• Start
  • Werke
  • Einführung Anleitung Mitarbeit Sponsoren / Mitarbeiter Copyrights Kontakt Impressum
Bibliothek der Kirchenväter
Suche
DE EN FR
Werke Thomas von Aquin (1225-1274) Summa Theologiae

Übersetzung ausblenden
Summe der Theologie

Vierter Artikel. Der thatsächliche Glaube oder ein Glaubensakt ist erfordert für die Rechtfertigung.

a) Dem steht entgegen: I. Wie durch den Glauben, so wird der Mensch gerechtfertigt durch manches Andere, z. B. durch die Furcht; nach Ekkli. 1.: „Die Furcht des Herrn treibt die Sünde aus; denn wer ohne Furcht ist, kann nicht gerechtfertigt werden.“ Ebenso wird der Mensch durch die Liebe gerechtfertigt, nach Luk. 7.: „Viele Sünden sind ihr nachgelassen, weil sie viel geliebt hat;“ — durch die Demut, nach Jakob 4.: „Gott widersteht den Hoffärtigen, den Demütigen giebt Er seine Gnade;“ — und durch Barmherzigkeit, nach Prov. 15.: „Durch Barmherzigkeit und Glauben werden die Sünden gereinigt.“ Also sind die benannten Tugendakte ebenso notwendig wie der Glaube. II. Nur weil durch den Glauben der Mensch Kenntnis hat von Gott, wird derselbe erfordert für die Rechtfertigung. Aber auch in anderer Weise kann der Mensch Kenntnis haben von Gott, wie z. B. kraft der natürlichen Kenntnis und kraft der Gabe der Weisheit. Also ist kein Glaubensakt erfordert für die Rechtfertigung. III. Der Glaubensartikel sind mannigfache. Also müßte, wenn ein Glaubensakt erfordert wäre zur Rechtfertigung des Sünders, der Mensch zuerst an alle Glaubensartikel denken; was unzulässig ist, da dies viel Zeit verlangte. Auf der anderen Seite sagt Paulus (Röm. 5,): „Gerechtfertigt also aus dem Glauben haben wir Frieden mit Gott.“

b) Ich antworte, die freie Willensbewegung werde erfordert zur Rechtfertigung des Sünders, insofern der vernünftige Geist von seiten Gottes in Thätigkeit gesetzt wird. Gott aber bewegt die Seele des Menschen, indem Er sie zu Sich selbst wendet, nach Ps. 84, 7. Die erste Zuwendung des Geistes zu Gott geschieht nun durch den Glauben, nach Hebr. 11.: „Der zu Gott herantritt, muß zuerst glauben, daß Gott ist.“ Also wird der Glaubensakt erfordert für die Rechtfertigung.

c) I. Der Glaubensakt ist nicht vollendet, wenn nicht die heilige Liebe die ihn bildende Form ist. Also ist zugleich mit dem Glaubensakt in der Rechtfertigung des Sünders ein Liebesakt. Die freie Willensbewegung zielt zudem dahin, daß sich der freie Wille Gott unterwirft. Also ist zugleich auch da ein Akt der kindlichen Furcht und der Demut. Denn der eine selbe freie Willensakt kann verschiedenen Tugenden angehören, je nachdem die eine befiehlt und die anderen folgen; der gleiche Akt nämlich kann auf verschiedene, zu einander in geregeltem Verhältnisse stehende Zwecke hin gerichtet werden. Die Barmherzigkeit aber ist mit Rücksicht auf die Rechtfertigung thätig entweder in der Weise der Genugthuung; und so folgt sie der Rechtfertigung; — oder als vorbereitend, inwieweit „die barmherzigen Barmherzigkeit erlangen;“ — oder als begleitend die Rechtfertigung zusammen mit den übrigen Tugenden, weil sie in der Nächstenliebe eingeschlossen erscheint. II. Die Gabe der Weisheit setzt den Glauben voraus. (Kap. 68, Art. 4 ad III.) Die natürliche Kenntnis aber kann dazu nichts nützen, daß man sich zu Gott als dem Gegenstande der übernatürlichen Seligkeit und als der Ursache der Rechtfertigung bekehrt. III. Nach Röm. 4, 5. „wird angerechnet werden jenem der an den glaubt, welcher den Sünder rechtfertigt, sein Glaube zur Gerechtigkeit gemäß dem Vorsatze der Gnade Gottes.“ Also wird ein Glaubensakt für die Rechtfertigung erfordert, der sich erstreckt auf Gott als denjenigen, welcher die Menschen rechtfertigt durch das Mysterium Christi.

Edition ausblenden
Summa theologiae

Articulus 4

Iª-IIae q. 113 a. 4 arg. 1

Ad quartum sic proceditur. Videtur quod ad iustificationem impii non requiratur motus fidei. Sicut enim per fidem iustificatur homo, ita etiam et per quaedam alia. Scilicet per timorem; de quo dicitur Eccli. I, timor domini expellit peccatum, nam qui sine timore est, non poterit iustificari. Et iterum per caritatem; secundum illud Luc. VII, dimissa sunt ei peccata multa, quoniam dilexit multum. Et iterum per humilitatem; secundum illud Iac. IV, Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Et iterum per misericordiam; secundum illud Prov. XV, per misericordiam et fidem purgantur peccata. Non ergo magis motus fidei requiritur ad iustificationem quam motus praedictarum virtutum.

Iª-IIae q. 113 a. 4 arg. 2

Praeterea, actus fidei non requiritur ad iustificationem nisi inquantum per fidem homo cognoscit Deum. Sed etiam aliis modis potest homo Deum cognoscere, scilicet per cognitionem naturalem, et per donum sapientiae. Ergo non requiritur actus fidei ad iustificationem impii.

Iª-IIae q. 113 a. 4 arg. 3

Praeterea, diversi sunt articuli fidei. Si igitur actus fidei requiratur ad iustificationem impii, videtur quod oporteret hominem, quando primo iustificatur, de omnibus articulis fidei cogitare. Sed hoc videtur inconveniens, cum talis cogitatio longam temporis moram requirat. Ergo videtur quod actus fidei non requiratur ad iustificationem.

Iª-IIae q. 113 a. 4 s. c.

Sed contra est quod dicitur Rom. V, iustificati igitur ex fide, pacem habeamus ad Deum.

Iª-IIae q. 113 a. 4 co.

Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, motus liberi arbitrii requiritur ad iustificationem impii, secundum quod mens hominis movetur a Deo. Deus autem movet animam hominis convertendo eam ad seipsum; ut dicitur in Psalmo LXXXIV, secundum aliam litteram, Deus, tu convertens vivificabis nos. Et ideo ad iustificationem impii requiritur motus mentis quo convertitur in Deum. Prima autem conversio in Deum fit per fidem; secundum illud ad Heb. XI, accedentem ad Deum oportet credere quia est. Et ideo motus fidei requiritur ad iustificationem impii.

Iª-IIae q. 113 a. 4 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod motus fidei non est perfectus nisi sit caritate informatus, unde simul in iustificatione impii cum motu fidei, est etiam motus caritatis. Movetur autem liberum arbitrium in Deum ad hoc quod ei se subiiciat, unde etiam concurrit actus timoris filialis, et actus humilitatis. Contingit enim unum et eundem actum liberi arbitrii diversarum virtutum esse, secundum quod una imperat et alia imperatur, prout scilicet actus est ordinabilis ad diversos fines. Actus autem misericordiae operatur contra peccatum per modum satisfactionis, et sic sequitur iustificationem, vel per modum praeparationis, inquantum misericordes misericordiam consequuntur, et sic etiam potest praecedere iustificationem; vel etiam ad iustificationem concurrere simul cum praedictis virtutibus, secundum quod misericordia includitur in dilectione proximi.

Iª-IIae q. 113 a. 4 ad 2

Ad secundum dicendum quod per cognitionem naturalem homo non convertitur in Deum inquantum est obiectum beatitudinis et iustificationis causa, unde talis cognitio non sufficit ad iustificationem. Donum autem sapientiae praesupponit cognitionem fidei, ut ex supradictis patet.

Iª-IIae q. 113 a. 4 ad 3

Ad tertium dicendum quod, sicut apostolus dicit, ad Rom. IV, credenti in eum qui iustificat impium, reputabitur fides eius ad iustitiam, secundum propositum gratiae Dei. Ex quo patet quod in iustificatione impii requiritur actus fidei quantum ad hoc, quod homo credat Deum esse iustificatorem hominum per mysterium Christi.

  Drucken   Fehler melden
  • Text anzeigen
  • Bibliographische Angabe
  • Scans dieser Version
Editionen dieses Werks
Summa theologiae
Übersetzungen dieses Werks
Summe der Theologie

Inhaltsangabe

Theologische Fakultät, Patristik und Geschichte der alten Kirche
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Impressum
Datenschutzerklärung