.“ Das heißt aber gerade aus Bosheit oder Vorbedacht sündigen. III. Die Bosheit selber ist Sünde. Ist sie also Ursache der Sünde, so geht es in's Endlose. Auf der anderen Seite heißt es bei Job 34.: „Wie mit Vorbedacht und Berechnung entfernten sie sich von Gott und wollten dessen Wege nicht verstehen.“
b) Ich antworte, von Natur begehre der Mensch nach dem Guten. Daß er also nach dem Übel verlangt, kommt von dem Verkehrtsein eines der Principien, von welchen die menschliche Thätigkeit ausgeht. Solche Principien sind die Vernunft, der Wille und das sinnliche Begehren. Also geschieht die Sünde entweder infolge eines Mangels in der Vernunft oder im sinnlichen Begehren oder im Willen. Die Ungeregeltheit nun des Willens besteht darin, daß er das geringere Gut mehr liebt. Daraus folgt, daß jemand auswählt lieber einen Schaden zu leiden rücksichtlich des Gutes, das er minder liebt, damit er keinen Schaden leide rücksichtlich des Gutes, das er mehr liebt; wie z. B. der Mensch das Abtrennen eines Gliedes duldet auch mit Vorbedacht, als daß er sein Leben einbüßt, das er mehr liebt. In dieser Weise also, wenn ein ungeregelter Wille zeitliches Gut mehr liebt, z. B. Vergnügen oder Reichtum, wie die Ordnung der Vernunft oder des göttlichen Gesetzes oder die heilige Liebe Gottes, folgt, daß er Schaden leiden will in einem geistigen Gute, damit er nicht Schaden leide in einem zeitlichen. Das Übel aber ist nichts Anderes wie Mangel am Guten. Danach also will jemand mit Vorbedacht ein geistiges Übel, was ein Übel schlechthin ist, damit er eines zeitlichen Gutes genieße. Und das heißt mit Berechnung oder Vorbedacht oder aus Bosheit sündigen.
c) I. Die Unkenntnis schließt manchmal aus, daß jemand weiß, das, was vorliegt, sei ein Übel; und dann geht die Sünde von der Unkenntnis aus. Bisweilen aber schließt sie aus, daß jemand weiß, dies sei jetzt, unter diesen Umständen, ein Übel; und dann geht die Sünde von der Leidenschaft aus. Bisweilen schließt sie aus, daß jemand weiß, dieses Übel sei nicht zu ertragen, um ein bestimmtes Gut zu erreichen; dabei weiß er aber, daß es schlechthin ein Übel sei; — und so sündigt man aus Bosheit. II. Man kann nicht ein Übel an sich beabsichtigen. Jedoch kann der Wille ein Übel als Übel wollen,um ein anderes Übel zu vermeiden oder um ein Gut zu erreichen. Und indiesem Falle möchte jemand das Gute erreichen, ohne den Schaden an einem anderen Gute zu erleiden; wie ein Unkeuscher sich ergötzen möchte, ohne Gott zu beleidigen. Wird aber eines von beiden als notwendig zu wählen vorgestellt, so will er lieber Gott beleidigen als seines Ergötzens verlustig gehen. III. Die Bosheit kann als Zustand aufgefaßt werden,sowie ein guter Zustand Tugend genannt wird; und sonach sündigt jemand aus Bosheit, weil er infolge der Hinneigung des Zustandes in ihm sündigt. Man kann jedoch auch die thatsächliche Bosheit darunter verstehen, sei es daß jemand sündigt, weil er frei das Böse wählt, sei es daß jemand infolge einer vorhergegangenen Schuld sündigt, die dann Bosheit heißt, wie wenn jemand die Gnade im Nächsten bekämpft aus Neid. Und dann ist dasselbe nicht Ursache von sich selber, denn der innere Akt ist Ursache des äußeren; oder eine Sünde verursacht die andere, nicht freilich ins Endlose, denn immer kommt man zu etwas Erstem, was nicht verursacht worden von einer früheren Sünde.