• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 1

Iª q. 56 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod Angelus seipsum non cognoscat. Dicit enim Dionysius, VI cap. Angel. Hier., quod Angeli ignorant proprias virtutes. Cognita autem substantia, cognoscitur virtus. Ergo Angelus non cognoscit suam essentiam.

Iª q. 56 a. 1 arg. 2

Praeterea, Angelus est quaedam substantia singularis, alioquin non ageret, cum actus sint singularium subsistentium. Sed nullum singulare est intelligibile. Ergo non potest intelligi. Et ita, cum Angelo non adsit nisi intellectiva cognitio, non poterit aliquis Angelus cognoscere seipsum.

Iª q. 56 a. 1 arg. 3

Praeterea, intellectus movetur ab intelligibili, quia intelligere est quoddam pati, ut dicitur in III de anima. Sed nihil movetur aut patitur a seipso; ut in rebus corporalibus apparet. Ergo Angelus non potest intelligere seipsum.

Iª q. 56 a. 1 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, II super Gen. ad Litt., quod Angelus in ipsa sua conformatione, hoc est illustratione veritatis, cognovit seipsum.

Iª q. 56 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod, sicut ex supra dictis patet, obiectum aliter se habet in actione quae manet in agente, et in actione quae transit in aliquid exterius. Nam in actione quae transit in aliquid exterius, obiectum sive materia in quam transit actus, est separata ab agente, sicut calefactum a calefaciente, et aedificatum ab aedificante. Sed in actione quae manet in agente, oportet ad hoc quod procedat actio, quod obiectum uniatur agenti, sicut oportet quod sensibile uniatur sensui, ad hoc quod sentiat actu. Et ita se habet obiectum unitum potentiae ad huiusmodi actionem, sicut forma quae est principium actionis in aliis agentibus, sicut enim calor est principium formale calefactionis in igne, ita species rei visae est principium formale visionis in oculo. Sed considerandum est quod huiusmodi species obiecti quandoque est in potentia tantum in cognoscitiva virtute, et tunc est cognoscens in potentia tantum; et ad hoc quod actu cognoscat, requiritur quod potentia cognoscitiva reducatur in actum speciei. Si autem semper eam actu habeat, nihilominus per eam cognoscere potest absque aliqua mutatione vel receptione praecedenti. Ex quo patet quod moveri ab obiecto non est de ratione cognoscentis inquantum est cognoscens, sed inquantum est potentia cognoscens. Nihil autem differt, ad hoc quod forma sit principium actionis, quod ipsa forma sit alii inhaerens, et quod sit per se subsistens, non enim minus calor calefaceret si esset per se subsistens, quam calefacit inhaerens. Sic igitur et si aliquid in genere intelligibilium se habeat ut forma intelligibilis subsistens, intelliget seipsum. Angelus autem, cum sit immaterialis, est quaedam forma subsistens, et per hoc intelligibilis actu. Unde sequitur quod per suam formam, quae est sua substantia, seipsum intelligat.

Iª q. 56 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod littera illa est antiquae translationis, quae corrigitur per novam, in qua dicitur, praeterea et ipsos, scilicet Angelos, cognovisse proprias virtutes; loco cuius habebatur in alia translatione, et adhuc et eos ignorare proprias virtutes. Quamvis etiam littera antiquae translationis salvari possit quantum ad hoc, quod Angeli non perfecte cognoscunt suam virtutem, secundum quod procedit ab ordine divinae sapientiae, quae est Angelis incomprehensibilis.

Iª q. 56 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod singularium quae sunt in rebus corporalibus, non est intellectus, apud nos, non ratione singularitatis, sed ratione materiae, quae est in eis individuationis principium. Unde si aliqua singularia sunt sine materia subsistentia, sicut sunt Angeli, illa nihil prohibet intelligibilia esse actu.

Iª q. 56 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod moveri et pati convenit intellectui secundum quod est in potentia. Unde non habet locum in intellectu angelico; maxime quantum ad hoc quod intelligit seipsum. Actio etiam intellectus non est eiusdem rationis cum actione quae in corporalibus invenitur, in aliam materiam transeunte.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der Engel erkennt sich selbst.

a) Dem scheint nicht so. Denn: I. Dionysius (6. de cael. hier.) sagt, daß die Engel ihre eigenen Kräfte nicht kennen. Also kennen sie auch nicht ihre Substanz II. Der Engel ist eine einzelne besondere Substanz, sonst könnte er nicht wirken. Nichts Einzelnes und Besonderes aber ist an und für sich seitens der Vernunft erkennbar. III. Die Vernunft wird bewegt und bethätigt durch den erkennbaren Gegenstand. Nichts aber wird von sich selber bewegt und bethätigt; wie dies aus dem Körperlichen hervorgeht. Auf der anderen Seite sagt Augustin (2. Sup. Gen. ad litt. cap. 8.): „Der Engel erkennt sich selber eben dadurch, daß er in sich selbst gefestigt, d. h. in der Wahrheit erleuchtet wird.“

b) Ich antworte, daß in der Thätigkeit, welche nach außen geht, wie sägen, wärmen, der Gegenstand derselben getrennt ist vom Thätigseienden; in jener aber, die nach innen geht, der Gegenstand geeint ist mit dem Thätigseienden; wie z. B. das Lichtbild im Auge ist. Und zwar verhält sich dieser letztere Gegenstand in der wirkenden Potenz selber wie deren Princip oder wie deren innerlich bildende Form der Thätigkeit. Gleichwie nämlich die Wärme im Feuer das Princip der Erwärmung ist, so ist das Lichtbild im Auge Princip und Form für das Sehen. Dabei ist jedoch zu berücksichtigen, daß eine derartige Form des Gegenstandes bisweilen nur dem Vermögen nach in der Erkenntniskraft sich findet, so daß durch sie nur erkannt werden kann. Dann wird erfordert, daß die Erkenntniskraft zuvörderst in Thätigkeit gesetzt werde. Ist aber eine solche Erkenntnisform als eine thatsächlich formende und nicht bloß dem Vermögen nach in der Erlenntniskraft, so kann diese augenblicklich durch sie erkennen ohne irgend welche Veränderung oder vorhergehende Inthätigkeitsetzung. Bestimmt oder bewegt werden vom Gegenstande her gehört also nicht zur Natur des Erkennenden als solcher, sondern nur insofern er nichts als ein Vermögen hat für das Erkennen; nur vermögend ist zu erkennen und nicht immer thatsächlich erkennt. Daß aber eine solche Form Princip der Thätigkeit sei, das hat damit nichts zu thun, ob dieselbe dem Erkennenden nur innewohnt oder ob sie für sich besteht. Die Wärme z. B. würde nicht minder warm machen, wenn sie für sich bestehendes Sein hätte, als wenn sie einem Gegenstande nur innewohnt. Besteht also eine für sich seiende Erkenntnisform als substantieller Träger und zugleich als Princip des Erkennens, so ist damit gesagt, daß eine solche Form sich selbst erkennt. Der Engel aber, da er nicht im Stoffe für sich besteht, ist eine für sich seiende oder substantielle Form und somit thatsächlich von vornherein erkennend. Also versteht er durch seine Form, d. h. durch seine Substanz sich selbst.

c) I. Jene Stelle in Dionysius ist falsch übersetzt in der alten Übersetzung und wird verbessert durch die neue: „sie kennen zudem ihre eigenen Kräfte.“ Jedoch könnte die alte Übersetzung dahin erklärt werden, daß der Engel nicht vollkommen seine Kraft kennt, soweit sie nämlich unter dem Einwirken der göttlichen Weisheit, die der Engel nicht begreift, reichen kann. II. Nicht weil die stofflichen Dinge einzeln sind, sind sie als einzelne der Vernunft unzugänglich; sondern weil der Stoff in ihnen das Princip des Einzelseins ist. III. Bestimmt- oder Bewegtwerden kommt der Vernunft nur zu, insoweit sie im Zustande des Vermögens ist; was beim Engel nicht statthat,der thatsächlich immer erkennend ist.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité