• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 3

IIIª q. 76 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod non sit totus Christus sub qualibet parte specierum panis vel vini. Species enim illae dividi possunt in infinitum. Si ergo Christus totus est sub qualibet parte specierum praedictarum, sequeretur quod infinities esset in hoc sacramento. Quod est inconveniens, nam infinitum non solum repugnat naturae, sed etiam gratiae.

IIIª q. 76 a. 3 arg. 2

Praeterea, corpus Christi, cum sit organicum, habet partes determinate distantes, est enim de ratione organici corporis determinata distantia singularum partium ad invicem, sicut oculi ab oculo, et oculi ab aure. Sed hoc non posset esse si sub qualibet parte specierum esset totus Christus, oporteret enim quod sub qualibet parte esset quaelibet pars; et ita, ubi esset una pars, esset et alia. Non ergo potest esse quod totus Christus sit sub qualibet parte hostiae vel vini contenti in calice.

IIIª q. 76 a. 3 arg. 3

Praeterea, corpus Christi semper veram retinet corporis naturam, nec unquam mutatur in spiritum. Sed de ratione corporis est ut sit quantitas positionem habens, ut patet in praedicamentis. Sed ad rationem huius quantitatis pertinet quod diversae partes in diversis partibus loci existant. Non ergo potest esse, ut videtur, quod totus Christus sit sub qualibet parte specierum.

IIIª q. 76 a. 3 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, in quodam sermone, singuli accipiunt Christum dominum, et in singulis portionibus totus est, nec per singulas minuitur, sed integrum se praebet in singulis.

IIIª q. 76 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod, sicut ex supra dictis patet, quia in hoc sacramento substantia corporis Christi est ex vi sacramenti, quantitas autem dimensiva ex vi realis concomitantiae, corpus Christi est in hoc sacramento per modum substantiae, idest, per modum quo substantia est sub dimensionibus, non autem per modum dimensionum, idest, non per illum modum quo quantitas dimensiva alicuius corporis est sub quantitate dimensiva loci. Manifestum est autem quod natura substantiae tota est sub qualibet parte dimensionum sub quibus continetur, sicut sub qualibet parte aeris est tota natura aeris, et sub qualibet parte panis est tota natura panis. Et hoc indifferenter sive dimensiones sint actu divisae, sicut cum aer dividitur vel panis secatur, vel etiam sint actu indivisae, divisibiles vero potentia. Et ideo manifestum est quod Christus totus est sub qualibet parte specierum panis, etiam hostia integra manente, et non solum cum frangitur, sicut quidam dicunt, ponentes exemplum de imagine quae apparet in speculo, quae una apparet in speculo integro, infracto autem speculo apparent singulae in singulis partibus. Quod quidem non est omnino simile. Quia multiplicatio huiusmodi imaginum accidit in speculo fracto propter diversas reflexiones ad diversas partes speculi, hic autem non est nisi una consecratio propter quam corpus Christi est in sacramento.

IIIª q. 76 a. 3 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod numerus sequitur divisionem. Et ideo, quandiu quantitas manet indivisa actu, neque substantia alicuius rei est pluries sub dimensionibus propriis, neque corpus Christi sub dimensionibus panis. Et per consequens neque infinities, sed toties in quot partes dividitur.

IIIª q. 76 a. 3 ad 2

Ad secundum dicendum quod illa determinata distantia partium in corpore organico fundatur super quantitatem dimensivam ipsius, ipsa autem natura substantiae praecedit etiam quantitatem dimensivam. Et quia conversio substantiae panis directe terminatur ad substantiam corporis Christi, secundum cuius modum proprie et directe est in hoc sacramento corpus Christi, talis distantia partium est quidem in ipso corpore Christi vero, sed non secundum hanc distantiam comparatur ad hoc sacramentum, sed secundum modum suae substantiae, ut dictum est.

IIIª q. 76 a. 3 ad 3

Ad tertium dicendum quod ratio illa procedit de natura corporis quam habet secundum quantitatem dimensivam. Dictum est autem quod corpus Christi non comparatur ad hoc sacramentum ratione quantitatis dimensivae, sed ratione substantiae, ut dictum est.

Translation Hide
Summe der Theologie

Dritter Artikel. Unter jeglichem Teilchen der Gestalten von Brot und Wein ist der ganze Christus.

a) Dies wird geleugnet. Denn: I. Diese Gestalten können bis ins Endlose geteilt werden. Also wäre Christus endlos viele Male zugegen in diesem Sakramente; was unzulässig ist. II. Der Leib Christi ist mit Organen versehen; und jeder Teil ist seiner Natur nach entfernt vom anderen, wie das eine Auge vom anderen. Christus also kann nicht ganz und gar gegenwärtig sein unter jedem Teilchen; denn es wäre dann jeder Teil seines Körpers in jedem Teile der Gestalt und wo ein Teil sein würde, wäre auch der andere. III. Christi Körper bleibt immer ein wahrer Körper und wird nie in einen Geist verwandelt. Nun ist von Natur es dem Körper eigen, daß er etwas Umfangreiches ist, das einen gewissen Raum einnimmt und eine bestimmte Lage hat. Also muß jedem Teile des Körpers seine besondere Lage zukommen. Und so kann der ganze Leib Christi nicht unter jedem Teilchen der sakramentalen Gestalten sein. Auf der anderen Seite sagt Augustin (cf. Gregor. in sacramentario, dom. 5. Epiph.): „Die einzelnen empfangen Christum den Herrn und in den einzelnen Teilchen ist Er ganz; Er wird durch die Teilung nicht vermindert, sondern ganz bietet Er Sich den einzelnen dar.“

b) Ich antworte; in diesem Sakramente sei kraft der sakramentalen Form die Substanz des Leibes Christi, der Umfang kraft des thatsächlichen Begleitens. Also ist der Leib Christi in diesem Sakramente in der Weise der Substanz d. h. wie die Substanz unter dem Umfange steht; Er ist da nicht unter dem Gesichtspunkte des Umfanges, soweit die Wirkung der Form sich erstreckt d. h. nicht in der Weise wie der Umfang eines Körpers gemessen wird vom Orte. Offenbar nun ist es der Natur einer Substanz eigen, ganz zu sein in jedem Teile des Umfanges, unter dem sie besteht; wie unter jedem Teile der Luft ganz ist die Natur der Luft und jeder Teil des Brotes ganz und gar Brot ist, nicht mehr und nicht minder wie das ganze Brot. Und dies gilt ohne Rücksicht darauf, ob der Umfang thatsächlich geteilt ist (ob nämlich z. B. das Brot in Stücke geteilt ist) oder ob der Umfang ungeteilt ist und nur dem Vermögen nach teilbar. Also ist der ganze Christus, auch wenn die Hostie ganz bleibt, in jedem Teile der Hostie; und nicht bloß wenn die Hostie gebrochen wird, wie einige sagen. Diese nehmen nämlich das Beispiel vom Spiegel her, der ganz bleibend nur ein Bild abstrahlt; wird er aber gebrochen, so erscheint in jedem Teilchen das ganze Bild. Dieses Beispiel ist nicht recht passend. Denn die Vervielfältigung solcher Bilder im Spiegel vollzieht sich auf Grund dessen, daß man mehr und mehr den Spiegel bricht; — hier aber ist nur eine einzige Konsekration, auf Grund deren der Leib Christi im Sakramente ist.

c) I. Die Zahl folgt dem Teilen. Bleibt also der Umfang thatsächlich ungeteilt, so ist weder eine Substanz mehrmals da unter dem ihr eigenen Umfange noch ist der Leib Christi mehrmals da in der einen Hostie. Er ist vielmehr, wird die Hostie geteilt, so oft da zugegen, wie es thatsächlich Teile giebt. II. Jene Verteilung der einzelnen Teile auf die einem jeden angemessene Stelle gründet sich auf den Umfang, der durch den Ort gemessen wird. Die Natur der Substanz aber selbst geht vorher solchem Umfange. Weil also die Wandlung der Substanz des Brotes direkt ihren Abschluß hat in der Substanz des Leibes Christi und somit in der Weise der Substanz der letztere kraft des Sakramentes zugegen ist; so ist ein solches Abstehen des einen Teiles vom anderen wohl im wahrhaften Körper Christi wie er im Himmel thront; aber gemäß diesem Abstehen wird nicht beurteilt die sakramentale Gegenwart desselben, sondern nur nach der Weise der Substanz. Dies gilt auch für III. III. Nicht der Umfang und deren Art und Weise gegenwärtig zu sein, kommt hier in Betracht; — sondern wie eine Substanz gegenwärtig ist unter dem ihr angemessenen Umfange.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy