• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 6

IIª-IIae, q. 141 a. 6 arg. 1

Ad sextum sic proceditur. Videtur quod regula temperantiae non sit sumenda secundum necessitatem praesentis vitae. Superius enim non regulatur ab inferiori. Sed temperantia, cum sit virtus animae, est superior quam necessitas corporalis. Ergo regula temperantiae non debet sumi secundum necessitatem corporalem.

IIª-IIae, q. 141 a. 6 arg. 2

Praeterea, quicumque excedit regulam, peccat. Si ergo necessitas corporalis esset regula temperantiae, quicumque aliqua delectatione uteretur supra necessitatem naturae, quae valde modicis contenta est, peccaret contra temperantiam. Quod videtur esse inconveniens.

IIª-IIae, q. 141 a. 6 arg. 3

Praeterea, nullus attingens regulam peccat. Si ergo necessitas corporalis esset regula temperantiae, quicumque uteretur aliqua delectatione propter necessitatem corporalem, puta propter sanitatem, esset immunis a peccato. Hoc autem videtur esse falsum. Ergo necessitas corporalis non est regula temperantiae.

IIª-IIae, q. 141 a. 6 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, in libro de moribus Eccle., habet vir temperans in rebus huius vitae regulam utroque testamento firmatam, ut eorum nihil diligat, nihil per se appetendum putet; sed ad vitae huius atque officiorum necessitatem quantum sat est usurpet, utentis modestia, non amantis affectu.

IIª-IIae, q. 141 a. 6 co.

Respondeo dicendum quod, sicut ex praedictis patet, bonum virtutis moralis praecipue consistit in ordine rationis, nam bonum hominis est secundum rationem esse, ut Dionysius dicit, IV cap. de Div. Nom. Praecipuus autem ordo rationis consistit ex hoc quod aliqua in finem ordinat, et in hoc ordine maxime consistit bonum rationis nam bonum habet rationem finis, et ipse finis est regula eorum quae sunt ad finem. Omnia autem delectabilia quae in usum hominis veniunt, ordinantur ad aliquam vitae huius necessitatem sicut ad finem. Et ideo temperantia accipit necessitatem huius vitae sicut regulam delectabilium quibus utitur, ut scilicet tantum eis utatur quantum necessitas huius vitae requirit.

IIª-IIae, q. 141 a. 6 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod, sicut dictum est, necessitas huius vitae habet rationem regulae inquantum est finis. Considerandum est autem quod quandoque aliud est finis operantis, et aliud finis operis, sicut patet quod aedificationis finis est domus, sed aedificatoris finis quandoque est lucrum. Sic igitur temperantiae ipsius finis et regula est beatitudo, sed eius rei qua utitur, finis et regula est necessitas humanae vitae, infra quam est id quod in usum vitae venit.

IIª-IIae, q. 141 a. 6 ad 2

Ad secundum dicendum quod necessitas humanae vitae potest attendi dupliciter, uno modo, secundum quod dicitur necessarium id sine quo res nullo modo potest esse, sicut cibus est necessarius animali; alio modo, secundum quod necessarium dicitur id sine quo res non potest convenienter esse. Temperantia autem non solum attendit primam necessitatem, sed etiam secundam, unde philosophus dicit, in III Ethic., quod temperatus appetit delectabilia propter sanitatem, vel propter bonam habitudinem. Alia vero quae ad hoc non sunt necessaria, possunt dupliciter se habere. Quaedam enim sunt impedimenta sanitatis vel bonae habitudinis. Et his nullo modo temperatus utitur, hoc enim esset peccatum contra temperantiam. Quaedam vero sunt quae non sunt his impedimenta. Et his moderate utitur, pro loco et tempore et congruentia eorum quibus convivit. Et ideo ibidem philosophus dicit quod et temperatus appetit alia delectabilia, quae scilicet non sunt necessaria ad sanitatem vel ad bonam habitudinem, non impedimenta his existentia.

IIª-IIae, q. 141 a. 6 ad 3

Ad tertium dicendum quod, sicut dictum est, temperantia respicit necessitatem quantum ad convenientiam vitae. Quae quidem attenditur non solum secundum convenientiam corporis, sed etiam secundum convenientiam exteriorum rerum, puta divitiarum et officiorum; et multo magis secundum convenientiam honestatis. Et ideo philosophus ibidem subdit quod in delectabilibus quibus temperatus utitur, non solum considerat ut non sint impeditiva sanitatis et bonae habitudinis corporalis, sed etiam ut non sint praeter bonum, idest contra honestatem; et quod non sint supra substantiam, idest supra facultatem divitiarum. Et Augustinus dicit, in libro de moribus Eccle., quod temperatus respicit non solum necessitatem huius vitae, sed etiam officiorum.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Sechster Artikel. Die Bedürfnisse des gegenwärtigen Lebens bilden die Regel für die Mäßigkeit.

a) Das scheint nicht. Denn: I. Die Mäßigkeit als Tugend steht höher wie die körperlichen Bedürfnisse des Lebens. Das Höhere aber wird nicht geregelt durch das Niedrigere. II. Wer die Regel überschreitet, sündigt. Immer also würde jemand sündigen, sobald er ein wenig mehr Speise zu sich nehme als die Not erfordert. Diese aber ist mit sehr Wenigem zufrieden. III. Wer auf die Regel achtet, sündigt nicht. Wegen körperlicher Bedürfnisse also z. B. wegen der Gesundheit wäre jedes Ergötzen erlaubt. Also ist das keine Regel für die Mäßigkeit: die körperliche Not. Auf der anderen Seite sagt Augustin (de morib. Eccl. 21.): „Der mäßige hat im Gebrauche der Dinge dieses Lebens seine Regel, welche von beiden Testamenten aufgestellt und bekräftigt wird; er soll nämlich von den Dingen dieser Welt nichts lieben, nichts an und für sich als begehrenswert betrachten. Mit Bescheidenheit nehme er davon wie viel das Amt und die Lebensnotdurft verlangt; nicht aus Liebe, sondern weil es so sein muß.“

b) Ich antworte, die Tugend richte sich nach der Vernunft. Die Vernunft aber hat als Richtschnur den Zweck; der Zweck nun als das an und für sich Gute regelt alles Jenes, was zum Zwecke dient. Alles Ergötzliche aber in dieser Welt, was dem menschlichen Gebrauche dient, hat zum Zwecke irgend eine menschliche Notdurft. Soweit also die Bedürfnisse des Lebens es erfordern, gebraucht die Mäßigkeit die Dinge dieser Welt.

c) I. Die Lebensnotdurft ist als Zweck Regel der Vernunft. Bisweilen aber ist ein anderer der Zweck des wirkenden und ein anderer der Zweck des Werkes an sich betrachtet; wie der Baumeister zum Zwecke haben kann den Geldgewinn, der Zweck des Bauens aber ist das Haus. So ist der Zweck der Tugend der Mäßigkeit die Seligkeit; der Zweck aber der Sache, welche gebraucht wird, ist die Befriedigung von des Lebens Notdurft. II. Einmal ist etwas für das menschliche Leben in der Weise notwendig, daß dieses letztere ohne Solches nicht schlechthin bestehen kann, wie also Speise und Trank; — dann ist etwas notwendig in der Weise, daß das Leben ohne dieses kein zukömmliches ist. Die Mäßigkeit nun beachtet beide Arten von Notwendigkeiten: „Der mäßige begehrt Ergötzliches wegen der Gesundheit und wegen der guten Gewohnheit;“ heißt es 3 Ethic. 11.p>Anderes nun, was nicht notwendig ist, kann sich in doppelter Weise verhalten. Manches nämlich hindert die Gesundheit oder den guten Brauch; — und das verschmäht der mäßige durchaus, es wäre das Gegenteil eine Sünde gegen die Mäßigkeit. Anderes aber ist nicht hinderlich; und dessen bedient er sich in maßvoller Weise, wie es sich nach Ort, Zeit und den mit ihm zusammenlebenden Personen gebührt (l. c.). III. Die Notwendigkeit im Bereiche dessen, was zukömmlich ist, wird erwogen gemäß dem Befinden des Körpers, gemäß den Beziehungen nach außen; also gemäß dem Amte und Reichtum und zumal gemäß der Ehrbarkeit und der Wohlanständigkeit (I. c.). Auch Augustin sagt (de morib. Eccl. 21.): „Der mäßige blickt nicht einzig und allein auf des Lebens Notdurft, sondern auch.auf die Erfordernisse seines Amtes und auf sonstige Aufgaben.“

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité