• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 3

Iª-IIae q. 19 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod bonitas voluntatis non dependeat a ratione. Prius enim non dependet a posteriori. Sed bonum per prius pertinet ad voluntatem quam ad rationem, ut ex supradictis patet. Ergo bonum voluntatis non dependet a ratione.

Iª-IIae q. 19 a. 3 arg. 2

Praeterea, philosophus dicit, in VI Ethic., quod bonitas intellectus practici est verum conforme appetitui recto. Appetitus autem rectus est voluntas bona. Ergo bonitas rationis practicae magis dependet a bonitate voluntatis, quam e converso.

Iª-IIae q. 19 a. 3 arg. 3

Praeterea, movens non dependet ab eo quod movetur, sed e converso. Voluntas autem movet rationem et alias vires, ut supra dictum est. Ergo bonitas voluntatis non dependet a ratione.

Iª-IIae q. 19 a. 3 s. c.

Sed contra est quod Hilarius dicit, in X de Trin., immoderata est omnis susceptarum voluntatum pertinacia, ubi non rationi voluntas subiicitur. Sed bonitas voluntatis consistit in hoc quod non sit immoderata. Ergo bonitas voluntatis dependet ex hoc quod sit subiecta rationi.

Iª-IIae q. 19 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, bonitas voluntatis proprie ex obiecto dependet. Obiectum autem voluntatis proponitur ei per rationem. Nam bonum intellectum est obiectum voluntatis proportionatum ei; bonum autem sensibile, vel imaginarium, non est proportionatum voluntati, sed appetitui sensitivo, quia voluntas potest tendere in bonum universale, quod ratio apprehendit; appetitus autem sensitivus non tendit nisi in bonum particulare, quod apprehendit vis sensitiva. Et ideo bonitas voluntatis dependet a ratione, eo modo quo dependet ab obiecto.

Iª-IIae q. 19 a. 3 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod bonum sub ratione boni, idest appetibilis, per prius pertinet ad voluntatem quam ad rationem. Sed tamen per prius pertinet ad rationem sub ratione veri, quam ad voluntatem sub ratione appetibilis, quia appetitus voluntatis non potest esse de bono, nisi prius a ratione apprehendatur.

Iª-IIae q. 19 a. 3 ad 2

Ad secundum dicendum quod philosophus ibi loquitur de intellectu practico, secundum quod est consiliativus et ratiocinativus eorum quae sunt ad finem, sic enim perficitur per prudentiam. In his autem quae sunt ad finem, rectitudo rationis consistit in conformitate ad appetitum finis debiti. Sed tamen et ipse appetitus finis debiti praesupponit rectam apprehensionem de fine, quae est per rationem.

Iª-IIae q. 19 a. 3 ad 3

Ad tertium dicendum quod voluntas quodam modo movet rationem; et ratio alio modo movet voluntatem, ex parte scilicet obiecti, ut supra dictum est.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Dritter Artikel. Die Güte des Willens hängt von der Vernunft ab.

a) Das scheint nicht. Denn: I. Das Frühere hängt nicht ab von dem, was später ist. Das Gute aber gehört an erster Stelle zum Willen; und erst auf Grund dessen zur Vernunft. Also das Gute im Willen hängt nicht ab von der Vernunft. II. Aristoteles schreibt (6 Ethic. 2.): „Die Güte der auf das Thätigsein nach außen hin gerichteten Vernunft ist das Wahre, was dem rechten Begehren gleichförmig ist.“ Das rechte Begehren aber ist der gute Wille. Also hängt die Güte der genannten praktischen Vernunft vielmehr vom Willen ab wie umgekehrt. III. Die bewegende Kraft hängt im Bewegen nicht von dem ab, was in Bewegung ist; sondern umgekehrt. Der Wille aber ist die bestimmende und bewegende Kraft für die Vernunft und die anderen Seelenkräfte. Auf der anderen Seite fagt Hilarius (10. de Trin.): „Unmäßig ist jedes Festhalten an dem einmal Gewollten, wo keine Unterwürfigkeit des Willens unter die Vernunft besteht.“ Die Güte des Willens aber besteht eben darin, daß der Wille das Maß einhalt. Also hängt sie von der Vernunft ab.

b) Ich antworte, die Güte des Willens hänge recht eigentlich vom Gegenstande ab. Der Gegenstand aber wird dem Willen vorgelegt durch die Vernunft; denn ein Gut der Vernunft ist der Gegenstand des Willens, der ihm entspricht. Das sinnliche oder eingebildete Gute aber entspricht nicht der Natur des Willens, sondern dem sinnlichen Begehren. Denn der Wille kann streben nach dem allgemeinen allumfassenden Gute, wie es die Vernunft erfaßt; während das sinnliche Begehren nur nach einem beschränkten Gute strebt, soweit dies die sinnliche Auffasfungskraft bedingt. Also wie die Güte des Willens vom Gegenstande abhängt, in der gleichen Weise hängt sie ab von der Vernunft.

c) I. Gut als Gut, d. h. als Erstrebenswertes, gehört in erster Linie dem Willen an; insoweit es aber etwas Wahres ist, gehört es der Vernunft an. Da also der Wille nicht nach dem Guten als dem Erstrebenswerten verlangen kann, ehe es von der Vernunft aufgefaßt ist, so hängt der Wille von der Vernunft ab. II. Aristoteles spricht hier vom praktisch thätigen Verstande, insoweit derselbe berät und erwägt das, was zum Zwecke dient; und so wird der Verstand vervollkommnet durch die Klugheit. Bei dem Zweckdienlichen aber besteht die Geradheit des Verstandes in der Gleichförmigkeit mit dem Begehren nach dem gebührenden Zwecke. Jedoch setzt wieder das Begehren nach dem gebührenden Zwecke voraus die richtige Auffassung des Zweckes, also die Wirksamkeit der Vernunft. III. Der Wille setzt in Thätigkeit in seiner Weise die Vernunft und die Vernunft bewegt in ihrer Weise den Willen; vgl. Kap. 9, Art. 1.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité