• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 3

Iª q. 86 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod intellectus non sit cognoscitivus contingentium. Quia, ut dicitur in VI Ethic., intellectus et sapientia et scientia non sunt contingentium, sed necessariorum.

Iª q. 86 a. 3 arg. 2

Praeterea, sicut dicitur in IV Physic., ea quae quandoque sunt et quandoque non sunt, tempore mensurantur. Intellectus autem a tempore abstrahit, sicut et ab aliis conditionibus materiae. Cum igitur proprium contingentium sit quandoque esse et quandoque non esse, videtur quod contingentia non cognoscantur ab intellectu.

Iª q. 86 a. 3 s. c.

Sed contra, omnis scientia est in intellectu. Sed quaedam scientiae sunt de contingentibus; sicut scientiae morales, quae sunt de actibus humanis subiectis libero arbitrio; et etiam scientiae naturales, quantum ad partem quae tractat de generabilibus et corruptibilibus. Ergo intellectus est cognoscitivus contingentium.

Iª q. 86 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod contingentia dupliciter possunt considerari. Uno modo, secundum quod contingentia sunt. Alio modo, secundum quod in eis aliquid necessitatis invenitur, nihil enim est adeo contingens, quin in se aliquid necessarium habeat. Sicut hoc ipsum quod est Socratem currere, in se quidem contingens est; sed habitudo cursus ad motum est necessaria, necessarium enim est Socratem moveri, si currit. Est autem unumquodque contingens ex parte materiae, quia contingens est quod potest esse et non esse; potentia autem pertinet ad materiam. Necessitas autem consequitur rationem formae, quia ea quae consequuntur ad formam, ex necessitate insunt. Materia autem est individuationis principium, ratio autem universalis accipitur secundum abstractionem formae a materia particulari. Dictum autem est supra quod per se et directe intellectus est universalium; sensus autem singularium, quorum etiam indirecte quodammodo est intellectus, ut supra dictum est. Sic igitur contingentia, prout sunt contingentia, cognoscuntur directe quidem sensu, indirecte autem ab intellectu, rationes autem universales et necessariae contingentium cognoscuntur per intellectum. Unde si attendantur rationes universales scibilium, omnes scientiae sunt de necessariis. Si autem attendantur ipsae res, sic quaedam scientia est de necessariis, quaedam vero de contingentibus.

Iª q. 86 a. 3 ad arg.

Et per hoc patet solutio ad obiecta.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Dritter Artikel. Die Vernunft erkennt das Zufällige und Freie.

a) Demgegenüber schreibt: I. Aristoteles (6 Ethi. 6.): „Der Gegenstand der Vernunft, der Wissenschaft und der Weisheit ist das Notwendige und nicht das Zufällige.“ II. „Was bisweilen ist und bisweilen nicht ist, wird durch die Zeit gemessen,“ heißt es 4 Physic. Die Vernunft sieht aber ab von der Zeit wie von allen anderen stofflichen Bedingungen. Da also das Zufällige bisweilen ist und bisweilen nicht ist, kann es nicht Gegenstand der Vernunft sein. Auf der anderen Seite ist die Wissenschaft in der Vernunft. Es giebt aber Wissenschaften, welche das Zufällige betreffen; wie z. B. die Moralwissenschaft, welche sich mit den freien Akten des Menschen befaßt; und zum Teil auch die Naturwissenschaft, insoweit sie das dem Entstehen und Vergehen Unterworfene behandelt.

b) Ich antworte; es ist nichts derartig zufällig, daß es nicht etwas Notwendiges in sich einschlösse; wie z. B. es zufällig ist, daß Sokrates läuft; aber die Beziehung des Laufens zur Bewegung ist eine notwendige, denn notwendigerweise bewegt sich Sokrates, wenn er läuft. Zufällig nun ist etwas von seiten des Stoffes her. Denn zufällig ist, was sein kann oder auch nicht sein kann; und das Vermögen folgt dem Stoffe. Notwendigkeit aber folgt der Wesensform; denn was in der Wesensform ist, das wohnt dem Dinge mit Notwendigkeit inne. Der Stoff nun ist Princip für das Einzelsein. Die allgemeine Natur dagegen wird gewonnen durch Loslösung der Wesensform vom Stoffe. Da also das Allgemeine unmittelbar Gegenstand der Vernunft, das Besondere unmittelbar und direkt Gegenstand des Sinnes ist und nur (vgl. oben) unmittelbar und auf Grund der Phantasiebilder Gegenstand der Vernunft, so wird auch das Zufällige direkt und unmittelbar vom Sinne erkannt; und mittelbar von der Vernunft. Das Notwendige und Allgemeine aber inmitten des Zufälligen ist unmittelbarer Gegenstand der Vernunft als leitende Richtschnur von deren Kenntnis. Wenn also die allgemeinen Seinsgründe innerhalb der sinnlich wahrnehmbaren Dinge in Betracht kommen, so behandeln alle Wissenschaften das Notwendige. Wenn aber die Dinge selbst berücksichtigt werden, so giebt es Wissenschaften, welche rein auf das Notwendige gerichtet sind; und andere, welche wohl auch das Notwendige zum Gegenstande haben, jedoch inwieweit es im zufälligen stofflichen Sein ist. Damit sind zugleich die Einwürfe gelöst.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité