Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 2
IIIª q. 29 a. 2 arg. 1
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod inter Mariam et Ioseph non fuerit verum matrimonium. Dicit enim Hieronymus, contra Helvidium, quod Ioseph Mariae custos fuit, potius quam maritus eius. Sed si fuisset verum matrimonium, vere Ioseph maritus eius fuisset. Ergo videtur quod non fuerit verum matrimonium inter Mariam et Ioseph.
IIIª q. 29 a. 2 arg. 2
Praeterea, super illud Matth. I, Iacob genuit Ioseph virum Mariae, dicit Hieronymus, cum virum audieris, suspicio tibi non subeat nuptiarum, sed recordare consuetudinis Scripturarum, quod sponsi viri et sponsae vocantur uxores. Sed verum matrimonium non efficitur ex sponsalibus, sed ex nuptiis. Ergo non fuit verum matrimonium inter beatam virginem et Ioseph.
IIIª q. 29 a. 2 arg. 3
Praeterea, Matth. I dicitur, Ioseph, vir eius, cum esset iustus, et nollet eam traducere, idest, in domum suam ad cohabitationem assiduam, voluit eam occulte dimittere, idest, tempus nuptiarum mutare, ut Remigius exponit. Ergo videtur quod, nondum nuptiis celebratis, nondum esset verum matrimonium, praesertim cum, post matrimonium contractum, non liceat alicui sponsam dimittere.
IIIª q. 29 a. 2 s. c.
Sed contra est quod Augustinus dicit, in II de consensu Evangelist., non est fas ut Ioseph ob hoc a coniugio Mariae separandum Evangelista putaret (cum dixit Ioseph virum Mariae), quod non ex eius concubitu, sed virgo peperit Christum. Hoc enim exemplo manifeste insinuatur fidelibus coniugatis, etiam servata pari consensu continentia, posse permanere vocarique coniugium, non permixto corporis sexu.
IIIª q. 29 a. 2 co.
Respondeo dicendum quod matrimonium sive coniugium dicitur verum ex hoc quod suam perfectionem attingit. Duplex est autem rei perfectio, prima et secunda. Prima quidem perfectio in ipsa forma rei consistit, ex qua speciem sortitur, secunda vero perfectio consistit in operatione rei, per quam res aliqualiter suum finem attingit. Forma autem matrimonii consistit in quadam indivisibili coniunctione animorum, per quam unus coniugum indivisibiliter alteri fidem servare tenetur. Finis autem matrimonii est proles generanda et educanda, ad quorum primum pervenitur per concubitum coniugalem; ad secundum, per alia opera viri et uxoris, quibus sibi invicem obsequuntur ad prolem nutriendam. Sic igitur dicendum est quod, quantum ad primam perfectionem, omnino verum fuit matrimonium virginis matris Dei et Ioseph, quia uterque consensit in copulam coniugalem; non autem expresse in copulam carnalem, nisi sub conditione, si Deo placeret. Unde et Angelus vocat Mariam coniugem Ioseph, dicens ad Ioseph, Matth. I, noli timere accipere Mariam coniugem tuam. Quod exponens Augustinus, in libro de nuptiis et concupiscentia, dicit, coniux vocatur ex prima desponsationis fide, quam concubitu nec cognoverat, nec fuerat cogniturus. Quantum vero ad secundam perfectionem, quae est per actum matrimonii, si hoc referatur ad carnalem concubitum, per quem proles generatur, non fuit illud matrimonium consummatum. Unde Ambrosius dicit, super Luc., non te moveat quod Mariam Scriptura coniugem vocat. Non enim virginitatis ereptio, sed coniugii testificatio nuptiarum celebratio declaratur. Habuit tamen illud matrimonium etiam secundam perfectionem quantum ad prolis educationem. Unde Augustinus dicit, in libro de nuptiis et concupiscentia, omne nuptiarum bonum impletum est in illis parentibus Christi, proles, fides et sacramentum. Prolem cognoscimus ipsum dominum Iesum; fidem, quia nullum adulterium; sacramentum, quia nullum divortium. Solus ibi nuptialis concubitus non fuit.
IIIª q. 29 a. 2 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod Hieronymus accipit ibi maritum ab actu matrimonii consummati.
IIIª q. 29 a. 2 ad 2
Ad secundum dicendum quod nuptias Hieronymus vocat nuptialem concubitum.
IIIª q. 29 a. 2 ad 3
Ad tertium dicendum quod, sicut Chrysostomus dicit, super Matth., beata virgo sic fuit desponsata Ioseph quod etiam esset domi habita. Nam sicut in ea quae in domo viri concipit, intelligitur conceptio maritalis, sic in ea quae extra domum concipit, est suspecta coniunctio. Et ita non esset sufficienter provisum famae beatae virginis per hoc quod fuit desponsata, nisi etiam fuisset domi habita. Unde quod dicit, et nollet eam traducere, melius intelligitur, idest, nollet eam diffamare in publicum, quam quod intelligatur de traductione in domum. Unde et Evangelista subdit quod voluit occulte dimittere eam. Quamvis tamen esset domi habita propter primam desponsationis fidem, nondum tamen intervenerat solemnis celebratio nuptiarum, propter quod etiam nondum carnaliter convenerant. Unde, sicut Chrysostomus dicit, non dicit Evangelista, antequam duceretur in domum sponsi, etenim intus erat in domo. Consuetudo enim erat veteribus multoties in domo desponsatas habere. Et ideo etiam Angelus dicit Ioseph, ne timeas accipere Mariam coniugem tuam, idest, ne timeas nuptias eius solemniter celebrare. Licet alii dicant quod nondum erat in domum introducta, sed solum desponsata. Primum tamen magis consonat Evangelio.
Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Zweiter Artikel. Zwischen Joseph und Maria bestand eine wahre Ehe.
a) Dies wird bestritten. Denn: I. Hieronymus schreibt (cont. Helv. 2.): „Joseph war vielmehr der Hüter wie der Mann Marias.“ II. Zu Matth. 1. (Jacob. genuit) schreibt der nämliche: „Wenn du den Namen Mann hörst, so denke nicht an eine Heirat; verlobte werden von der Schrift oft Eheleute genannt.“ III. Matth. 1, 19. wird gelesen, Joseph wollte Maria heimlich entlassen, nämlich die Hochzeit aufschieben, wie Remigius erklärt. Also war noch keine wahre Ehe geschlossen worden. Auf der anderen Seite schreibt Augustin (2. de cons. Evang.): „Es war nicht statthaft für den Evangelisten, deshalb etwa den heiligen Joseph nicht als den Mann Marias bezeichnen zu wollen, weil Maria als Jungfrau Christum geboren hat. Denn dadurch wird den Eheleuten ein überaus hohes Beispiel gegeben, daß, wenn sie auch infolge gegenseitiger Zustimmung sich enthalten, dennoch eine wahre und wirkliche Ehe bestehen bleibe; die geschlechtliche Verbindung wird dazu nicht erfordert.“
b) Ich antworte, eine Ehe werde deshalb als eine wahre bezeichnet, weil sie ihre Vollendung erreicht. Nun besteht für jegliches Ding eine doppelte Vollendung: Die erste ist jene, wodurch das Ding auf Grund seiner Wesensform auf die entsprechende Gattungsstufe gestellt wird, also z. B. Stein ist und nicht Pflanze; — die zweite ist jene, welche im Thätigsein oder in dem der Wesensform entsprechenden Wirken besteht; wodurch nämlich das betreffende Ding seinen Zweck erreicht. Die Wesensform der Ehe nun besteht darin, daß untrennbar zwei verbunden sind und jeder der beiden gehalten ist, dem anderen Teile Treue zu bewahren. Der Zweck der Ehe aber ist zuerst die Erzeugung und dann die Erziehung von Nachkommenschaft. Zum Ersteren gelangt man durch das geschlechtliche Zusammenleben; zum Zweiten durch andere Thätigkeiten, in denen Mann und Frau sich behufs der Erziehung der Nachkommenschaft einigen. Danach nun war, was den erstgenannten Punkt betrifft, die Ehe zwischen Maria und Joseph eine wahre und wirkliche. Denn jeder von beiden Teilen stimmte bei zu der unauflöslichen Verbindung, wenn auch nicht ausdrücklich zum geschlechtlichen Zusammenleben; sondern da nur unter der Bedingung, wenn dies Gott gefalle. Deshalb nennt der Engel Maria die Frau des Joseph: „Fürchte nicht, anzunehmen Maria, Deine Frau“ (Matth. 1, 20.), wozu Augustin (1. de nupt. et conc. 2.) bemerkt: „Frau wird sie genannt auf Grund der Treue in der ehelichen Verlobung; obgleich er sie weder geschlechtlich erkannt hatte noch erkennen sollte.“ Mit Rücksicht aber auf den zweiten Punkt war diese Ehe nicht vollendet durch die fleischliche Vermischung. Deshalb sagt Ambrosius (l. c.): „Es stoße dichnicht, daß häufig die Schrift von Maria als von der Frau des Joseph spricht; denn nicht wird dadurch der Verlust der Jungfrauschaft erklärt, sondern ein Zeugnis für die Wahrhaftigkeit dieser Ehe abgegeben.“ Mit Rücksicht aber auf die Erziehung hatte diese Ehe ebenfalls ihre Vollendung. Deshalb sagt Augustin (l. c.): „Alles, was die Ehe an Gutem hat, ist hier erfüllt: die Treue, der Sproß, das Sakrament: Der Sprosse ist Jesus selbst; die Treue, weil keiner von beiden Teilen einen Ehebruch begangen hat; das Sakrament, weil keinerlei Trennung da vorkam. Nur das ehelich fleischliche Zusammenleben war da nicht.“
c) I. Hieronymus nimmt hier „Mann“ im Sinne des vollendeten fleischlichen Zusammenlebens. II. Ebenso. III. Darauf antwortet Chrysostomus (hom. 1. in op. imp.): „Die seligste Jungfrau war in der Weise verlobt, daß sie auch im selben Hause wohnte. Denn wie, sobald die Frau im Hause des Mannes empfängt, dies als Folge des ehelichen Zusammenlebens gilt; so gilt es als verdächtig, wenn sie außerhalb des Hauses empfängt.“ Also wäre für den guten Ruf Marias nicht hinreichend gesorgt gewesen, wenn sie nicht mit Joseph im selben Hause gewohnt hätte. Somit ist der Ausdruck, „da er sie nicht bloßstellen wollte,“ mehr davon zu verstehen, daß er sie nicht in das öffentliche Gerede bringen als dahin, daß er sie veranlassen wollte, das Haus zu verlassen. Deshalb fügt der Evangelist hinzu: „Er wollte sie heimlich entlassen.“ Obgleich jedoch sie beide zusammenlebten, weil die eheliche Verlobung schon geschehen war; so war doch noch nicht feierlich die Hochzeit gefeiert worden und ein geschlechtliches Zusammenleben noch nicht gestattet. Darum sagt Chrysostomus (4. in Matth.): „Der Evangelist sagt nicht: Bevor sie in das Haus des verlobten geführt wurde; denn da war sie schon. Die Gewohnheit nämlich bestand bei den Alten, daß die verlobten Bräute in den Häusern ihres Bräutigams wohnten.“ Und deshalb sagt auch der Engel zu Joseph: „Fürchte nicht, Maria Deine Frau bei Dir zu behalten;“ d. h. die feierliche Hochzeit mit ihr zu feiern. Andere jedoch sagen, sie hätten noch nicht im Hause zusammengewohnt. Jedoch das Erste entspricht besser dem Evangelium.