Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 2
IIª-IIae q. 108 a. 2 arg. 1
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod vindicatio non sit specialis virtus ab aliis distincta. Sicut enim remunerantur boni pro his quae bene agunt, ita puniuntur mali pro his quae male agunt. Sed remuneratio bonorum non pertinet ad aliquam specialem virtutem, sed est actus commutativae iustitiae. Ergo, pari ratione, et vindicatio non debet poni specialis virtus.
IIª-IIae q. 108 a. 2 arg. 2
Praeterea, ad actum illum non debet ordinari specialis virtus ad quem homo sufficienter disponitur per alias virtutes. Sed ad vindicandum mala sufficienter disponitur homo per virtutem fortitudinis et per zelum. Non ergo vindicatio debet poni specialis virtus.
IIª-IIae q. 108 a. 2 arg. 3
Praeterea, cuilibet speciali virtuti aliquod speciale vitium opponitur. Sed vindicationi non videtur opponi aliquod speciale vitium. Ergo non est specialis virtus.
IIª-IIae q. 108 a. 2 s. c.
Sed contra est quod Tullius ponit eam partem iustitiae.
IIª-IIae q. 108 a. 2 co.
Respondeo dicendum quod, sicut philosophus dicit, in II Ethic., aptitudo ad virtutem inest nobis a natura, licet complementum virtutis sit per assuetudinem vel per aliquam aliam causam. Unde patet quod virtutes perficiunt nos ad prosequendum debito modo inclinationes naturales, quae pertinent ad ius naturale. Et ideo ad quamlibet inclinationem naturalem determinatam ordinatur aliqua specialis virtus. Est autem quaedam specialis inclinatio naturae ad removendum nocumenta, unde et animalibus datur vis irascibilis separatim a vi concupiscibili. Repellit autem homo nocumenta per hoc quod se defendit contra iniurias, ne ei inferantur, vel iam illatas iniurias ulciscitur, non intentione nocendi, sed intentione removendi nocumenta. Hoc autem pertinet ad vindicationem, dicit enim Tullius, in sua rhetorica, quod vindicatio est per quam vis aut iniuria, et omnino quidquid obscurum est, idest ignominiosum, defendendo aut ulciscendo propulsatur. Unde vindicatio est specialis virtus.
IIª-IIae q. 108 a. 2 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod sicut recompensatio debiti legalis pertinet ad iustitiam commutativam, recompensatio autem debiti moralis quod nascitur ex particulari beneficio exhibito, pertinet ad virtutem gratiae; ita etiam punitio peccatorum, secundum quod pertinet ad publicam iustitiam, est actus commutativae iustitiae; secundum autem quod pertinet ad immunitatem alicuius personae singularis, a qua iniuria propulsatur, pertinet ad virtutem vindicationis.
IIª-IIae q. 108 a. 2 ad 2
Ad secundum dicendum quod fortitudo disponit ad vindictam removendo prohibens, scilicet timorem periculi imminentis. Zelus autem, secundum quod importat fervorem amoris, importat primam radicem vindicationis, prout aliquis vindicat iniurias Dei vel proximorum, quas ex caritate reputat quasi suas. Cuiuslibet autem virtutis actus ex radice caritatis procedit, quia, ut Gregorius dicit, in quadam homilia, nihil habet viriditatis ramus boni operis, si non procedat ex radice caritatis.
IIª-IIae q. 108 a. 2 ad 3
Ad tertium dicendum quod vindicationi opponuntur duo vitia. Unum quidem per excessum, scilicet peccatum crudelitatis vel saevitiae, quae excedit mensuram in puniendo. Aliud autem est vitium quod consistit in defectu, sicut cum aliquis est nimis remissus in puniendo, unde dicitur Prov. XIII, qui parcit virgae, odit filium suum. Virtus autem vindicationis consistit ut homo secundum omnes circumstantias debitam mensuram in vindicando conservet.
Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Zweiter Artikel. Rachenehmen oder Vergelten ist eine eigene besondere Tugend.
a) Dem steht entgegen: I. Die Belohnung der Guten gehört zu keiner besonderen Tugend sondern ist einfach Tausch-Gerechtigkeit; also ist auch die Bestrafung der Bösen keine eigene Tugend. II. Die Stärke und der Eifer bereiten schon hinreichend zur Rache vor. Also bedarf es da keiner besonderen Tugend. III. Dem Rachenehmen steht kein besonderes Laster entgegen; also ist es keine besondere Tugend. Auf der anderen Seite steht die Rache bei Cicero (2. de lnv.) unter den anderen Tugenden.
b) Ich antworte, von Natur wohne uns die Anlage für die Tugend inne; während die Vollendung und Vervollständigung derselben durch Angewöhnung oder durch eine andere Ursache erfolgt. Also vollenden uns die Tugenden in dem Sinne, daß wir in gebührender Weise den natürlichen Neigungen folgen, welche zum Naturgesetze gehören. Zu jeder natürlichen Hinneigung steht sonach in gebührender Beziehung eine eigene Tugend. Nun findet sich eine besondere Hinneigung in der Natur, die ihr entgegenstehenden Hindernisse zu entfernen, so daß die sinnbegabten Wesen deshalb die Abwehrkraft, die irascibilis, haben neben der Begehrkraft, der concupiscibilis; — und im Menschen speciell äußert sich diese Kraft dadurch, daß er sich gegen Beleidigungen verteidigt, damit sie ihm nicht angethan werden oder die ihm angethaenen rächt; nicht zwar in der Absicht zu schaden, sondern um Hindernisse zu entfernen. Da nun dies zum Rachenehmen gehört, nach Cicero (l. c.): „Rache nennt man das, wodurch Gewalt oder Beleidigung oder jegliches Verderbliche abgewiesen oder bestraft wird;“ — so ist die Rache eine besondere Tugend.
c) I. Der gesetzliche Lohn gehört zur Tauschgerechtigkeit; die moralische Erkenntlichkeit zur Dankbarkeit; die Bestrafung der Sünden gegen das Gemeinwesen zur öffentlichen Gerechtigkeit; soweit aber die Verletzung einer einzelnen Person dabei in Betracht kommt, zur Rache. II. Die Stärke nimmt eine vorbereitende Stellung zur Rache ein, indem sie das Hindernis, die Furcht nämlich, entfernt; der Eifer, als die Glut der Liebe einschließend, indem er die erste Wurzel der Rache in sich hat; insoweit jemand nämlich die Beleidigungen Gottes und des Nächsten die er aus Liebe als Beleidigungen der eigenen Person betrachtet. III. Der Tugend der Rache steht als das „zuviel“ gegenüber die Grausamkeit; als das „zuwenig“ die Schwäche im Strafen, wovon Prov. 13 es heißt: „Wer die Rute schont, haßt seinen Sohn.“ Die Tugend des Rachenehmens besteht darin, daß jemand unter den angemessenen Umstand das gebührende Maß einhält.