• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 1

IIª-IIae q. 114 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod amicitia non sit specialis virtus. Dicit enim philosophus, in VIII Ethic., quod amicitia perfecta est quae est propter virtutem. Quaelibet autem virtus est amicitiae causa, quia bonum omnibus est amabile, ut Dionysius dicit, IV cap. de Div. Nom. Ergo amicitia non est specialis virtus, sed consequens omnem virtutem.

IIª-IIae q. 114 a. 1 arg. 2

Praeterea, philosophus dicit, in IV Ethic., de tali amico, quod non in amando vel inimicando recipit singula ut oportet. Sed quod aliquis signa amicitiae ostendat ad eos quos non amat, videtur pertinere ad simulationem, quae repugnat virtuti. Ergo huiusmodi amicitia non est virtus.

IIª-IIae q. 114 a. 1 arg. 3

Praeterea, virtus in medietate constituitur prout sapiens determinabit, sicut dicitur in II Ethic. Sed Eccle. VII dicitur, cor sapientum ubi tristitia, et cor stultorum ubi laetitia, unde ad virtuosum pertinet maxime a delectatione sibi cavere, ut dicitur II Ethic. Haec autem amicitia per se quidem desiderat condelectare, contristare autem reveretur, ut philosophus dicit, in IV Ethic. Ergo huiusmodi amicitia non est virtus.

IIª-IIae q. 114 a. 1 s. c.

Sed contra, praecepta legis dantur de actibus virtutum. Sed Eccli. IV dicitur, congregationi pauperum affabilem te facito. Ergo affabilitas, quae hic amicitia dicitur, est quaedam specialis virtus.

IIª-IIae q. 114 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, cum virtus ordinetur ad bonum, ubi occurrit specialis ratio boni, ibi oportet esse specialem rationem virtutis. Bonum autem in ordine consistit, sicut supra dictum est. Oportet autem hominem convenienter ad alios homines ordinari in communi conversatione, tam in factis quam in dictis, ut scilicet ad unumquemque se habeat secundum quod decet. Et ideo oportet esse quandam specialem virtutem quae hanc convenientiam ordinis observet. Et haec vocatur amicitia sive affabilitas.

IIª-IIae q. 114 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod philosophus in libro Ethicorum de duplici amicitia loquitur. Quarum una consistit principaliter in affectu quo unus alium diligit. Et haec potest consequi quamcumque virtutem. Quae autem ad hanc amicitiam pertinent, supra de caritate dicta sunt. Aliam vero amicitiam ponit quae consistit in solis exterioribus verbis vel factis. Quae quidem non habet perfectam rationem amicitiae, sed quandam eius similitudinem, inquantum scilicet quis decenter se habet ad illos cum quibus conversatur.

IIª-IIae q. 114 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod omnis homo naturaliter omni homini est amicus quodam generali amore, sicut etiam dicitur Eccli. XIII, quod omne animal diligit simile sibi. Et hunc amorem repraesentant signa amicitiae quae quis exterius ostendit in verbis vel factis etiam extraneis et ignotis. Unde non est ibi simulatio. Non enim ostendit eis signa perfectae amicitiae, quia non eodem modo se habet familiariter ad extraneos sicut ad eos qui sunt sibi speciali amicitia iuncti.

IIª-IIae q. 114 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod cor sapientum dicitur esse ubi tristitia non quidem ut ipse proximo tristitiam inferat, dicit enim apostolus, si propter cibum frater tuus contristatur, iam non secundum caritatem ambulas, sed ut contristantibus consolationem ferat, secundum illud Eccli. VII, non desis plorantibus in consolationem, et cum lugentibus ambula. Cor autem stultorum est ubi laetitia, non quidem ut ipsi alios laetificent, sed ut ipsi aliorum laetitia perfruantur. Pertinet ergo ad sapientem ut condelectationem afferat his cum quibus conversatur, non quidem lascivam, quam virtus cavet, sed honestam; secundum illud Psalm., ecce quam bonum et quam iucundum habitare fratres in unum. Quandoque tamen, propter aliquod bonum consequens vel propter aliquod malum excludendum, non refugiet virtuosus eos quibus convivit contristare, ut philosophus dicit, IV Ethic. Unde et apostolus dicit, II ad Cor. VII, si contristavi vos in epistola, non me poenitet, et postea, gaudeo, non quia contristati estis, sed quia contristati estis ad poenitentiam. Et ideo his qui sunt proni ad peccandum non debemus hilarem vultum ostendere ad eos delectandum, ne videamur eorum peccato consentire et quodammodo peccandi audaciam ministrare. Unde dicitur Eccli. VII, filiae tibi sunt, serva corpus illarum, et non ostendas hilarem faciem tuam ad illas.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Erster Artikel. Die Freundschaft als Leutseligkeit ist eine eigene besondere Tugend.

a) Das scheint nicht. Denn: I. Jede Tugend ist Ursache von Freundschaft. Die „vollendete Freundschaft aber hat zum Zwecke die Tugend.“ (8 Ethic. 3.) Also ist die Freundschaft keine besondere eigene Tugend. II. Aristoteles sagt (4 Ethic. 6.) von einem solchen Freunde: „Nicht als Freund und auch nicht als Feind nimmt er das Einzelne in gebührender Weise an.“ Daß aber jemand Zeichen der Freundschaft zeige gegenüber jenen, die er nicht liebt, ist Verstellung, welche der Tugend widerstreitet. Also ist eine solche Freundschaft keine Tugend. III. Die Tugend besteht nach 2 Ethic. 6. in der rechten Mitte, sowie solche der Weise bestimmt. Nun heißt es Ekkle. 7.: „Das Herz der Weisen, wo Trauer, und das Herz der Thoren, wo Freude ist,“ weshalb „es dem tugendhaften entspricht, sich sehr der Ergötzungen zu enthalten.“ (2 Ethic. ult.) Diese „Freundschaft“ aber „trachtet ihrem Wesen nach, zu erfreuen und scheut sich, zu betrüben,“ nach Aristoteles. (4 Ethic. 6.) Also ist sie keine Tugend. Auf der anderen Seite giebt die heilige Schrift Gebote nur mit Rücksicht auf Tugendakte. Ekkli. 4. aber heißt es: „Sei leutselig der Versammlung der armen gegenüber.“

b) Ich antworte, das Gute bestehe in der Ordnung. Da nun der Mensch für den gewöhnlichen Verkehr mit den anderen zu diesen eine geordnete Beziehung haben muß, sei es in seinem Reden oder in seinem Thun, so besteht da ein besonderer Wesenscharakter des Guten; und danach ist die Freundschaft oder Leutseligkeit, welche diese Beziehungen zu den anderen Menschen im gegenseitigen Verkehr regelt, eine besondere Tugend.

c) I. Hier ist nicht von der Freundschaft die Rede, welche auf der Hinneigung beruht, wonach also der eine den anderen liebt; diese wurde bei Gelegenheit der Liebe oben behandelt. Die Freundschaft, wie sie hingenommen wird, besteht nur im geregelten Sprechen und Thun, soweit es auf den Verkehr unter den Menschen ankommt; es ist dies keine vollendete Freundschaft, sondern hat nur eine gewisse Ähnlichkeit mit dieser. II. Der Mensch ist auf Grund der einen gemeinsamen Natur bereits Freund des anderen; und nur diese allgemeine Liebe stellen die äußeren Zeichen der Höflichkeit dar. Da ist keine Verstellung. III. Das Herz der Weisen ist nicht da, wo Trauer sich findet, als ob sie diese Trauer dem Nächsten verursachten; vielmehr sagt Paulus (Röm. 14.): „Wenn wegen deiner Speise dein Bruder betrübt ist, so wandelst du nichl mehr nach der heiligen Liebe,“ Nein; die Weisen sollen solche trauernden trösten, nach Ekkli. 7.: „Ermangle nicht, die weinenden zu trösten und mit den traurigen sei dein Verkehr.“ Und das Herz der Thoren ist, wo Freude; nicht weil sie Freude verursachen, sondern weil sie sich freuen wollen. Der Weise also soll trösten, nach Ps. 132.: „Siehe, wie angenehm und gut es ist, wenn Brüder friedlich zusammenwohnen.“ Bisweilen aber scheut der Gute auch nicht davor zurück, jene, die mit ihm verkehren, zu betrüben; wenn nämlich daraus etwas Gutes folgt oder ein Übel vermieden wird. (4 Ethic. 6.) Deshalb sagt der Apostel (2. Kor. 7.): „Wenn ich euch betrübt habe in meinem Briefe; ich bereue es nicht … Ich freue mich darüber, nicht weil ihr betrübt worden seid, sondern weil euere Trauer zur Buße hingeleitet hat.“ Denen also, die hingeneigt sind zum Sündigen, müssen wir kein freudiges Gesicht bieten, um sie zu ergötzen; damit wir nicht ihrer Sünde beizustimmen scheinen und gewissermaßen sie ermutigen, weiter zu sündigen. Deshalb sagt Ekkli. 7.: „Hast du Töchter? Habe acht auf ihren Körper und zeige ihnen kein heiteres Gesicht.“

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité