Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 5
IIª-IIae, q. 136 a. 5 arg. 1
Ad quintum sic proceditur. Videtur quod patientia sit idem quod longanimitas. Dicit enim Augustinus, in libro de patientia, quod patientia Dei praedicatur non in hoc quod aliquod malum patiatur, sed in hoc quod expectat malos ut convertantur, unde Eccli. V dicitur, altissimus patiens redditor est. Ergo videtur quod patientia sit idem quod longanimitas.
IIª-IIae, q. 136 a. 5 arg. 2
Praeterea, idem non est oppositum duobus. Sed impatientia opponitur longanimitati, per quam aliquis moram expectat, dicitur enim aliquis impatiens morae, sicut et aliorum malorum. Ergo videtur quod patientia sit idem longanimitati.
IIª-IIae, q. 136 a. 5 arg. 3
Praeterea, sicut tempus est quaedam circumstantia malorum quae sustinentur, ita etiam locus. Sed ex parte loci non sumitur aliqua virtus quae distinguatur a patientia. Ergo similiter nec longanimitas, quae sumitur ex parte temporis, inquantum scilicet aliquis diu expectat, distinguitur a patientia.
IIª-IIae, q. 136 a. 5 s. c.
Sed contra est quod Rom. II, super illud, an divitias bonitatis eius et patientiae et longanimitatis contemnis, dicit Glossa, videtur longanimitas a patientia differre, quia qui infirmitate magis quam proposito delinquunt, sustentari per longanimitatem dicuntur, qui vero pertinaci mente exultant in delictis suis, ferri patienter dicendi sunt.
IIª-IIae, q. 136 a. 5 co.
Respondeo dicendum quod sicut magnanimitas dicitur per quam aliquis habet animum tendendi in magna, ita etiam longanimitas dicitur per quam aliquis habet animum tendendi in aliquid quod in longinquum distat. Et ideo sicut magnanimitas magis respicit spem tendentem in bonum, quam audaciam vel timorem sive tristitiam quae respiciunt malum, ita etiam et longanimitas. Unde longanimitas maiorem convenientiam videtur habere cum magnanimitate quam cum patientia. Potest tamen convenire cum patientia duplici ratione. Primo quidem, quia patientia, sicut et fortitudo, sustinet aliqua mala propter aliquod bonum. Quod si ex propinquo expectetur, facilius est sustinere, si autem in longinquum differatur, mala autem oporteat in praesenti sustinere, difficilius est. Secundo, quia hoc ipsum quod est differri bonum speratum, natum est causare tristitiam, secundum illud Prov. XIII, spes quae differtur affligit animam. Unde et in sustinendo huiusmodi afflictionem potest esse patientia, sicut et in sustinendo quascumque alias tristitias. Sic igitur secundum quod sub ratione mali contristantis potest comprehendi et dilatio boni sperati, quae pertinet ad longanimitatem; et labor quem homo sustinet in continuata executione boni operis, quod pertinet ad constantiam; tam longanimitas quam etiam constantia sub patientia comprehenduntur. Unde et Tullius, definiens patientiam, dicit quod patientia est, honestatis ac utilitatis causa, voluntaria ac diuturna perpessio rerum arduarum ac difficilium. Quod dicit arduarum, pertinet ad constantiam in bono; quod dicit difficilium, pertinet ad gravitatem mali, quam proprie respicit patientia; quod vero addit ac diuturna, pertinet ad longanimitatem secundum quod convenit cum patientia.
IIª-IIae, q. 136 a. 5 ad 1
Et per hoc patet responsio ad primum et secundum.
IIª-IIae, q. 136 a. 5 ad 3
Ad tertium dicendum quod illud quod est longinquum loco, quamvis sit remotum a nobis, tamen non est similiter remotum a natura rerum sicut illud quod est longinquum tempore. Et ideo non est similis ratio. Et praeterea quod est longinquum loco non affert difficultatem nisi ratione temporis, quia quod est longinquum loco a nobis tardius tempore ad nos potest pervenire.
IIª-IIae, q. 136 a. 5 ad 4
Quartum concedimus. Tamen consideranda est ratio illius differentiae quam Glossa assignat. Quia in his qui ex infirmitate peccant hoc solum videtur importabile, quod diu perseverant in malo, et ideo dicitur quod ex longanimitate supportantur. Sed hoc ipsum quod aliquis ex superbia peccat, importabile videtur, et ideo per patientiam dicuntur sustineri illi qui ex superbia peccant.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Fünfter Artikel. Die Geduld im Verhältnisse zur Langmut.
a) Die Geduld ist ganz dasselbe wie die Langmut. Denn: I. Augustinus sagt (l. c.): „Die Geduld Gottes wird gepriesen; nicht weil Gott Übel erträgt, sondern weil Er langmütig wartet, daß die Bösen sich bekehren.“ Deshalb sagt Ekkli. 5.: „Der Höchste ist ein geduldiger Entgelter.“ II. Die Ungeduld ist ebenso der Langmut entgegengesetzt wie der Geduld. Also ist Geduld und Langmut dasselbe. III. Die Zeit ist ebenso ein Umstand bei den zu ertragenden Übeln wie der Ort. Vom Orte aber aus wird keine Tugend genommen, die von der Geduld verschieden wäre. Also geht dies auch nicht an bei der Zeit, mit Rücksicht auf welche jedenfalls von Langmut gesprochen wird. Somit besteht kein Unterschied zwischen Langmut und Geduld. IV. Auf der anderen Seite erklärt zu Röm. 2. (An divitias) die Glosse: „Die Geduld scheint sich von der Langmut zu unterscheiden; — denn wer aus Schwäche vielmehr wie aus Bosheit fehlt, der wird ertragen in Langmut; wer aber mit hartnäckigem Vorsatze wegen seiner Sünden frohlocket, der wird mit Geduld getragen.“
b) Ich antworte, wie Hochherzigkeit jene Tugend genannt wird, kraft deren jemand seine Absicht auf Hohes und Großes richtet; so heiße Langmut jene Tugend, wonach jemand nach etwas weit Entferntem strebt. Wie also die Hochherzigkeit vorzugsweise die Hoffnung einschließt, welche auf das Gute sich richtet und nicht im selben Grade den kühnen Mut oder die Furcht oder die Trauer; so ist es auch mit der Langmut. Also scheint danach die Langmut mehr Verwandtschaft zu haben mit der Hochherzigkeit wie mit der Geduld. Sie kommt jedoch in zweierlei mit der Geduld überein: 1. weil die Stärke ebenso wie die Geduld einige Übel aushält um eines Gutes willen, was letzteres, wenn es nahe ist, mit größerer Leichtigkeit erwartet wird; ist es aber ferne, so daß man die Übel ertragen muß, die gegenwärtig sind und das Gute, um dessentwillen man das Üble erduldet, in der Ferne sich findet, so ist damit mehr Schwierigkeit verbunden; — 2. weil dieser Umstand selbst, daß das gehoffte Gut verschoben wird, geeignet ist, Trauer zu verursachen, nach Prov. 13.: „Die Hoffnung, welche verschoben wird, betrübt die Seele.“ Also kann auch im Ertragen solcher Betrübnis Geduld sein, wie im Ertragen beliebiger anderer Trauer. Demnach kann man unter dem nämlichen Gesichtspunkte des betrübenden Übels einbegreifen sowohl die Liebe zum gehofften, also weit entfernten Gute, was zur Langmut gehört; wie die Mühe, welche der Mensch aussteht in der Fortsetzung seines guten Werkes, was zur Standhaftigkeit gehört. Und insoweit also sind sowohl die Langmut wie die Standhaftigkeit in der Geduld enthalten. Deshalb sagt Cicero (2. de lnv.): „Die Geduld ist das auf Grund des Nutzens und der Ehrbarkeit freiwillige und langwierige Ertragen von großen Schwierigkeiten.“ Darin bedeutet das „Schwierige“ das Gewicht des Übels, geht also auf die Geduld; das „Langwierige“ geht auf die Langmut, soweit sie verwandt ist mit der Geduld; das „Große“ geht auf die Standhaftigkeit.
c) I. und II. sind damit beantwortet. III. Was nur dem Orte nach entfernt ist, das ist doch wenigstens in der Natur der Dinge vorhanden; was aber der Zeit nach fern ist, das besteht noch gar nicht. Also hält der Vergleich nicht stand. Und ebenso was dem Orte nach fern ist, das bietet nur Schwierigkeit auf Grund der Zeit, weil es langsamer zu uns kommt. IV. Wird zugestanden.