• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 8

IIIª q. 80 a. 8 arg. 1

Ad octavum sic proceditur. Videtur quod cibus vel potus praeassumptus non impediat sumptionem huius sacramenti. Hoc enim sacramentum est a domino institutum in cena. Sed dominus, postquam cenavit, hoc sacramentum discipulis tradidit, sicut patet Luc. XXII et I Cor. XI. Ergo videtur quod etiam post alios cibos assumptos nos debeamus sumere hoc sacramentum.

IIIª q. 80 a. 8 arg. 2

Praeterea, I Cor. XI dicitur, cum convenitis ad manducandum, scilicet corpus domini, invicem expectate, si quis autem esurit, domi manducet. Et ita videtur quod, postquam aliquis domi manducavit, possit in Ecclesia corpus Christi manducare.

IIIª q. 80 a. 8 arg. 3

Praeterea, in Concilio Carthaginensi legitur, et habetur de Consecr., dist. I, sacramenta altaris non nisi a ieiunis hominibus celebrentur, excepto uno die anniversario quo cena domini celebratur. Ergo saltem illo die potest corpus Christi aliquis post alios cibos sumere.

IIIª q. 80 a. 8 arg. 4

Praeterea, sumptio aquae vel medicinae, vel alterius cibi vel potus in minima quantitate, vel etiam reliquiarum cibi in ore remanentium, neque ieiunium Ecclesiae solvit, neque sobrietatem tollit, quae exigitur ad hoc quod aliquis reverenter hoc sacramentum sumat. Ergo per praedicta non impeditur aliquis a sumptione huius sacramenti.

IIIª q. 80 a. 8 arg. 5

Praeterea, quidam de nocte profunda comedunt aut bibunt, aut forte totam noctem insomnem ducentes, de mane percipiunt sacra mysteria, nondum plene digesti. Minus autem impediretur sobrietas hominis si in mane parum comederet, et postea circa nonam sumeret hoc sacramentum, cum etiam sit quandoque maior distantia temporis. Ergo videtur quod talis cibi praeassumptio non impediat hominem ab hoc sacramento.

IIIª q. 80 a. 8 arg. 6

Praeterea, non minor reverentia debetur huic sacramento iam sumpto quam ante sumptionem. Sed, sumpto sacramento, licet cibum aut potum sumere. Ergo et ante sumptionem.

IIIª q. 80 a. 8 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, in libro responsionum ad Ianuarium, placuit spiritui sancto ut, in honorem tanti sacramenti, prius in os Christiani dominicum corpus intraret quam ceteri cibi.

IIIª q. 80 a. 8 co.

Respondeo dicendum quod aliquid impedit sumptionem huius sacramenti dupliciter. Uno modo, secundum se, sicut peccatum mortale, quod habet repugnantiam ad significatum huius sacramenti, ut supra dictum est. Alio modo, propter prohibitionem Ecclesiae. Et sic impeditur aliquis a sumptione huius sacramenti post cibum vel potum assumptum, triplici ratione. Primo quidem, sicut Augustinus dicit, in honorem huius sacramenti, ut scilicet in os hominis intret nondum aliquo cibo vel potu infectum. Secundo, propter significationem, ut scilicet detur intelligi quod Christus, qui est res huius sacramenti, et caritas eius, debet primo fundari in cordibus nostris; secundum illud Matth. VI, primo quaerite regnum Dei. Tertio, propter periculum vomitus et ebrietatis, quae quandoque contingunt ex hoc quod homines inordinate cibis utuntur, sicut et apostolus dicit, I Cor. XI, alius quidem esurit, alius vero ebrius est. Ab hac tamen generali regula excipiuntur infirmi, qui statim communicandi sunt, etiam post cibum, si de eorum periculo dubitetur ne sine communione decedant, quia necessitas legem non habet. Unde dicitur de Consecr., dist. II, presbyter infirmum statim communicet, ne sine communione moriatur.

IIIª q. 80 a. 8 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod, sicut Augustinus in eodem libro dicit, neque, quia post cibum dominus dedit, propterea pransi aut cenati fratres ad hoc sacramentum accipiendum convenire debeant, aut mensis suis miscere, sicut faciebant quos apostolus arguit et emendat. Namque salvator, quo vehementius commendaret mysterii illius altitudinem, ultimum hoc voluit infigere cordibus et memoriae discipulorum. Et ideo non praecepit ut deinceps tali ordine sumeretur, ut apostolis, per quos Ecclesias dispositurus erat, servaret hunc locum.

IIIª q. 80 a. 8 ad 2

Ad secundum dicendum quod illud verbum in Glossa sic exponitur, si quis esurit, et impatiens non vult expectare alios, manducet domi suos cibos, idest, pane terreno pascatur, nec post Eucharistiam sumat.

IIIª q. 80 a. 8 ad 3

Ad tertium dicendum quod capitulum illud loquitur secundum consuetudinem aliquando apud aliquos observatam, ut, in repraesentationem dominicae cenae, illo die a non ieiunis corpus Christi sumeretur. Sed nunc hoc est abrogatum. Nam, sicut Augustinus in libro praedicto dicit, per universum orbem mos iste servatur, ut scilicet corpus Christi a ieiunis sumatur.

IIIª q. 80 a. 8 ad 4

Ad quartum dicendum quod, sicut in secunda parte habitum est, duplex est ieiunium. Primum est ieiunium naturae, quod importat privationem cuiuscumque praeassumpti per modum cibi vel potus. Et tale ieiunium requiritur ad hoc sacramentum, propter praedicta. Et ideo neque post assumptionem aquae vel alterius cibi aut potus vel etiam medicinae, in quantumcumque parva quantitate, licet accipere hoc sacramentum. Nec refert utrum aliquid huiusmodi nutriat vel non nutriat, aut per se aut cum aliis, dummodo sumatur per modum cibi vel potus. Reliquiae tamen cibi remanentes in ore, si casualiter transglutiantur, non impediunt sumptionem huius sacramenti, quia non traiiciuntur per modum cibi, sed per modum salivae. Et eadem ratio est de reliquiis aquae vel vini quibus os abluitur, dummodo traiiciantur non in magna quantitate, sed permixtae salivae, quod vitari non potest. Aliud autem est ieiunium Ecclesiae, quod instituitur ad carnis macerationem. Et tale ieiunium per praedicta non impeditur, quia praedicta non multum nutriunt, sed magis ad alterandum sumuntur.

IIIª q. 80 a. 8 ad 5

Ad quintum dicendum quod, cum dicitur, hoc sacramentum prius quam alii cibi debet mitti in os Christiani, non est intelligendum absolute respectu totius temporis, alioquin qui semel comedisset et bibisset, nunquam postea posset hoc sacramentum accipere. Sed est intelligendum quantum ad eundem diem. Et licet principium diei secundum diversos diversimode sumatur, nam quidam a meridie, quidam ab occasu, quidam a media nocte, quidam ab ortu solis diem incipiunt; Ecclesia tamen, secundum Romanos, diem a media nocte incipit. Et ideo, si post mediam noctem aliquis sumpserit aliquid per modum cibi vel potus, non potest eadem die hoc sumere sacramentum, potest vero si ante mediam noctem. Nec refert utrum post cibum vel potum dormierit, aut etiam digestus sit, quantum ad rationem praecepti. Refert autem quantum ad perturbationem mentis quam patiuntur homines propter insomnietatem vel indigestionem, ex quibus si mens multum perturbetur, homo redditur ineptus ad sumptionem huius sacramenti.

IIIª q. 80 a. 8 ad 6

Ad sextum dicendum quod maxima devotio requiritur in ipsa sumptione sacramenti, quia tunc percipitur sacramenti effectus. Quae quidem devotio magis impeditur per praecedentia quam per sequentia. Et ideo magis est institutum quod homines ieiunent ante sumptionem huius sacramenti quam post. Debet tamen esse aliqua mora inter sumptionem huius sacramenti et reliquos cibos. Unde et in Missa oratio gratiarum actionis post communionem dicitur; et communicantes etiam suas privatas orationes dicunt. Secundum tamen antiquos canones statutum fuit a Papa Clemente, ut habetur de Consecr., dist. II, si mane dominica portio editur, usque ad sextam ieiunent ministri qui eam sumpserunt, et si tertia vel quarta acceperint, ieiunent usque ad vesperum. Antiquitus enim rarius Missarum solemnia celebrabantur, et cum maiori praeparatione. Nunc autem, quia oportet frequentius sacra mysteria celebrare, non posset de facili observari. Et ideo per contrariam consuetudinem est abrogatum.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Achter Artikel. Vorher genommene Speise und Trank hindert die Kommunion,

a) Dagegen spricht Folgendes: I. Der Herr hat dieses Sakrament am Abende eingesetzt nach beendetem Mahle, nach Luk. 22. und 1. Kor. 11. Also müssen wir es ebenso nehmen. III. 1. Kor. 11. heißt es: „Wenn ihr zusammenkommt, um zu essen“ (den Körper des Herrn), „wartet aufeinander; hungert jemand, so soll er zu Hause essen.“ Also kann er nachher die Eucharistie nehmen. IV. Das dritte Konzil von Karthago bestimmt (can. 29.): „Das Sakrament des Altars soll man nüchtern nehmen, ausgenommen den Gründonnerstag.“ V. Das Verschlucken von Wasser oder Medizin oder von ganz geringen Quantitäten Speise und von solchen, die in den Zähnen zurückbleiben, bricht nicht die kirchlichen Fasten und hindert nicht die Andacht bei der Kommunion. Also kann man so etwas vor der Kommunion nehmen. VI. Manche essen und trinken stark bis in den späten Abend hinein, so daß am Morgen noch nicht Alles verdaut ist, wenn sie kommunizieren. Besser aber wäre es am frühen Morgen etwas Weniges zu nehmen und dann am späteren Morgen die Kommunion; es wäre dies vorteilhafter für die erforderte Andacht und Nüchternheit. VII. Es gebührt diesem Sakramente ebensoviel Ehrerbietigkeit nach wie vor der Kommunion. Nach der Kommunion aber kann man sogleich etwas zu sich nehmen; also auch vorher. Auf der anderen Seite schreibt Augustin an Januarius (ep. 54.): „Es gefiel dem heiligen Geiste, daß zu Ehren dieses Sakramentes vor dem Genusse desselben keine Speise in den Mund des Christen eintrete.“

b) Ich antworte, an und für sich hindere die Todsünde den Genuß dieses Sakramentes, weil sie in direktem Gegensatze steht zu dem, was durch dieses Sakrament bezeichnet wird und in ihm enthalten ist; auf Grund des Verbotes der Kirche aber hindere den Genuß jede andere vorher genommene Speise oder solcher Trank und zwar: 1. „Zu Ehren dieses Sakramentes,“ daß nämlich in den Menschen vor aller anderen Nahrung diese eintrete; — 2. auf Grund dessen, was bezeichnet wird, damit man verstehe, Christus und die Liebe zu Ihm müsse das Fundament sein in unseren Herzen, nach Matth. 6.: „Suchet zuerst das Reich Gottes;“ — 3. wegen der Gefahr des Ausbrechens, welche daher kommt daß die Menschen ungeordneterweise essen und trinken, nach 1. Kor. 11.: „Der eine hungert, der andere ist betrunken.“ Von dieser Regel sind ausgenommen die gefährlich kranken, damit sie nicht ohne Kommunion sterben; denn die Not kennt kein Gebot. Deshalb heißt es de cons. dist. 2. c. 93.: „Der Priester soll dem kranken ohne weiteres die Kommunion reichen, damit dieser nicht ohne Kommunion sterbe.“

c) I. „Nicht weil der Herr es nach eingenommener Speise gab, dürfen, nachdem sie Mittag oder Abend gegessen haben, die Brüder dieses Sakrament empfangen oder es mit ihrer Nahrung vermengen; wie jene thaten, die der Apostel tadelt. Denn der Herr wollte die Erhabenheit dieses Geheimnisses tiefer in die Herzen der Jünger einprägen dadurch daß Er es, als das Letzte, ihnen übergab. Deshalb schrieb Er nicht vor, daß fortan diese Ordnung gelten sollte, damit Er den Aposteln allein, durch welche Er die Kirchen leiten und einrichten wollte, diese Ordnung vorbehielte“ (l. c.). II. Jene Stelle wird von der Glosse folgendermaßen erklärt: „Wenn jemand hungert und ungeduldig nicht auf die anderen warten will, so soll er nur ruhig zu Hause essen d. h. irdische Speise allein und nicht nachher die himmlische nehmen.“ III. Diese Stelle spricht von einer früher gewahrten Gewohnheit, die jetzt nicht mehr gilt, so daß bereits Augustin von der jetzigen Sitte im allgemeinen schreibt: „Auf dem ganzen Erdkreise wird diese Sitte gewahrt,“ daß nämlich nur nüchtern man dieses Sakrament nimmt. IV. Hier gilt das natürliche Fasten (II., II. Kap. 147, Art. 6 ad II.), in welchem die Enthaltung von jeder Nahrung (Speise und Trank) eingeschlossen ist. Weder also Wasser noch Medizin noch die geringste Quantität Speise, mag dies nähren oder nicht nähren, ist erlaubt. Nichts darf in der Weise von Speise und Trank genommen werden. Was aber in den Zähnen oder sonst im Munde von Speise übrig geblieben ist oder was beim Waschen des Mundes mit Wein oder Wasser zufällig verschluckt wird; — hindert nicht die Kommunion. Nur darf es nicht in größerer Quantität Hinuntergleiten, sondern vermischt mit dem Speichel, was nicht vermieden werden kann. Die kirchlichen Fasten aber sind bestimmt zur Abtötung des Fleisches; deshalb ist da gestattet das, was nicht viel nährt, sondern mehr der Erfrischung dient. V. Das natürliche Fasten erstreckt sich hier auf den natürlichen Tag, der mitternachts beginnt nach dem Brauche der römischen Kirche (wenn auch sonst er am Abende begonnen wird oder mit Sonnenaufgang oder mit Mittag). Nimmt also jemand nach Mitternacht Speise zu sich, so darf er nicht kommunizieren. Geschieht es vor Mitternacht, so ist dies kein Hindernis. Mit Rücksicht auf dieses Gebot trägt es somit nichts dazu bei, ob jemand geschlafen oder verdaut hat oder nicht; wohl aber mit Rücksicht auf die geistige Zerstreutheit. Ist diese infolge dessen sehr groß, so kann er aus diesem Grunde ungeeignet sein für die Kommunion. VI. Die größte Andacht wird erfordert für den Augenblick des Kommunizierens selber, weil da die Wirkung des Sakramentes eintritt. Diese Andacht aber wird mehr gehindert durch das, was etwa vorhergeht, wie durch das, was nachfolgt. Es muß jedoch immerhin ein gewisser Verzug eintreten zwischen der Kommunion selber und dem Nehmen von körperlicher Speise. Deshalb steht in der Messe als Danksagung nach der Kommunion die Postkommunion und die kommunizierenden verrichten nach der Kommunion ihre Privatgebete. Die alten canones schrieben folgendermaßen vor (Clemens I. ep. 2.): „Wenn des (frühen) Morgens die göttliche Nahrung gereicht wird, so sollen jene, die selbige genommen, nüchtern bleiben bis Mittag; ist sie gereicht worden um 9 oder 10 Uhr, so sollen sie nüchtern bleiben bis zum Abende.“ Denn vor alters wurden die heiligen Geheimnisse seltener, aber mit größerer Feierlichkeit gefeiert. Jetzt aber könnten solche Regeln, weil die Feier der heiligen Messe häufiger stattsindet, kaum beobachtet werden; und so sind sie durch die gegenteilige Gewohnheit außer Brauch gekommen.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité