• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 6

IIª-IIae q. 34 a. 6 arg. 1

Ad sextum sic proceditur. Videtur quod odium non oriatur ex invidia. Invidia enim est tristitia quaedam de alienis bonis. Odium autem non oritur ex tristitia, sed potius e converso, tristamur enim de praesentia malorum quae odimus. Ergo odium non oritur ex invidia.

IIª-IIae q. 34 a. 6 arg. 2

Praeterea, odium dilectioni opponitur. Sed dilectio proximi refertur ad dilectionem Dei, ut supra habitum est. Ergo et odium proximi refertur ad odium Dei. Sed odium Dei non causatur ex invidia, non enim invidemus his qui maxime a nobis distant, sed his qui propinqui videntur, ut patet per philosophum, in II Rhet. Ergo odium non causatur ex invidia.

IIª-IIae q. 34 a. 6 arg. 3

Praeterea, unius effectus una est causa. Sed odium causatur ex ira, dicit enim Augustinus, in regula, quod ira crescit in odium. Non ergo causatur odium ex invidia.

IIª-IIae q. 34 a. 6 s. c.

Sed contra est quod Gregorius dicit, XXXI Moral., quod de invidia oritur odium.

IIª-IIae q. 34 a. 6 co.

Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, odium proximi est ultimum in progressu peccati, eo quod opponitur dilectioni qua naturaliter proximus diligitur. Quod autem aliquis recedat ab eo quod est naturale, contingit ex hoc quod intendit vitare aliquid quod est naturaliter fugiendum. Naturaliter autem omne animal fugit tristitiam, sicut et appetit delectationem; sicut patet per philosophum, in VII et X Ethic. Et ideo sicut ex delectatione causatur amor, ita ex tristitia causatur odium, sicut enim movemur ad diligendum ea quae nos delectant, inquantum ex hoc ipso accipiuntur sub ratione boni; ita movemur ad odiendum ea quae nos contristant, inquantum ex hoc ipso accipiuntur sub ratione mali. Unde cum invidia sit tristitia de bono proximi, sequitur quod bonum proximi reddatur nobis odiosum. Et inde est quod ex invidia oritur odium.

IIª-IIae q. 34 a. 6 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod quia vis appetitiva, sicut et apprehensiva, reflectitur super suos actus, sequitur quod in motibus appetitivae virtutis sit quaedam circulatio. Secundum igitur primum processum appetitivi motus, ex amore consequitur desiderium, ex quo consequitur delectatio, cum quis consecutus fuerit quod desiderabat. Et quia hoc ipsum quod est delectari in bono amato habet quandam rationem boni, sequitur quod delectatio causet amorem. Et secundum eandem rationem sequitur quod tristitia causet odium.

IIª-IIae q. 34 a. 6 ad 2

Ad secundum dicendum quod alia ratio est de dilectione et odio. Nam dilectionis obiectum est bonum, quod a Deo in creaturas derivatur, et ideo dilectio per prius est Dei, et per posterius est proximi. Sed odium est mali, quod non habet locum in ipso Deo, sed in eius effectibus, unde etiam supra dictum est quod Deus non habetur odio nisi inquantum apprehenditur secundum suos effectus. Et ideo per prius est odium proximi quam odium Dei. Unde, cum invidia ad proximum sit mater odii quod est ad proximum, fit per consequens causa odii quod est in Deum.

IIª-IIae q. 34 a. 6 ad 3

Ad tertium dicendum quod nihil prohibet secundum diversas rationes aliquid oriri ex diversis causis. Et secundum hoc odium potest oriri et ex ira et ex invidia. Directius tamen oritur ex invidia, per quam ipsum bonum proximi redditur contristabile et per consequens odibile. Sed ex ira oritur odium secundum quoddam augmentum. Nam primo per iram appetimus malum proximi secundum quandam mensuram, prout scilicet habet rationem vindictae, postea autem per continuitatem irae pervenitur ad hoc quod homo malum proximi absolute desideret, quod pertinet ad rationem odii. Unde patet quod odium ex invidia causatur formaliter secundum rationem obiecti; ex ira autem dispositive.

Translation Hide
Summe der Theologie

Sechster Artikel. Der Haß entsteht aus dem Neide.

a) Dies ist falsch. Denn: I. Der Neid ist „eine Trauer über fremdes Glück.“ Der Haß aber kommt nicht von der Trauer; sondern umgekehrt. Wir trauern, weil jene Übel gegenwärtig sind, die wir hassen. II. Der Haß steht entgegen der Liebe. Die Liebe des Nächsten aber wird bezogen auf die Liebe Gottes. Also auch der Haß des Nächsten hat seinen maßgebenden Grund im Hasse Gottes. Der letztere aber kann nicht vom Neide kommen; denn man beneidet nur jene, die einem nahe stehen. (2 Rhet. 10.) III. „Der Haß nimmt zu auf Grund des Zornes,“ heißt es in der Regel Augustins. Also kommt er nicht vom Neide. Auf der anderen Seite sagt Gregor (31. moral. 17.): „Aus dem Neide kommt der Haß.“

b) Ich antworte, der Haß sei im Fortschreiten der Sünde das Letzte; denn er steht entgegen der Liebe, kraft deren von Natur aus der Nächste geliebt wird. Daß aber jemand von dem, was der Natur entspricht, abweicht, kommt daher daß er vermeiden will etwas, was von Natur aus zu fliehen ist. Naturgemäß nun flieht jedes sinnbegabte Wesen die Trauer und begehrt nach Ergötzen. Also vom Ergötzen wird die Liebe verursacht, von der Trauer der Haß. Denn wie wir uns hinneigen, um zu lieben was ergötzt, insoweit es als etwas Gutes aufgefaßt wird; so neigen wir uns hin, zu hassen was Trauer bringt, insoweit es als ein Übel aufgefaßt wird. Da also der Neid eine Trauer ist über das Gute, was der Nächste hat, so folgt, daß dieses Gute uns hassenswert erscheint; und danach entsteht aus dem Neide Haß.

c) I. Weil die begehrende Kraft gleichwie die auffassende zu ihrem eigenen Thätigsein zurückkehrt, so folgt daraus ein gewisser Kreislauf im Begehren. Nach dem ersten Vorangehen des Begehrens also folgt aus der Liebe das Verlangen; und daraus folgt das Ergötzen, wenn man das Ersehnte erreicht hat. Und weil nun das Ergötzen im geliebten Gute wieder den Charakter des Guten trägt, so folgt aus dem Ergötzen von neuem Liebe. Und ebenso verursacht die Trauer den Haß. II. Der Liebe Gegenstand ist das Gute, was von Gott den Kreaturen mitgeteilt worden; also ist da die Liebe zuerst auf Gott gerichtet und erst auf Grund dessen auf den Nächsten. Der Haß aber richtet sich nicht auf Gott, sondern auf dessen Wirkungen; denn in Gott ist kein Übel. Also ist zuerst der Haß auf den Nächsten gerichtet und erst auf Grund dessen auf Gott. Da also der Neid die Quelle des Hasses ist, welcher auf den Nächsten zielt, so ist er folgegemäß auch die Ursache des Hasses gegen Gott. III. Unter verschiedenen Gesichtspunkten kann etwas aus verschiedenen Ursachen herrühren. Und so kann auch der Haß vom Neide und vom Zorne kommen. Unmittelbarer aber stammt er aus dem Neide, welcher das Gute selbst im Nächsten zum Gegenstande der Trauer macht und deshalb hassenswert. Durch den fortgesetzten Zorn wird eher der Haß vermehrt. Denn der Zorn begehrt das Übel des Nächsten zuvörderst nach einem gewissen Maße, insoweit dieses den Charakter der Wiedervergeltung hat; und dauert dann der Zorn an, so gelangt der Mensch dazu, dem betreffenden überhaupt das Übel zu wünschen, was Haß ist. Der Neid also stellt den Gegenstand des Hasses her; der Zorn bereitet das Subjekt zum Hasse mehr vor. Nun betrachten wir die Laster, welche der Freude, die der Liebe innewohnt, entgegengesetzt sind: Der Freude am göttlichen Gute steht entgegen die geistige Trauer, der Freude am Guten im Nächsten steht entgegen der Neid.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy