Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 8
IIª-IIae, q. 158 a. 8 arg. 1
Ad octavum sic proceditur. Videtur quod non sit aliquod vitium oppositum iracundiae, proveniens ex defectu irae. Nihil enim est vitiosum per quod homo Deo similatur. Sed per hoc quod homo omnino est sine ira, similatur Deo, qui cum tranquillitate iudicat. Ergo non videtur quod sit vitiosum omnino ira carere.
IIª-IIae, q. 158 a. 8 arg. 2
Praeterea, defectus eius quod ad nihil est utile, non est vitiosus. Sed motus irae ad nihil est utilis, ut probat Seneca in libro quem fecit de ira. Ergo videtur quod defectus irae non sit vitiosus.
IIª-IIae, q. 158 a. 8 arg. 3
Praeterea, malum hominis, secundum Dionysium, est praeter rationem esse. Sed, subtracto omni motu irae, adhuc remanet integrum iudicium rationis. Ergo nullus defectus irae vitium causat.
IIª-IIae, q. 158 a. 8 s. c.
Sed contra est quod Chrysostomus dicit, super Matth., qui cum causa non irascitur, peccat. Patientia enim irrationabilis vitia seminat, negligentiam nutrit, et non solum malos, sed etiam bonos invitat ad malum.
IIª-IIae, q. 158 a. 8 co.
Respondeo dicendum quod ira dupliciter potest intelligi. Uno modo, simplex motus voluntatis quo aliquis non ex passione, sed ex iudicio rationis poenam infligit. Et sic defectus irae absque dubio est peccatum. Et hoc modo ira accipitur in verbis Chrysostomi, qui dicit ibidem, iracundia quae cum causa est, non est iracundia, sed iudicium. Iracundia enim proprie intelligitur commotio passionis, qui autem cum causa irascitur, ira illius non est ex passione. Ideo iudicare dicitur, non irasci. Alio modo accipitur ira pro motu appetitus sensitivi, qui est cum passione et transmutatione corporali. Et hic quidem motus ex necessitate consequitur in homine ad simplicem motum voluntatis, quia naturaliter appetitus inferior sequitur motum appetitus superioris, nisi aliquid repugnet. Et ideo non potest totaliter deficere motus irae in appetitu sensitivo, nisi per subtractionem vel debilitatem voluntarii motus. Et ideo ex consequenti etiam defectus passionis irae vitiosus est, sicut et defectus voluntarii motus ad puniendum secundum iudicium rationis.
IIª-IIae, q. 158 a. 8 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod ille qui totaliter non irascitur cum debet irasci, imitatur quidem Deum quantum ad carentiam passionis, non autem quantum ad hoc quod Deus ex iudicio punit.
IIª-IIae, q. 158 a. 8 ad 2
Ad secundum dicendum quod passio irae utilis est, sicut et omnes alii motus appetitus sensitivi, ad hoc quod homo promptius exequatur id quod ratio dictat. Alioquin, frustra esset in homine appetitus sensitivus, cum tamen natura nihil faciat frustra.
IIª-IIae, q. 158 a. 8 ad 3
Ad tertium dicendum quod in eo qui ordinate agit, iudicium rationis non solum est causa simplicis motus voluntatis, sed etiam passionis appetitus sensitivi, ut dictum est, et ideo, sicut remotio effectus est signum remotionis causae, ita etiam remotio irae est signum remotionis iudicii rationis.
Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Achter Artikel. Es giebt eine dem Zornmute entgegengesetzte Sünde, welche den Mangel des Zornes besagt.
a) Dies scheint nicht der Fall zu sein. Denn: I. Durch den Mangel an Zorn wird jemand Gott ähnlich, der „über Alles in Ruhe urteilt.“ (Sap. 12.) Also kann solcher Mangel nicht sündhaft sein. II. Die Zornesbewegung nützt zu nichts, nach Seneca (I. c.). Also kann deren Mangel nicht etwas Übles sein. III. „Das Übel für den Menschen ist: von der Vernunft absehen.“ (4. de div. nom.) Aller Mangel an Zorn aber läßt immer ruhig und frei das Urteil der Vernunft. Also ist in solchem Mangel keine Sünde. Auf der anderen Seite sagt Chrysostomus (hom. 11. in Matth. 2. op. imp.): „Wer, wenn er dazu Grund hat, sich nicht erzürnt, sündigt. Denn die unvernünftige Geduld säet Laster, nährt die Nachlässigkeit und veranlaßt zum Bösen nicht nur die bösen, sondern auch die guten.“
b) Ich antworte: Wird unter Zorn eine einfache Willensbewegung verstanden ohne Leidenschaft, kraft deren jemand auf Grund seines vernünftigen Urteils Strafe verhängt; so ist der Mangel daran zweifellos Sünde. Und so nimmt den Zorn Chrysostomus, der l. c. fortfährt: „Zorn mit Grund ist nicht mehr Zornigkeit, sondern Urteil. Denn Zornigkeit ist eigentlich leidenschaftliche Bewegung.“ Wird aber unter Zorn die sinnliche Bewegung verstanden, die mit Notwendigkeit der Willensbewegung folgt, da ja von Natur aus das niedere Begehren in Thätigkeit gesetzt wird vom höheren, wenn es nicht in etwa widerstrebend ist; so darf auch nach dieser Seite hin die Zornesbewegung nicht mangeln; — denn ein solcher Mangel würde nur die Schwäche des Willens besagen. Also ist auch ein gewisser Mangel an der Leidenschaft des Zornes sündhaft, ebenso wie die Schwäche des Willens im Strafen gemäß dem Urteile der Vernunft.
c) I. Wer gar nicht sich erzürnt, da er es doch müßte, ahmt Gott nach, insoweit Gott des sinnlichen Teiles entbehrt; nicht aber darin, daß Gott gemäß seinem Ratschlüsse straft. II. Die Leidenschaft des Zornes ist gleich den anderen Leidenschaften nützlich, damit jemand schneller und bereitwilliger handle; sonst wäre ja der sinnliche Teil im Menschen nutzlos, was gegen die Natur ist. III. Wer in geregelter Weise handelt, bei diesem ist das vernünftige Urteil nicht nur Ursache der einfachen Willensbewegung, sondern auch der nachfolgenden leidenschaftlichen Bewegung. Wie also die Entfernung der Wirkung das Zeichen ist für das Fernbleiben der Ursache, so ist die Entfernung des Zornes ein Zeichen für das Fernbleiben des vernünftigen Urteils.