• Start
  • Werke
  • Einführung Anleitung Mitarbeit Sponsoren / Mitarbeiter Copyrights Kontakt Impressum
Bibliothek der Kirchenväter
Suche
DE EN FR
Werke Thomas von Aquin (1225-1274) Summa Theologiae

Edition ausblenden
Summa theologiae

Articulus 1

Iª-IIae q. 114 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod homo non possit aliquid mereri a Deo. Nullus enim videtur mercedem mereri ex hoc quod reddit alteri quod debet. Sed per omnia bona quae facimus, non possumus sufficienter recompensare Deo quod debemus, quin semper amplius debeamus; ut etiam philosophus dicit, in VIII Ethic. Unde et Luc. XVII, dicitur, cum omnia quae praecepta sunt, feceritis, dicite, servi inutiles sumus, quod debuimus facere, fecimus. Ergo homo non potest aliquid mereri a Deo.

Iª-IIae q. 114 a. 1 arg. 2

Praeterea, ex eo quod aliquis sibi proficit, nihil videtur mereri apud eum cui nihil proficit. Sed homo bene operando sibi proficit, vel alteri homini, non autem Deo, dicitur enim Iob XXXV, si iuste egeris, quid donabis ei, aut quid de manu tua accipiet? Ergo homo non potest aliquid a Deo mereri.

Iª-IIae q. 114 a. 1 arg. 3

Praeterea, quicumque apud aliquem aliquid meretur, constituit eum sibi debitorem, debitum enim est ut aliquis merendi mercedem rependat. Sed Deus nulli est debitor, unde dicitur Rom. XI, quis prior dedit ei, et retribuetur ei? Ergo nullus a Deo potest aliquid mereri.

Iª-IIae q. 114 a. 1 s. c.

Sed contra est quod dicitur Ierem. XXXI, est merces operi tuo. Sed merces dicitur quod pro merito redditur. Ergo videtur quod homo possit a Deo mereri.

Iª-IIae q. 114 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod meritum et merces ad idem referuntur, id enim merces dicitur quod alicui recompensatur pro retributione operis vel laboris, quasi quoddam pretium ipsius. Unde sicut reddere iustum pretium pro re accepta ab aliquo, est actus iustitiae; ita etiam recompensare mercedem operis vel laboris, est actus iustitiae. Iustitia autem aequalitas quaedam est; ut patet per philosophum, in V Ethic. Et ideo simpliciter est iustitia inter eos quorum est simpliciter aequalitas, eorum vero quorum non est simpliciter aequalitas, non est simpliciter iustitia, sed quidam iustitiae modus potest esse, sicut dicitur quoddam ius paternum vel dominativum, ut in eodem libro philosophus dicit. Et propter hoc, in his in quibus est simpliciter iustum, est etiam simpliciter ratio meriti et mercedis. In quibus autem est secundum quid iustum, et non simpliciter, in his etiam non simpliciter est ratio meriti, sed secundum quid, inquantum salvatur ibi iustitiae ratio, sic enim et filius meretur aliquid a patre, et servus a domino. Manifestum est autem quod inter Deum et hominem est maxima inaequalitas, in infinitum enim distant, et totum quod est hominis bonum, est a Deo. Unde non potest hominis ad Deum esse iustitia secundum absolutam aequalitatem, sed secundum proportionem quandam, inquantum scilicet uterque operatur secundum modum suum. Modus autem et mensura humanae virtutis homini est a Deo. Et ideo meritum hominis apud Deum esse non potest nisi secundum praesuppositionem divinae ordinationis, ita scilicet ut id homo consequatur a Deo per suam operationem quasi mercedem, ad quod Deus ei virtutem operandi deputavit. Sicut etiam res naturales hoc consequuntur per proprios motus et operationes, ad quod a Deo sunt ordinatae. Differenter tamen, quia creatura rationalis seipsam movet ad agendum per liberum arbitrium, unde sua actio habet rationem meriti; quod non est in aliis creaturis.

Iª-IIae q. 114 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod homo inquantum propria voluntate facit illud quod debet, meretur. Alioquin actus iustitiae quo quis reddit debitum, non esset meritorius.

Iª-IIae q. 114 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod Deus ex bonis nostris non quaerit utilitatem, sed gloriam, idest manifestationem suae bonitatis, quod etiam ex suis operibus quaerit. Ex hoc autem quod eum colimus, nihil ei accrescit, sed nobis. Et ideo meremur aliquid a Deo, non quasi ex nostris operibus aliquid ei accrescat, sed inquantum propter eius gloriam operamur.

Iª-IIae q. 114 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod, quia actio nostra non habet rationem meriti nisi ex praesuppositione divinae ordinationis, non sequitur quod Deus efficiatur simpliciter debitor nobis, sed sibi ipsi, inquantum debitum est ut sua ordinatio impleatur.

Übersetzung ausblenden
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der Mensch kann bei Gott etwas verdienen.

a) Dem wird widersprochen: I. Niemandem wird als Verdienst angerechnet, daß er einem anderen gegenüber thut, was er muß; wie es Luk. 17. heißt: „Wenn ihr Alles gethan habt, was geboten ist, so saget: Wir sind unnütze Knechte; was wir thun mußten, haben wir gethan.“ (Vgl. 8 Ethic. c. ult.) II. Der Mensch nützt nur sich selbst, nicht aber Gott, wenn er Gutes wirkt. Also verdient er dafür nichts von seiten Gottes. Denn Job 35. heißt es: „Wenn du gerecht handelst, was wirst du Ihm geben; oder was wird Er von deiner Hand empfangen?“ Also können wir bei Gott nichts verdienen. III. Verdienten wir etwas von seiten Gottes, so wäre Gott unser Schuldner, was gegen Röm. 11. ist: „Wer hat Ihm zuerst gegeben, auf daß ihm wieder vergolten werde.“ Auf der anderen Seite heißt es bei Jerem. 31.: „Und einen Lohn wird dein Wirken haben.“ Lohn wird aber das genannt, was verdient worden ist.

b) Ich antworte, Verdienst und Lohn komme auf dasselbe hinaus. Denn Lohn wird genannt gleichsam der Preis einer Arbeit oder eines Dinges. Wie es also ein Akt der Gerechtigkeit ist, daß jemand für eine von ihm angekaufte Sache den richtigen Preis zahle, so ist es ein Akt der Gerechtigkeit, für eine Arbeit das richtige Entgelt zu geben. Die Gerechtigkeit aber ist eine gewisse Gleichheit. Also ist Gerechtigkeit schlechthin nur, unter jenen, unter denen schlechthin Gleichheit ist. Wo aber keine solche Gleichheit ist, da besteht nur eine gewisse Art und Weise der Gerechtigkeit, wie Aristoteles das „väterliche Recht“ ein „gewisses“ Recht nennt. (5 Ethic. 6.) Wo also schlechthin Gerechtes ist, da ist schlechthin und ohne weiteres Verdienst und Lohn. Wo jedoch nur nach einer gewissen Seite hin von Gerechtem gesprochen werden kann, da wird nur nach dieser Seite hin der Charakter der Gerechtigkeit gewahrt; wie z. B. der Sohn nur unter gewissen Voraussetzungen beim Vater etwas verdient. Nun herrscht zwischen Gott und dem Menschen im höchsten Grade Ungleichheit; und Alles, was der Mensch hat, das hat er von Gott. Also kann es für den Menschen Gott gegenüber keine Gerechtigkeit schlechthin geben, sondern nur gemäß einem gewissen Verhältnisse; insoweit Gott und der Mensch je nach ihrer Weise thätig sind. Es ist aber das Maß und die Weise der menschlichen Tugend für jeden Menschen von Gott. Also kann es kein Verdienst des Menschen bei Gott geben außer unter Voraussetzung der göttlichen Anordnung; so nämlich, daß dies der Mensch von Gott erhalte durch sein Wirken, wozu Gott ihm die Kraft gegeben hat; wie ja auch die Dinge in der Natur zu jenem Zwecke durch ihr Thätigsein gelangen, wozu sie von Gott hingeordnet worden sind. Nur ist dies der menschlichen Kreatur als einer frei vernünftigen eigen, daß sie sich selbst bestimmt zum Thätigsein, wonach ihre Thätigkeit den Charakter des Verdienstes hat.

c) I. Weil der Mensch aus eigenem freien Willen thut, was er soll, deshalb verdient er; sonst wäre der Akt der Gerechtigkeit, kraft dessen jemand seine Schuldigkeit thut, nicht verdienstlich. II. Gott sucht in unseren Werken keinen Nutzen, sondern die Offenbarung, seiner Güte, also Ehre; was Er auch in seinen eigenen Werken zum Zwecke hat. Daß wir Ihn aber ehren, daraus erwächst Ihm kein Vorteil, sondern uns; und deshalb verdienen wir bei Ihm aus dem Grunde, weil wir zu seiner Ehre wirken, nicht weil Ihm ein Vorteil erwachse aus unseren Werken. III. Unser Werk hat nur Verdienst bei Gott infolge der göttlichen Anordnung; also wird Gott nicht uns gegenüber Schuldner, sondern Sich selbst gegenüber.

  Drucken   Fehler melden
  • Text anzeigen
  • Bibliographische Angabe
  • Scans dieser Version
Editionen dieses Werks
Summa theologiae
Übersetzungen dieses Werks
Summe der Theologie

Inhaltsangabe

Theologische Fakultät, Patristik und Geschichte der alten Kirche
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Impressum
Datenschutzerklärung