• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 1

Iª-IIae q. 20 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod bonum et malum per prius consistat in actu exteriori quam in actu voluntatis. Voluntas enim habet bonitatem ex obiecto, ut supra dictum est. Sed actus exterior est obiectum interioris actus voluntatis, dicimur enim velle furtum, vel velle dare eleemosynam. Ergo malum et bonum per prius est in actu exteriori, quam in actu voluntatis.

Iª-IIae q. 20 a. 1 arg. 2

Praeterea, bonum per prius convenit fini, quia ea quae sunt ad finem, habent rationem boni ex ordine ad finem. Actus autem voluntatis non potest esse finis, ut supra dictum est, actus alicuius alterius potentiae potest esse finis. Ergo per prius consistit bonum in actu potentiae alterius, quam in actu voluntatis.

Iª-IIae q. 20 a. 1 arg. 3

Praeterea, actus voluntatis formaliter se habet ad actum exteriorem, ut supra dictum est. Sed id quod est formale, est posterius, nam forma advenit materiae. Ergo per prius est bonum et malum in actu exteriori quam in actu voluntatis.

Iª-IIae q. 20 a. 1 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, in libro Retract., quod voluntas est qua peccatur, et recte vivitur. Ergo bonum et malum morale per prius consistit in voluntate.

Iª-IIae q. 20 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod aliqui actus exteriores possunt dici boni vel mali dupliciter. Uno modo, secundum genus suum, et secundum circumstantias in ipsis consideratas, sicut dare eleemosynam, servatis debitis circumstantiis, dicitur esse bonum. Alio modo dicitur aliquid esse bonum vel malum ex ordine ad finem, sicut dare eleemosynam propter inanem gloriam, dicitur esse malum. Cum autem finis sit proprium obiectum voluntatis, manifestum est quod ista ratio boni vel mali quam habet actus exterior ex ordine ad finem, per prius invenitur in actu voluntatis, et ex eo derivatur ad actum exteriorem. Bonitas autem vel malitia quam habet actus exterior secundum se, propter debitam materiam et debitas circumstantias, non derivatur a voluntate, sed magis a ratione. Unde si consideretur bonitas exterioris actus secundum quod est in ordinatione et apprehensione rationis, prior est quam bonitas actus voluntatis, sed si consideretur secundum quod est in executione operis, sequitur bonitatem voluntatis, quae est principium eius.

Iª-IIae q. 20 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod actus exterior est obiectum voluntatis, inquantum proponitur voluntati a ratione ut quoddam bonum apprehensum et ordinatum per rationem, et sic est prius quam bonum actus voluntatis. Inquantum vero consistit in executione operis, est effectus voluntatis, et sequitur voluntatem.

Iª-IIae q. 20 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod finis est prior in intentione, sed est posterior in executione.

Iª-IIae q. 20 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod forma, secundum quod est recepta in materia, est posterior in via generationis quam materia, licet sit prior natura, sed secundum quod est in causa agente, est omnibus modis prior. Voluntas autem comparatur ad actum exteriorem sicut causa efficiens. Unde bonitas actus voluntatis est forma exterioris actus, sicut in causa agente existens.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Erster Artikel. „Güte“ oder „Bosheit“ ist in erster Stelle und in leitender Weise im innerlichen Willensakte.

a) Dies scheint nicht der Fall zu sein. Denn: I. Der Wille hat seine Güte vom Gegenstande her. Der äußerliche Willensakt aber ist Gegenstand für den innerlichen; denn man sagt, daß wir den Diebstahl wollen oder Almosen geben wollen. Also auf Grund des äußeren Aktes als des Gegenstandes ist der innerliche gut; und somit ist die moralische Güte zuerst im äußeren Akte; und erst auf Grund dessen im innerlichen. II. Das „Gute“ ist vor allem im Zwecke; denn was dem Zwecke nur dient, hat den Charakter des Guten kraft der Beziehung zum Zwecke. Der innerliche Willensakt aber kann nicht Zweck sein, wie oben gesagt Kap. 1, Art. 1. ad II.; wohl aber kann die Thätigkeit eines anderen Vermögens Zweck sein. Also an erster und leitender Stelle ist das Gute in der Thätigkeit eines anderen Vermögens und nicht in der des Willens. III. Der innerliche Willensakt ist im Verhältnisse zum äußeren Akte das formale, bestimmende Element. Was aber bestimmend ist, das kommt später wie das entsprechende Bestimmbare; denn die bestimmende Form tritt zu dem bereits bestehenden bestimmbaren Vermögen des Stoffes hinzu. Also ist das Gute zuerst im äußerlichen Akte, dem bestimmbaren; und nicht im inneren, dem bestimmenden. Auf der anderen Seite sagt Augustin (I. Retr. 9.): „Der Wille ist es, wodurch gesündigt wird und wodurch man recht lebt.“ Also das moralisch Gute und Böse besteht zuerst im Willen.

b) Ich antworte, einzelne äußere Thätigkeiten können als gut oder schlecht in doppelter Weise bezeichnet werden: einmal gemäß ihrer Art und den sich vorfindenden Umständen betrachtet, wie z. B. Almosengeben unter den gebührenden Umständen als „gut“ bezeichnet wird; — dann gemäß der Beziehung zum Zwecke; wie Almosengeben aus Eitelkeit als schlecht bezeichnet wird. Da nun der Zweck der dem Willen eigene Gegenstand ist, so erscheint es ganz offenbar, daß dieser letztere Grund von „gut“ und „schlecht“, den der Akt auf Grund der Beziehung zum Zwecke hin besitzt, zuerst im inneren Willensakte sich findet und von da her sich ableitet zum äußeren Akte hin. Jene Güte oder Bosheit aber, welche der äußerliche Akt an und für sich auf Grund des gebührenden Gegenstandes und der Umstände hat, leitet sich nicht so sehr von dem Willen als von der Vernunft ab. Wird also die Güte des äußeren Aktes betrachtet als unter der Auffassung und derOrdnung der Vernunft befindlich, so ist sie früher als die des innerlichen Willensaktes. Wenn sie aber betrachtet wird als in der wirksamen Ausführung befindlich, so folgt die Güte im äußeren Akte der des inneren Willensaktes, und die des letzteren ist das Princip der Güte im ersteren.

c) I. Der äußere Akt als ein durch die Vernunft erfaßtes und geregeltes Gut ist dem Willen als Gegenstand vorgelegt; und danach ist er in erster Linie als „gut“ zu bezeichnen und der Willensakt ist gut auf Grund dieser Güte. Insoweit aber die Güte des äußeren Aktes besteht in der wirklichen Ausführung, ist sie eine Wirkung des Willens und folgt diesem nach. II. Der Zweck ist früher in der Absicht; und später in der Ausführung. III. Die Form, soweit sie im Stoffe sich findet, ist zwar später auf dem Wege des Erzeugens oder des Ausführens als der Stoff; sie ist aber früher der Natur d. h. der Absicht nach. Insofern sie jedoch in der wirkenden Ursache sich vorfindet, ist sie allewege früher. Der Wille nun steht zum äußeren Akte im Verhältnisse der einwirkenden Ursache. Also die Güte im inneren Willensakte ist die bestimmende Form für den äußeren Akt, nämlich als in der einwirkenden Ursache befindlich.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité