• Start
  • Werke
  • Einführung Anleitung Mitarbeit Sponsoren / Mitarbeiter Copyrights Kontakt Impressum
Bibliothek der Kirchenväter
Suche
DE EN FR
Werke Thomas von Aquin (1225-1274) Summa Theologiae

Edition ausblenden
Summa theologiae

Articulus 2

Iª q. 35 a. 2 arg. 1

Ad secundum sic proceditur. Videtur quod nomen imaginis non sit proprium filio. Quia, ut dicit Damascenus, spiritus sanctus est imago filii. Non est ergo proprium filii.

Iª q. 35 a. 2 arg. 2

Praeterea, de ratione imaginis est similitudo cum expressione, ut Augustinus dicit, in libro octoginta trium quaest. Sed hoc convenit spiritui sancto, procedit enim ab alio secundum modum similitudinis. Ergo spiritus sanctus est imago. Et ita non est proprium filii quod sit imago.

Iª q. 35 a. 2 arg. 3

Praeterea, homo etiam dicitur imago Dei, secundum illud I ad Cor. XI, vir non debet velare caput suum, quoniam imago et gloria Dei est. Ergo non est proprium filio.

Iª q. 35 a. 2 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, VI de Trin., quod solus filius est imago patris.

Iª q. 35 a. 2 co.

Respondeo dicendum quod doctores Graecorum communiter dicunt spiritum sanctum esse imaginem patris et filii. Sed doctores Latini soli filio attribuunt nomen imaginis, non enim invenitur in canonica Scriptura nisi de filio. Dicitur enim Coloss. I, qui est imago Dei invisibilis, primogenitus creaturae; et ad Hebr. I, qui cum sit splendor gloriae, et figura substantiae eius. Huius autem rationem assignant quidam ex hoc, quod filius convenit cum patre non solum in natura, sed etiam in notione principii, spiritus autem sanctus non convenit cum filio nec cum patre in aliqua notione. Sed hoc non videtur sufficere. Quia sicut secundum relationes non attenditur in divinis neque aequalitas neque inaequalitas, ut Augustinus dicit; ita neque similitudo, quae requiritur ad rationem imaginis. Unde alii dicunt quod spiritus sanctus non potest dici imago filii, quia imaginis non est imago. Neque etiam imago patris, quia etiam imago refertur immediate ad id cuius est imago; spiritus sanctus autem refertur ad patrem per filium. Neque etiam est imago patris et filii, quia sic esset una imago duorum, quod videtur impossibile. Unde relinquitur quod spiritus sanctus nullo modo sit imago. Sed hoc nihil est. Quia pater et filius sunt unum principium spiritus sancti, ut infra dicetur, unde nihil prohibet sic patris et filii, inquantum sunt unum, esse unam imaginem; cum etiam homo totius Trinitatis sit una imago. Et ideo aliter dicendum est quod, sicut spiritus sanctus, quamvis sua processione accipiat naturam patris, sicut et filius, non tamen dicitur natus; ita, licet accipiat speciem similem patris, non dicitur imago. Quia filius procedit ut verbum, de cuius ratione est similitudo speciei ad id a quo procedit; non autem de ratione amoris; quamvis hoc conveniat amori qui est spiritus sanctus, inquantum est amor divinus.

Iª q. 35 a. 2 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod Damascenus et alii doctores Graecorum communiter utuntur nomine imaginis pro perfecta similitudine.

Iª q. 35 a. 2 ad 2

Ad secundum dicendum quod, licet spiritus sanctus sit similis patri et filio, non tamen sequitur quod sit imago, ratione iam dicta.

Iª q. 35 a. 2 ad 3

Ad tertium dicendum quod imago alicuius dupliciter in aliquo invenitur. Uno modo, in re eiusdem naturae secundum speciem, ut imago regis invenitur in filio suo. Alio modo, in re alterius naturae, sicut imago regis invenitur in denario. Primo autem modo, filius est imago patris, secundo autem modo dicitur homo imago Dei. Et ideo ad designandam in homine imperfectionem imaginis, homo non solum dicitur imago, sed ad imaginem, per quod motus quidam tendentis in perfectionem designatur. Sed de filio Dei non potest dici quod sit ad imaginem, quia est perfecta patris imago.

Übersetzung ausblenden
Summe der Theologie

Zweiter Artikel. Der Name „Bild“ ist Eigenname des Sohnes. LV.

a) Dagegen spricht: I. „Der heilige Geist ist das Bild des Sohnes,“ sagt Damascenus (I. de orth. fide cap. 18.). Also ist dieser Ausdruck nicht dem Sohne eigen. II. Zur Natur des Bildes gehört: Ähnlichkeit dem Wesen nach zugleich mit Hervorgehen vom Urbilde. Beides aber kommt dem heiligen Geiste zu. III. Der Mensch wird auch (I. ad Cor. 11, 7.) das Bild Gottes genannt: „Der Mann ist das Bild Gottes,“ sagt Paulus. Auf der anderen Seite sagt Augustin (7. de Trin. 11.): „Der Sohn allein ist das Bild des Vaters.“ LX.

b) Ich antworte; die griechischen Kirchenlehrer nennen für gewöhnlich den heiligen Geist das Bild des Sohnes und des Vaters. Die lateinischen thun das nicht; sondern nennen den Sohn allein „Bild“. Denn in der heiligen Schrift wird nur der Sohn, nie der heilige Geist als „Bild“ bezeichnet. So Koloss. 1, 15.: „Der da ist das Bild des unsichtbaren Gottes; der Erstgeborene aller Kreatur;“ oder Hebr. 1, 3.: „Der da als Glanz der Herrlichkeit und Figur seiner Substanz . . .“ Dafür geben einige als Grund an, der Sohn habe nicht nur die Natur mit dem Vater gemein, sondern auch die Eigenheit oder die Notion, Princip zu sein, denn vom Vater und dem Sohne gehe der heilige Geist aus; darin komme der heilige Geist, von dem keine andere Person ausgeht, nicht mit dem Vater überein. Das scheint aber nicht zu genügen, denn nicht den Relationen und den entsprechenden notiones nach wird in Gott von Gleichheit oder Ungleichheit gesprochen, wie Augustinus (5. de Trin. 6.) bemerkt; und so liegt auch nicht in den Notionen die Ähnlichkeit, die zur Natur des „Bildes“ gehört. Deshalb sagen andere, der heilige Geist könne nicht „Bild des Sohnes“ genannt werden, weil von einem Bilde kein anderes entnommen wird; und auch nicht „Bild des Vaters“, weil das Bild unmittelbar auf das bezogen wird, dessen Bild es ist; der heilige Geist aber werde vermittelst des Sohnes auf den Vater bezogen. Er ist auch nicht zugleich das Bild des Vaters und des Sohnes; denn so bestände ein Bild von beiden, was unzuträglich scheint. Also ist der heilige Geist in keiner Weise ein Bild. Doch das ist gar nichts. Denn Vater und Sohn sind ein Princip des heiligen Geistes (vgl. unten Kap. 36). Sonach würde es ganz gut angehen, vom heiligen Geiste als von einem einigem Bilde des Vaters und des Sohnes zu sprechen, insoweit Vater und Sohn eins sind; wie ja auch der Mensch ein Bild der ganzen Dreieinigkeit ist. Deshalb ist vielmehr folgende Erklärung zu geben. Sowie der heilige Geist, obgleich Er durch sein „Ausgehen“ die Natur des Vaters erhält so gut wie der Sohn, trotzdem nicht als „erzeugt“, „geboren“ bezeichnet wird; so wird Er auch nicht, obgleich Er die eine Natur des Vaters empfängt, also mit voller Ähnlichkeit vom Vater ausgeht, „Bild“ genannt. Denn der Sohn geht vom Vater aus als das Wort. Der Natur des Wortes aber ist es eigen, ähnlich zu sein im Wesen mit dem, wovon es ausgeht; was der Natur der Liebe an sich nicht entspricht. Es kommt letzteres dem heiligen Geiste nur insoweit zu, als Er präcis die göttliche Liebe ist.

c) I. Damascenus und die griechischen Autoren gebrauchen für gewöhnlich den Ausdruck „Bild“ für vollkommene Ähnlichkeit. II. Der heilige Geist ist wohl ähnlich dem Vater und dem Sohne. Es kommt Ihm aber der Natur der Liebe nach an und für sich nicht zu, daß Er das Bild des Vaters sei. Er ist nur deshalb dem Vater und dem Sohne in höchster Vollkommenheit ähnlich, weil Er der göttliche Geist ist. III. Ein „Bild“ findet sich in doppelter Weise in jemandem: Einmal findet es sich in einem Sein, welches mit dem Urbilde das gleiche Wesen hat, wie der Sohn das Bild des Vaters ist; dann findet es sich in einem Sein, welches ein anderes Wesen an und für sich hat, wie das Bild des Königs z. B. auf der geprägten Münze ist. In erstgenannter Weise ist der „Sohn“ in Gott das Bild des Vaters; denn die göttliche Natur ist eine einige in ihnen. In der letztgenannten Weise wird der Mensch „Bild Gottes“ genannt; denn die beiderseitige Natur ist verschieden. Deshalb wird vom Menschen gesagt; er sei nach dem Bilde Gottes gemacht, um auszudrücken, daß er sich demgemäß vervollkommnen muß. Der Sohn Gottes aber wird „das Bild“ genannt und nicht „nach dem Bilde, zum Bilde hin“; denn nicht ad imaginem, sondern imago ist Er.

  Drucken   Fehler melden
  • Text anzeigen
  • Bibliographische Angabe
  • Scans dieser Version
Editionen dieses Werks
Summa theologiae
Übersetzungen dieses Werks
Summe der Theologie

Inhaltsangabe

Theologische Fakultät, Patristik und Geschichte der alten Kirche
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Impressum
Datenschutzerklärung