Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Siebenter Artikel. Die Furcht ist der Anfang der Weisheit.
a) Dem widerspricht: I. Der Beginn eines Dinges ist bereits dieses Ding selbst. Die Furcht ist aber nicht etwas von der Weisheit; denn letztere ist in der Vernunft, die Furcht im begehrenden Teile. II. Nichts ist das Princip oder der Anfang seiner selbst: „Die Furcht Gottes selber ist aber die Weisheit.“ (Job 28.) III. Dem Beginne geht nichts voran. Der Furcht aber geht der Glaube voran. Auf der anderen Seite ist nach Ps. 110.: „die Furcht des Herrn der Anfang der Weisheit.“
b) Ich antworte; als Anfang der Weisheit kann etwas bezeichnet werden, weil es die Weisheit dem Wesen nach beginnt; oder mit Rücksicht, auf die Wirkung der Weisheit. So sind die Kunstprincipien, von denen als von ihrer Richtschnur die Kunst ausgeht der Beginn der Kunst ihrem Wesen nach; das Fundament aber des Baues ist der Anfang der Kunst, in soweit deren Wirkung in Betracht kommt. Die Weisheit nun selber wird von uns in anderer Weise betrachtet wie von den Philosophen. Denn für diese ist sie nur Kenntnis der ersten Ursachen alles Seins. Für uns aber ist sie die praktische Richtschnur für das thätige Leben, um zum letzten Endzwecke zu gelangen. So nun bilden den Beginn der Weisheit, soweit es auf deren Wesen ankommt, die Glaubensartikel; und danach ist der Glaube der Anfang der Weisheit. Mit Rücksicht auf die Wirkung aber ist der Anfang der Weisheit da, von wo die Weisheit anfängt zu wirken; und danach ist die Furcht der Beginn der Weisheit; anders freilich die knechtische Furcht und anders die kindliche. Denn die knechtische Furcht ist der Anfang der Weisheit wie von außen her vorbereitend; aus Furcht vor Strafe nämlich flieht man die Sünde und wird so geeignet für die Wirkung der Weisheit, nach Ekkli. 1.: „Die Furcht des Herrn vertreibt die Sünde.“ Die keusche Furcht aber ist Beginn der Weisheit wie die erste Wirkung der Weisheit. Denn da es zur Weisheit gehört, daß das menschliche Leben geregelt wird nach den in Gott befindlichen Seinsgründen, so muß von da her das Princip genommen werden, daß der Mensch Gott fürchte und Ihm gehorche. Und dann wird folgerichtig in allem Anderen geregelt sein die Furcht gemäß Gott.
c) I. Nicht mit Rücksicht auf das Wesen der Weisheit ist die Furcht ihr Beginn; da ist es der Glaube. II. Die Furcht Gottes ist für das ganze menschliche Leben was die Wurzel für den Baum ist. Deshalb heißt es Ekkli. 1.: „Die Wurzel der Weisheit ist Gott fürchten; ihre Äste dauern lange.“ Wie also die Wurzel der Kraft nach der ganze Baum ist, so ist die Furcht Gottes die Weisheit. III. Der Unterschied ist oben erklärt worden; er regelt sich nach Ekkli. 25.: „Die Furcht Gottes ist der Anfang der Liebe; der Anfang des Glaubens soll damit verbunden werden.“
Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 7
IIª-IIae q. 19 a. 7 arg. 1
Ad septimum sic proceditur. Videtur quod timor non sit initium sapientiae. Initium enim est aliquid rei. Sed timor non est aliquid sapientiae, quia timor est in vi appetitiva, sapientia autem est in vi intellectiva. Ergo videtur quod timor non sit initium sapientiae.
IIª-IIae q. 19 a. 7 arg. 2
Praeterea, nihil est principium sui ipsius. Sed timor Dei ipse est sapientia, ut dicitur Iob XXVIII. Ergo videtur quod timor Dei non sit initium sapientiae.
IIª-IIae q. 19 a. 7 arg. 3
Praeterea, principio non est aliquid prius. Sed timore est aliquid prius, quia fides praecedit timorem. Ergo videtur quod timor non sit initium sapientiae.
IIª-IIae q. 19 a. 7 s. c.
Sed contra est quod dicitur in Psalm., initium sapientiae timor domini.
IIª-IIae q. 19 a. 7 co.
Respondeo dicendum quod initium sapientiae potest aliquid dici dupliciter, uno modo, quia est initium ipsius sapientiae quantum ad eius essentiam; alio modo, quantum ad eius effectum. Sicut initium artis secundum eius essentiam sunt principia ex quibus procedit ars, initium autem artis secundum eius effectum est unde incipit ars operari; sicut si dicamus quod principium artis aedificativae est fundamentum, quia ibi incipit aedificator operari. Cum autem sapientia sit cognitio divinorum, ut infra dicetur, aliter consideratur a nobis et aliter a philosophis. Quia enim vita nostra ad divinam fruitionem ordinatur et dirigitur secundum quandam participationem divinae naturae, quae est per gratiam; sapientia secundum nos non solum consideratur ut est cognoscitiva Dei, sicut apud philosophos; sed etiam ut est directiva humanae vitae, quae non solum dirigitur secundum rationes humanas, sed etiam secundum rationes divinas, ut patet per Augustinum, XII de Trin. Sic igitur initium sapientiae secundum eius essentiam sunt prima principia sapientiae, quae sunt articuli fidei. Et secundum hoc fides dicitur sapientiae initium. Sed quantum ad effectum, initium sapientiae est unde sapientia incipit operari. Et hoc modo timor est initium sapientiae. Aliter tamen timor servilis, et aliter timor filialis. Timor enim servilis est sicut principium extra disponens ad sapientiam, inquantum aliquis timore poenae discedit a peccato, et per hoc habilitatur ad sapientiae effectum; secundum illud Eccli. I, timor domini expellit peccatum. Timor autem castus vel filialis est initium sapientiae sicut primus sapientiae effectus. Cum enim ad sapientiam pertineat quod humana vita reguletur secundum rationes divinas, hinc oportet sumere principium, ut homo Deum revereatur et se ei subiiciat, sic enim consequenter in omnibus secundum Deum regulabitur.
IIª-IIae q. 19 a. 7 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod ratio illa ostendit quod timor non est principium sapientiae quantum ad essentiam sapientiae.
IIª-IIae q. 19 a. 7 ad 2
Ad secundum dicendum quod timor Dei comparatur ad totam vitam humanam per sapientiam Dei regulatam sicut radix ad arborem, unde dicitur Eccli. I, radix sapientiae est timere dominum, rami enim illius longaevi. Et ideo sicut radix virtute dicitur esse tota arbor, ita timor Dei dicitur esse sapientia.
IIª-IIae q. 19 a. 7 ad 3
Ad tertium dicendum quod, sicut dictum est, alio modo fides est principium sapientiae et alio modo timor. Unde dicitur Eccli. XXV, timor Dei initium dilectionis eius, initium autem fidei agglutinandum est ei.