Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Dritter Artikel. Wer thut was an ihm liegt und von ihm abhängt, erhält nicht damit notwendig die Gnade.
a) Das Gegenteil ist richtig. Denn: I. Zu Nöm. 3. (Justitia Dei manifestata est), sagt die Glosse: „Gott blickt den an, der zu Ihm seine Zuflucht nimmt; sonst wäre bei Ihm Ungerechtigkeit.“ (Rab. Maur. 2 Comm. in hunc loc.) II. Anselm sagt (de casu diab. 3.): „Der Teufel wollte nicht die Gnade empfangen; deshalb gab sie Gott ihm nicht.“ Wer also die Gnade will, dem wird sie gegeben. III. Das Gute der Gnade ist in noch höherem Grade mitteilsam wie das Gute der Natur; denn es ist in höherem Grade ein Gut und hat so mehr den Charakter d. h. den maßgebenden Grund des Guten in sich. Wenn aber der Stoff gehörig vorbereitet ist, so tritt mit Notwendigkeit die naturgemäß bestimmende Form hinzu. Also tritt die Gnade mit um so größerer Notwendigkeit zu dem hinzu, der sich entsprechend zur Gnade vorbereitet. Auf der anderen Seite heißt es Jerem. 18.: „Wie der Thon in der Hand des Töpfers; so seid ihr in meiner Hand.“ Wie vorbereitet der Thon aber auch immer sein mag, es geht von ihm keine Notwendigkeit aus für die Einprägung der Form. Also wie auch immer der Mensch sich vorbereitet, nicht mit Notwendigkeit folgt die Gnade.
b) Ich antworte, die besagte Vorbereitung gehe von Gott aus als dem in Thätigkeit setzenden; vom freien Willen als dem in Thätigkeit gesetzten Princip. Wird also die Vorbereitung der Seele für die Gnade betrachtet, insoweit sie vom freien Willen ist, so besteht da gar keine Notwendigkeit für den Eintritt der Gnade; denn über alle Vorbereitung, menschlicher Kraft erhebt sich das Geschenk der Gnade. Wird sie aber betrachtet, insoweit sie von Gott als der bewegenden Kraft ausgeht, so ist notwendige Beziehung da zu dem, was von Gott angeordnet wird; nicht freilich notwendig, wie Zwang, sondern wie unfehlbar eintretend: „Kraft der Wohlthaten Gottes werden unfehlbar befreit, die befreit werden“, sagt Augustin (de dono persev. 14.) Ist es also in der Absicht Gottes, der den freien Willen bewegt, daß der Mensch Gnade erlange, so erlangt er sie unfehlbar: „Wer gehört hat vom Vater und gelernt hat, der kommt zu mir;“ heißt es Joh. 6.
c) I. Die Glosse spricht von jenem, der zu Gott seine Zuflucht nimmt kraft eines freien Willensaktes, der bereits vollendet ist durch die Gnade. Oder es kommt der Anstoß zu dieser Thätigkeit des Flehens zu Gott eben von Gott selber. In diesen Fällen wäre es wider die Gerechtigkeit, welche Gott selber aufgestellt, einen solchen nicht anzublicken. II. Der Mangel an Gnade ist von uns als erster Ursache; die Verleihung der Gnade ist von Gott als erster Ursache: „Dein Verderben ist aus dir, Israel: nur von mir ist dein Heil.“ III. Nur kraft der einwirkenden Ursache ebenfalls, welche den Gegenstand oder den Stoff vorbereitet, geschieht es im Bereiche der Natur, daß die natürliche Form eintritt.
Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 3
Iª-IIae q. 112 a. 3 arg. 1
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod ex necessitate detur gratia se praeparanti ad gratiam, vel facienti quod in se est. Quia super illud Rom. V, iustificati ex fide pacem habeamus etc., dicit Glossa, Deus recipit eum qui ad se confugit, aliter esset in eo iniquitas. Sed impossibile est in Deo iniquitatem esse. Ergo impossibile est quod Deus non recipiat eum qui ad se confugit. Ex necessitate igitur gratiam assequitur.
Iª-IIae q. 112 a. 3 arg. 2
Praeterea, Anselmus dicit, in libro de casu Diaboli, quod ista est causa quare Deus non concedit Diabolo gratiam, quia ipse non voluit accipere, nec paratus fuit. Sed remota causa, necesse est removeri effectum. Ergo si aliquis velit accipere gratiam, necesse est quod ei detur.
Iª-IIae q. 112 a. 3 arg. 3
Praeterea, bonum est communicativum sui; ut patet per Dionysium, in IV cap. de Div. Nom. Sed bonum gratiae est melius quam bonum naturae. Cum igitur forma naturalis ex necessitate adveniat materiae dispositae, videtur quod multo magis gratia ex necessitate detur praeparanti se ad gratiam.
Iª-IIae q. 112 a. 3 s. c.
Sed contra est quod homo comparatur ad Deum sicut lutum ad figulum; secundum illud Ierem. XVIII, sicut lutum in manu figuli, sic vos in manu mea. Sed lutum non ex necessitate accipit formam a figulo, quantumcumque sit praeparatum. Ergo neque homo recipit ex necessitate gratiam a Deo, quantumcumque se praeparet.
Iª-IIae q. 112 a. 3 co.
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, praeparatio ad hominis gratiam est a Deo sicut a movente, a libero autem arbitrio sicut a moto. Potest igitur praeparatio dupliciter considerari. Uno quidem modo, secundum quod est a libero arbitrio. Et secundum hoc, nullam necessitatem habet ad gratiae consecutionem, quia donum gratiae excedit omnem praeparationem virtutis humanae. Alio modo potest considerari secundum quod est a Deo movente. Et tunc habet necessitatem ad id ad quod ordinatur a Deo, non quidem coactionis, sed infallibilitatis, quia intentio Dei deficere non potest; secundum quod et Augustinus dicit, in libro de Praedest. Sanct., quod per beneficia Dei certissime liberantur quicumque liberantur. Unde si ex intentione Dei moventis est quod homo cuius cor movet, gratiam consequatur, infallibiliter ipsam consequitur; secundum illud Ioan. VI, omnis qui audivit a patre et didicit, venit ad me.
Iª-IIae q. 112 a. 3 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod Glossa illa loquitur de illo qui confugit ad Deum per actum meritorium liberi arbitrii iam per gratiam informati, quem si non reciperet, esset contra iustitiam quam ipse statuit. Vel si referatur ad motum liberi arbitrii ante gratiam, loquitur secundum quod ipsum confugium hominis ad Deum est per motionem divinam, quam iustum est non deficere.
Iª-IIae q. 112 a. 3 ad 2
Ad secundum dicendum quod defectus gratiae prima causa est ex nobis, sed collationis gratiae prima causa est a Deo; secundum illud Osee XIII, perditio tua, Israel, tantummodo ex me auxilium tuum.
Iª-IIae q. 112 a. 3 ad 3
Ad tertium dicendum quod etiam in rebus naturalibus dispositio materiae non ex necessitate consequitur formam, nisi per virtutem agentis qui dispositionem causat.