• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 6

IIIª q. 15 a. 6 arg. 1

Ad sextum sic proceditur. Videtur quod in Christo non fuerit tristitia. Dicitur enim de Christo, Isaiae XLII, non erit tristis neque turbulentus.

IIIª q. 15 a. 6 arg. 2

Praeterea, Proverb. XII dicitur, non contristabit iustum quidquid ei acciderit. Et huius rationem Stoici assignabant, quia nullus tristatur nisi de amissione bonorum suorum, iustus autem non reputat bona sua nisi iustitiam et virtutem, quas non potest amittere. Alioquin, subiaceret iustus fortunae, si pro amissione bonorum fortunae tristaretur. Sed Christus fuit maxime iustus, secundum illud Ierem. XXIII. Hoc est nomen quod vocabunt eum, dominus iustus noster. Ergo in eo non fuit tristitia.

IIIª q. 15 a. 6 arg. 3

Praeterea, philosophus dicit, in VII Ethic., quod omnis tristitia est malum et fugiendum. Sed nullum malum vel fugiendum fuit in Christo. Ergo in Christo non fuit tristitia.

IIIª q. 15 a. 6 arg. 4

Praeterea, sicut Augustinus dicit, XIV de Civ. Dei, tristitia est de his quae nobis nolentibus accidunt. Sed nihil passus est Christus contra suam voluntatem, dicitur enim Isaiae LIII, oblatus est quia ipse voluit. Ergo in Christo non fuit tristitia.

IIIª q. 15 a. 6 s. c.

Sed contra est quod dicit dominus, Matth. XXVI, tristis est anima mea usque ad mortem. Et Ambrosius dicit, II de Trin., ut homo, tristitiam habuit, suscepit enim tristitiam meam. Confidenter tristitiam nomino, qui crucem praedico.

IIIª q. 15 a. 6 co.

Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, delectatio divinae contemplationis ita per dispensationem divinae virtutis retinebatur in mente Christi quod non derivabatur ad vires sensitivas, ut per hoc dolor sensibilis excluderetur. Sicut autem dolor sensibilis est in appetitu sensitivo, ita et tristitia, sed est differentia secundum motivum, sive obiectum. Nam obiectum et motivum doloris est laesio sensu tactus percepta, sicut cum aliquis vulneratur. Obiectum autem et motivum tristitiae est nocivum seu malum interius apprehensum, sive per rationem sive per imaginationem, sicut in secunda parte habitum est, sicut cum aliquis tristatur de amissione gratiae vel pecuniae. Potuit autem anima Christi interius apprehendere aliquid ut nocivum, et quantum ad se, sicut passio et mors eius fuit, et quantum ad alios, sicut peccatum discipulorum, vel etiam Iudaeorum occidentium ipsum. Et ideo, sicut in Christo potuit esse verus dolor, ita in eo potuit esse vera tristitia, alio tamen modo quam in nobis est, secundum illa tria quae sunt assignata supra, cum communiter de Christi passione loqueremur.

IIIª q. 15 a. 6 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod tristitia removetur a Christo secundum passionem perfectam, fuit tamen in eo initiata, secundum propassionem. Unde dicitur Matth. XXVI, coepit contristari et moestus esse. Aliud enim est contristari, aliud incipere contristari, ut Hieronymus ibidem dicit.

IIIª q. 15 a. 6 ad 2

Ad secundum dicendum quod, sicut Augustinus dicit, XIV de Civ. Dei, pro tribus perturbationibus, scilicet cupiditate, laetitia et timore, Stoici tres eupathias, idest bonas passiones, in anima sapientis posuerunt, scilicet pro cupiditate voluntatem, pro laetitia gaudium, pro metu cautionem. Sed pro tristitia negaverunt aliquid posse esse in animo sapientis, quia tristitia est de malo quod iam accidit; nullum autem malum aestimant posse accidere sapienti. Et hoc ideo est quia non credebant aliquid esse bonum nisi honestum, quod homines bonos facit; nec aliquid esse malum nisi inhonestum, per quod homines mali fiunt. Quamvis autem honestum sit principale hominis bonum, et inhonestum principale hominis malum, quia haec pertinent ad ipsam rationem, quae est principalis in homine; sunt tamen quaedam secundaria hominis bona, quae pertinent ad ipsum corpus, vel ad exteriores res corpori deservientes. Et secundum hoc, potest in animo sapientis esse tristitia, quantum ad appetitum sensitivum, secundum apprehensionem huiusmodi malorum, non tamen ita quod ista tristitia perturbet rationem. Et secundum hoc etiam intelligitur quod non contristabit iustum quidquid ei acciderit, quia scilicet ex nullo accidente eius ratio perturbatur. Et secundum hoc tristitia fuit in Christo, secundum propassionem, non secundum passionem.

IIIª q. 15 a. 6 ad 3

Ad tertium dicendum quod omnis tristitia est malum poenae, non tamen semper est malum culpae, sed solum quando ex inordinato affectu procedit. Unde Augustinus dicit, XIV de Civ. Dei, cum rectam rationem sequantur istae affectiones, et quando et ubi oportet adhibentur, quis eas tunc morbidas aut vitiosas passiones audeat dicere?

IIIª q. 15 a. 6 ad 4

Ad quartum dicendum quod nihil prohibet aliquid esse contrarium voluntati secundum se quod tamen est volitum ratione finis ad quem ordinatur, sicut medicina amara non est secundum se volita, sed solum secundum quod ordinatur ad sanitatem. Et hoc modo mors Christi et eius passio fuit, secundum se considerata, involuntaria et tristitiam causans, licet fuerit voluntaria in ordine ad finem, qui est redemptio humani generis.

Translation Hide
Summe der Theologie

Sechster Artikel. In Christo war Trauer.

a) Dem steht entgegen: I. Isai. 42.: „Er (Christus) wird nicht traurig sein und nicht unruhig.“ II. Prov. 12.: „Was auch immer dem gerechten begegnet, nichts wird
ihn betrüben.“ Davon gaben den Grund die Stoiker an. Niemand nämlich
trauert, außer über den Verlust der Güter, die er besessen. Der gerechte
aber erachtet als seine Güter nur die Gerechtigkeit und die Tugend, die er
nicht verlieren kann. Christus nun war im höchsten Grade gerecht. Also
war Er nie traurig. III. Aristoteles (7 Ethic. 13.) schreibt, jede Trauer sei ein Übel und
sonach zu fliehen. IV. Augustin (14. de civ. Dei 6.) sagt: „Trauer erstreckt sich auf das, was wider unseren Willen uns zustößt.“ Nichts aber stieß dem Herrn gegen dessen Willen zu; denn Isai. 53. steht geschrieben: „Er ist dargebracht worden, weil Er selbst gewollt hat.“ Auf der anderen Seite sagt der Herr selbst (Matth. 26.): „Traurig ist meine Seele bis zum Tode.“ Und Ambrosius (2. de Trin. oder de fide 3.): „Als Mensch hatte Er Trauer; denn meine Trauer hat Er auf sich genommen. Ich nenne vertrauensvoll dies Trauer, weil ich das Kreuz predige.“

b) Ich antworte; die Freude an der Anschauung Gottes ward so dem Geiste vorbehalten, daß sie nicht auf die niederen Seelenkräfte, auf den sinnlichen Teil also, überströmte, so daß da nicht der Schmerz ausgeschlossen wurde. Wie aber empfindlicher Schmerz da war, so auch Trauer. Der Unterschied ist im Beweggrunde oder im Gegenstande. Denn Schmerz wird verursacht durch die Verletzung des Körpers, welche vom Gefühle wahrgenommen wird; wie wenn man jemanden verwundet. Der Beweggrund oder Gegenstand der Trauer aber ist etwas Verderbliches, das man innerlich wahrnimmt, sei es durch die Vernunft fei es durch die Einbildungskraft (I., II. Kap. 33, Art. 2); wie wenn jemand trauert über den Verlust der Gnade oder des Geldes. Es konnte aber die Seele Christi etwas erfassen als entweder für sie selbst verderblich und schädlich, wie den Tod, das Leiden; oder als für andere verderblich, wie die Sünde der Jünger oder das Verbrechen der Juden, die Ihn töteten. Wie also in Christo wahrer Schmerz sein konnte, so auch wahre Trauer; immer aber anders wie in uns gemäß den Artikel 4 angegebenen drei Punkten.

c) I. Trauer als „volle Leidenschaft“, die ohne den Zügel der Vernunft herrscht, hatte Christus nicht; sondern nur gemäß dem Anfange im sinnlichen Teile: „Etwas Anderes ist es,“ schreibt zu Matth. 26, 37. Hieronymus, „Trauern; und etwas Anderes: Anfangen zu trauern.“ II. Für die drei verwirrenden Leidenschaften der Begierde, der
Freude und der Furcht setzten nach Augustin (14. de civ. Dei 18.) die Stoiker
drei gute Leidenschaften (εὐπαθείας) in die Seele des weisen: nämlich den
Willen, die Zufriedenheit, die Vorsicht. Anstatt der Trauer aber sei nichts
im Geiste des weisen. Denn die Trauer habe zum Gegenstände das Übel,
ein Übel aber könne dem weisen nicht begegnen. Dies sagten sie gemäß
ihrem Glauben, daß es nur ein Gut gäbe: das Anständige und Ehrbare,
was die Menschen zu guten Menschen macht; — und demnach auch nur
ein Übel: das Unehrbare, was die Menschen lasterhaft macht; — Beides
aber hänge naturgemäß vom freien Willen ab. Nun ist wohl das Anständige oder Ehrbare, also das eigentliche moralisch Gute das hauptsächliche Gute für den Menschen, und das Unehrbare das hauptsächliche Übel, weil Beides auf die Vernunft sich bezieht als auf den Hauptteil im Menschen. Es giebt jedoch Güter an zweiter Stelle, welche sich auf den Körper selbst beziehm oder auf die äußeren Dinge, die dem Körper dienen. Und danach kann auch im Geiste des weisen Trauer sein gemäß dem sinnlichen Begehren, gemäß der Auffassung nämlich der entsprechenden Übel; freilich nicht bis zu dem Grade, daß sie die Vernunft verwirre. Und demgemäß betrübt nichts den gerechten, was auch immer ihm begegnet; weil nämlich durch nichts dergleichen seine Vernunft gestört wird. So nun war die Trauer in Christo; nicht als herrschende Leidenschaft, sondern als Anfang im sinnlichen Teile. III. Jede Trauer ist ein Übel als Strafe; nicht aber als Schuld,insofern nicht die Vernunft dadurch gestört wird. Deshalb sagt Augustin (14. de civ. Dei 9.): „Wenn alle diese Hinneigungen der rechten Richtschnur der Vernunft folgen, und zur Zeit und am Orte wo es sich gebührt, angewendet werden; wer wollte sie dann als Krankheiten oder als fehlerhafte Leidenschaften bezeichnen?“ IV. Es kann etwas dem Willen an sich zuwider sein, was trotzdem gewollt wird mit Rücksicht auf den Zweck; wie die bittere Medizin nicht an sich gewollt ist, sondern wegen der Gesundheit. So war das Leiden und der Tod Christi an sich unfreiwillig und verursachte Trauer. Es war aber gewollt mit Rücksicht auf den Zweck: die Erlösung der Menschen.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy