Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 1
IIª-IIae q. 62 a. 1 arg. 1
Ad primum sic proceditur. Videtur quod restitutio non sit actus iustitiae commutativae. Iustitia enim respicit rationem debiti. Sed sicut donatio potest esse eius quod non debetur, ita etiam et restitutio. Ergo restitutio non est actus alicuius partis iustitiae.
IIª-IIae q. 62 a. 1 arg. 2
Praeterea, illud quod iam transiit et non est, restitui non potest. Sed iustitia et iniustitia sunt circa quasdam actiones et passiones, quae non manent, sed transeunt. Ergo restitutio non videtur esse actus alicuius partis iustitiae.
IIª-IIae q. 62 a. 1 arg. 3
Praeterea, restitutio est quasi quaedam recompensatio eius quod subtractum est. Sed aliquid potest homini subtrahi non solum in commutatione, sed etiam in distributione, puta cum aliquis distribuens minus dat alicui quam debeat habere. Ergo restitutio non magis est actus commutativae iustitiae quam distributivae.
IIª-IIae q. 62 a. 1 s. c.
Sed contra, restitutio ablationi opponitur. Sed ablatio rei alienae est actus iniustitiae circa commutationes. Ergo restitutio eius est actus iustitiae quae est in commutationibus directiva.
IIª-IIae q. 62 a. 1 co.
Respondeo dicendum quod restituere nihil aliud esse videtur quam iterato aliquem statuere in possessionem vel dominium rei suae. Et ita in restitutione attenditur aequalitas iustitiae secundum recompensationem rei ad rem, quae pertinet ad iustitiam commutativam. Et ideo restitutio est actus commutativae iustitiae, quando scilicet res unius ab alio habetur, vel per voluntatem eius, sicut in mutuo vel deposito; vel contra voluntatem eius, sicut in rapina vel furto.
IIª-IIae q. 62 a. 1 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod illud quod alteri non debetur non est, proprie loquendo, eius, etsi aliquando eius fuerit. Et ideo magis videtur esse nova donatio quam restitutio cum quis alteri reddit quod ei non debet. Habet tamen aliquam similitudinem restitutionis, quia res materialiter est eadem. Non tamen est eadem secundum formalem rationem quam respicit iustitia, quod est esse suum alicuius. Unde nec proprie restitutio dicitur.
IIª-IIae q. 62 a. 1 ad 2
Ad secundum dicendum quod nomen restitutionis, inquantum importat iterationem quandam, supponit rei identitatem. Et ideo secundum primam impositionem nominis, restitutio videtur locum habere praecipue in rebus exterioribus, quae manentes eaedem et secundum substantiam et secundum ius dominii, ab uno possunt ad alium devenire. Sed sicut ab huiusmodi rebus nomen commutationis translatum est ad actiones vel passiones quae pertinent ad reverentiam vel iniuriam alicuius personae, seu nocumentum vel profectum; ita etiam nomen restitutionis ad haec derivatur quae, licet realiter non maneant, tamen manent in effectu, vel corporali, puta cum ex percussione laeditur corpus; vel qui est in opinione hominum, sicut cum aliquis verbo opprobrioso remanet homo infamatus, vel etiam minoratus in suo honore.
IIª-IIae q. 62 a. 1 ad 3
Ad tertium dicendum quod recompensatio quam facit distribuens ei cui dedit minus quam debuit, fit secundum comparationem rei ad rem, ut si quanto minus habuit quam debuit, tanto plus ei detur. Et ideo iam pertinet ad iustitiam commutativam.
Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Erster Artikel. Wiedererstattung ist eine Thätigkeit der Tauschgerechtigkeit.
a) Dem scheint nicht so. Denn: I. Die Gerechtigkeit richtet sich auf den Charakter des Geschuldeten. Wie aber geschenkt werden kann, was nicht geschuldet wird; so kann auch wiedererstattet werden, was nicht geschuldet ist. II. Was bereits verflossen ist und nicht mehr besteht, kann nicht wiedererstattet werden. Gerechtigkeit und Ungerechtigkeit beschäftigen sich aber mit Thätigsein und Leiden; was nicht bleibt, sondern vorübergeht. Also hat die Wiedererstattung nichts zu thun mit der Gerechtigkeit. III. Wiedererstatten will sagen ersetzen das, was entzogen worden ist. Aber auch in der verteilenden Gerechtigkeit kann der verteilende jemandem weniger geben als dieser haben sollte. Also ist Wiedererstatten ebenso eine Thätigkeit der verteilenden Gerechtigkeit und nicht bloß der ein- und austauschenden. Auf der anderen Seite ist das Wiedererstatten entgegengesetzt dem Hinwegnehmen. Das Hinwegnehmen fremden Gutes aber ist ein Akt der Ungerechtigkeit im Ein- und Austausche. Also gehört das Wiedererstatten der Tauschgerechtigkeit an.
b) Ich antworte; „Wiedererstatten“ will sagen etwas wieder auf die Stätte setzen, wo es hin gebührt; also ist da ein Gleichmaß zwischen der einen Sache und der anderen, was der Tauschgerechtigkeit angehört. Sonach ist Wiedererstatten ein Akt der Tauschgerechtigkeit; mag man etwas zurückgeben, was man mit dem Willen des anderen hatte wie beim Anvertrauten, oder etwas was man gegen des anderen Willen hatte wie beim Diebstahle.
c) I. Was dem anderen nicht geschuldet wird, das ist eigentlich nicht sein, mag es auch manchmal ihm zugehört haben; es ist also vielmehr eine neue Schenkung als eine Wiedererstattung. Die Ähnlichkeit liegt bloß darin, daß die betreffende Sache materiell die gleiche ist. II. „Wiedererstatten“ heißt zuvörderst an die alte Stätte wiederbringen; also bezieht sich dies vorzugsweise auf äußerliche Dinge, welche im selben Zustande bleiben. Und wie von solchen Dingen der Name des Anspruches oder des Besitzes abgeleitet worden ist auf Thätigsein und Leiden, was auf die Achtung vor einer Person oder auf das ihr angethaene Unrecht sich bezieht, so wird auch davon der Ausdruck „Wiedererstattung“ gebraucht. Denn obgleich das Thätigsein oder das Leiden selber nicht bleibt, so bleibt es doch in der Wirkung; sei es im Körper bei körperlicher Mißhandlung, sei es in der Meinung der Menschen bei Ehrabschneiden u. dgl. III. Giebt der verteilende jemandem weniger als dieser verdiente, so ist das schon Tauschgerechtigkeit; denn es wird da Sache mit Sache verglichen, so daß je weniger er empfing als er verdiente, er desto mehr noch empfangen muß.