Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 2
Iª q. 103 a. 2 arg. 1
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod finis gubernationis mundi non sit aliquid extra mundum existens. Illud enim est finis gubernationis rei, ad quod res gubernata perducitur. Sed illud ad quod res aliqua perducitur, est aliquod bonum in ipsa re, sicut infirmus perducitur ad sanitatem, quae est aliquod bonum in ipso. Ergo finis gubernationis rerum non est aliquod bonum extrinsecum, sed aliquod bonum in ipsis rebus existens.
Iª q. 103 a. 2 arg. 2
Praeterea, philosophus dicit, I Ethic., quod finium quidam sunt operationes, quidam opera, idest operata. Sed nihil extrinsecum a toto universo potest esse operatum, operatio autem est in ipsis operantibus. Ergo nihil extrinsecum potest esse finis gubernationis rerum.
Iª q. 103 a. 2 arg. 3
Praeterea, bonum multitudinis videtur esse ordo et pax, quae est tranquillitas ordinis. Ut Augustinus dicit XIX de Civ. Dei. Sed mundus in quadam rerum multitudine consistit. Ergo finis gubernationis mundi est pacificus ordo, qui est in ipsis rebus. Non ergo finis gubernationis rerum est quoddam bonum extrinsecum.
Iª q. 103 a. 2 s. c.
Sed contra est quod dicitur Prov. XVI, universa propter se operatus est dominus. Ipse autem est extra totum ordinem universi. Ergo finis rerum est quoddam bonum extrinsecum.
Iª q. 103 a. 2 co.
Respondeo dicendum quod, cum finis respondeat principio, non potest fieri ut, principio cognito, quid sit rerum finis ignoretur. Cum igitur principium rerum sit aliquid extrinsecum a toto universo, scilicet Deus, ut ex supra dictis patet; necesse est quod etiam finis rerum sit quoddam bonum extrinsecum. Et hoc ratione apparet. Manifestum est enim quod bonum habet rationem finis. Unde finis particularis alicuius rei est quoddam bonum particulare, finis autem universalis rerum omnium est quoddam bonum universale. Bonum autem universale est quod est per se et per suam essentiam bonum, quod est ipsa essentia bonitatis, bonum autem particulare est quod est participative bonum. Manifestum est autem quod in tota universitate creaturarum nullum est bonum quod non sit participative bonum. Unde illud bonum quod est finis totius universi, oportet quod sit extrinsecum a toto universo.
Iª q. 103 a. 2 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod bonum aliquod consequimur multipliciter, uno modo, sicut formam in nobis existentem, ut sanitatem aut scientiam; alio modo, ut aliquid per nos operatum, sicut aedificator consequitur finem faciendo domum; alio modo, sicut aliquod bonum habitum vel possessum, ut ille qui emit, consequitur finem possidendo agrum. Unde nihil prohibet illud ad quod perducitur universum, esse quoddam bonum extrinsecum.
Iª q. 103 a. 2 ad 2
Ad secundum dicendum quod philosophus loquitur de finibus artium, quarum quaedam habent pro finibus operationes ipsas, sicut citharistae finis est citharizare; quaedam vero habent pro fine quoddam operatum, sicut aedificatoris finis non est aedificare, sed domus. Contingit autem aliquid extrinsecum esse finem non solum sicut operatum, sed etiam sicut possessum seu habitum, vel etiam sicut repraesentatum, sicut si dicamus quod Hercules est finis imaginis, quae fit ad eum repraesentandum. Sic igitur potest dici quod bonum extrinsecum a toto universo est finis gubernationis rerum sicut habitum et repraesentatum, quia ad hoc unaquaeque res tendit, ut participet ipsum, et assimiletur ei, quantum potest.
Iª q. 103 a. 2 ad 3
Ad tertium dicendum quod finis quidem universi est aliquod bonum in ipso existens, scilicet ordo ipsius universi, hoc autem bonum non est ultimus finis, sed ordinatur ad bonum extrinsecum ut ad ultimum finem; sicut etiam ordo exercitus ordinatur ad ducem, ut dicitur in XII Metaphys.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Zweiter Artikel. Der Endzweck der Weltregierung ist etwas außerhalb der Welt.
a) Dagegen wird geltend gemacht: I. Wozu eine Sache hingeleitet wird, das ist etwas in der Sache selbst; wie z. B. daß der Kranke zur Gesundheit geführt wird, ein Gut im Kranken selber ist. II. „Manche unter den Endbestimmungen sind das Gewirkte, andere bestehen in den Thätigkeiten selber,“ sagt Aristoteles. (1 Ethic. c. 1.)Es giebt aber nichts Gewirktes, was außerhalb des Weltalls wäre, und alles Thätigsein ist im Thätigseienden. III. Das Beste einer Vielheit ist die Ordnung und der Frieden, wie Augustin sagt: „Der Friede ist die Ruhe der Ordnung.“ (19. de Civ. Dei cap. 13.) Die Welt aber ist gewissermaßen eine Vielheit. Also ihr Bestes, d. h. ihr Zweck ist die Ordnung, die in den Dingen ist. Der Endzweck für die Leitung der Welt steht also nicht außerhalb der Welt. Auf der anderen Seite sagen die Prov. 16, 8.: „Alles hat der Herr wegen Seiner selbst gemacht.“ Gott aber ist außerhalb der Weltordnung.
b) Ich antworte, das Ende oder der Zweck müsse dem Anfange oder dem Princip entsprechen. Da also das Princip, von dem die Dinge ihren Anfang haben, außerhalb des All ist, nämlich Gott (Kap. 19, Art. 4; Kap. 44, Art. 1 und 2); so ist auch der Zweck des All etwas Außenstehendes. Und das zeigt noch eigens die Vernunft. Denn offenbar trägt der Zweck den Charakter des Guten; wonach nämlich der beschränkte Zweck eines einzelnen besonderen Dinges als eines solchen ein beschränktes besonderes Gut ist und der Zweck aller Dinge insgesamt ein allgemeines Gut, ein Gut für Alles. Das allgemeine Gut aber ist an sich und kraft seines Wesens ein Gut; das beschränkte besondere Gut ist nur ein Gut gemäß dem Anteil, den es am allgemeinen Gute hat. Da nun unter allen Dingen der Welt nichts ist, was nicht ein Gut wäre durch Teilnahme am Guten; so folgt, daß das Gute, welches den Endzweck des All oder aller Dinge bildet, nicht in der Welt ein einzelnes Ding sei und nicht alle einzelnen Dinge zusammen.
c) I. Wir erreichen in vielfacher Weise ein Gut; nämlich wie eine Eigentümlichkeit, die in uns besteht und uns innewohnt, z. B. die Gesundheit, die Wissenschaft; — oder wie etwas Gewirktes, so z. B. hat der Baumeister als Zweck das Haus; — oder wie ein Gut, das man besitzt, z. B. einen Acker. Also kann das End-Gute, wohin das All geführt wird, wohl außerhalb des All sein. II. Aristoteles spricht von dem Zwecke der Künste. Von diesen haben einige wie z. B. das Zitherspielen ihren Zweck in sich, andere wie die Baukunst außerhalb ihrer selbst; denn der Zweck des Zitherspielens ist das Spielen selber, der Zweck des Bauens das Haus. Es kann jedoch etwas Außenstehendes Zweck sein wie etwas Besessenes oder etwas Dargestelltes, wie Herkules der Zweck des Bildes ist, das ihn darstellt. So kann also etwas Außenstehendes Zweck des All sein, weil es besessen oder weil es dargestellt wird, wie ja jede Kreatur Gott in ihrer Weise ähnlich ist, an Ihm teil hat und Ihn darstellt. III. Allerdings ist ein Zweck des All ein im All selber bestehendes Gut: nämlich die Ordnung. Dieser Zweck ist aber nicht der letzte Endzweck, sondern ist um des außenbefindlichen Guten willen; wie die Ordnung im Heere zum Heerführer Beziehung hat und dessen Ruhm ist.