• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 2

IIª-IIae, q. 138 a. 2 arg. 1

Ad secundum sic proceditur. Videtur quod pertinacia non opponatur perseverantiae. Dicit enim Gregorius, XXXI Moral., quod pertinacia oritur ex inani gloria. Sed inanis gloria non opponitur perseverantiae, sed magis magnanimitati, ut supra dictum est. Ergo pertinacia non opponitur perseverantiae.

IIª-IIae, q. 138 a. 2 arg. 2

Praeterea, si opponitur perseverantiae, aut opponitur ei per excessum, aut per defectum. Sed non opponitur ei per excessum, quia etiam pertinax cedit alicui delectationi et tristitiae; quia, ut dicit philosophus, in VII Ethic., gaudent vincentes, et tristantur si sententiae eorum infirmae appareant. Si autem per defectum, erit idem quod mollities, quod patet esse falsum. Nullo ergo modo pertinacia opponitur perseverantiae.

IIª-IIae, q. 138 a. 2 arg. 3

Praeterea, sicut perseverans persistit in bono contra tristitias, ita continens et temperatus contra delectationes, et fortis contra timores, et mansuetus contra iras. Sed pertinax dicitur aliquis ex eo quod nimis in aliquo persistit. Ergo pertinacia non magis opponitur perseverantiae quam aliis virtutibus.

IIª-IIae, q. 138 a. 2 s. c.

Sed contra est quod Tullius dicit, in sua rhetorica, quod ita se habet pertinacia ad perseverantiam sicut superstitio ad religionem. Sed superstitio opponitur religioni, ut supra dictum est. Ergo et pertinacia perseverantiae.

IIª-IIae, q. 138 a. 2 co.

Respondeo dicendum quod, sicut Isidorus dicit, in libro Etymol., pertinax dicitur aliquis qui est impudenter tenens, quasi omnia tenax. Et hic idem dicitur pervicax, eo quod in proposito suo ad victoriam perseverat, antiqui enim dicebant viciam quam nos victoriam. Et hos philosophus vocat, in VII Ethic., ischyrognomones, idest fortis sententiae, vel idiognomones, idest propriae sententiae, quia scilicet perseverant in propria sententia plus quam oportet; mollis autem minus quam oportet; perseverans autem secundum quod oportet. Unde patet quod perseverantia laudatur sicut in medio existens; pertinax autem vituperatur sicut secundum excessum medii mollis autem secundum defectum.

IIª-IIae, q. 138 a. 2 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod ideo aliquis nimis persistit in propria sententia, quia per hoc vult suam excellentiam manifestare. Et ideo oritur ex inani gloria sicut ex causa. Dictum est autem supra quod oppositio vitiorum ad virtutes non attenditur secundum causam, sed secundum propriam speciem.

IIª-IIae, q. 138 a. 2 ad 2

Ad secundum dicendum quod pertinax excedit quidem in hoc quod inordinate persistit in aliquo contra multas difficultates, habet tamen aliquam delectationem in fine, sicut et fortis et etiam perseverans. Quia tamen illa delectatio est vitiosa, ex hoc quod nimis eam appetit et contrariam tristitiam fugit, assimilatur incontinenti vel molli.

IIª-IIae, q. 138 a. 2 ad 3

Ad tertium dicendum quod aliae virtutes, etsi persistant contra impetus passionum, non tamen proprie laus earum est ex persistendo, sicut laus perseverantiae. Laus vero continentiae magis videtur ex vincendo delectationes. Et ideo pertinacia directe opponitur perseverantiae.

Translation Hide
Summe der Theologie

Zweiter Artikel. Die Hartnäckigkeit ist der Beharrlichkeit entgegengesetzt.

a) Dies scheint nicht. Denn: I. Gregor (31. moral. 17.) sagt: „Die Hartnäckigkeit entspringt der eitlen Ruhmsucht;“ also ist sie zur Hochherzigkeit im Gegensatze. II. Die Hartnäckigkeit ist nicht auf Grund des „zuviel“ im Gegensatze zur Beharrlichkeit; denn auch der hartnäckige giebt manchem Ergötzen und mancher Trauer nach: „Er freut sich, wenn er siegt; er trauert, wenn seine Meinung als schwach nachgewiesen wird.“ Ist sie aber auf Grund des „zu wenig“ der Beharrlichkeit entgegengesetzt, so ist sie dasselbe wie die Weichlichkeit; was falsch ist. Also steht sie zur Beharrlichkeit in keinem Gegensatze. III. Der beharrliche verbleibt im Guten trotz der Trauer; der enthaltsame und der mäßige trotz der Ergötzlichkeiten; der starke trotz der Furcht; der sanftmütige trotz des Zornes. Hartnäckig aber wird jemand genannt, weil er in etwas verbleibt. Also ist die Hartnäckigkeit ebensogut im Gegensatze zu den anderen Tugenden wie zu der Beharrlichkeit. Auf der anderen Seite „verhält sich die Hartnäckigkeit so zur Beharrlichkeit wie der Aberglaube zur Gottesverehrung,“ nach Cicero (2. de lnv.). Also besteht da ein Gegensatz.

b) Ich antworte, hartnäckig heiße jemand (Isidor. 10 EEtymol. S.), weil er einen harten, steifen Nacken hat; d. h., wie Aristoteles sagt (7 Ethic. 9.) weil er an seiner Meinung mehr als gebührend festhält; wie der weichliche weniger als gebührend festhält, der beharrliche aber gerade so wie es sich gebührt. Also wird der hartnäckige getadelt wegen des „zuviel“.

c) l. Der hartnäckige will seinen Vorrang offenbaren; deshalb hält er über Gebühr fest an seiner Meinung. Also kommt die Hartnäckigkeit aus eitler Ruhmsucht, übrigens muß man den Gegensatz der Tugenden und Laster nicht bemessen nach den Ursachen, sondern nach dem inneren Wesenscharakter. II. Der hartnäckige hat ein „zuviel“, weil er ungeregelterweise an etwas festhält trotz vieler Schwierigkeiten; er freut sich aber am Zwecke wie der starke und der beharrliche. Weil jedoch diese Freude fehlerhaft ist, nämlich als zu sehr erstrebt, ähnelt er dem weichlichen. III. Die anderen Tugenden verbleiben trotz des Anstürmens der Leidenschaften; jedoch lobt man sie nicht gerade deshalb, wie dies bei der Beharrlichkeit der Fall ist. Und sonach steht die Hartnäckigkeit direkt der Beharrlichkeit gegenüber.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy