• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Zwölfter Artikel. Die heilige Liebe wird verloren durch eine einzige Todsünde.

a) Dies wird bestritten. Denn: I. Origenes sagt (1 Periarch.): „Wenn aber jemanden Überdruß übermannt, der da in der Vollendung der Liebe sich findet, so glaube ich nicht, daß er plötzlich, auf einmal, von derselben entleert werde; sondern nach und nach.“ Also nicht auf einmal verliert jemand die Liebe. II. Leo der Große sagt (serm. de Pass.): „Gott sah in dir (Petrus) nicht den Glauben überwunden, nicht die Liebe verdorben, sondern die Standhaftigkeit in etwa verwirrt. Viel ward geweint, wo die Liebe nicht gemangelt hat; und der Quell der Liebe wusch ab die Worte der Furcht.“ Ebenso sagt Bernardus (2. de amore Dei 6.), in Petrus sei die Liebe nicht verlöscht gewesen, sondern sie habe geschlafen. Petrus aber beging durch seine Verleugnung des Herrn eine Todsünde. Also nimmt die Todsünde nicht auf einmal die Liebe fort. III. Die Liebe ist stärker wie die erworbene Tugend, die nicht durch einen einzigen entgegengesetzten Akt hinweggenommen wird. IV. Die heilige Liebe schließt die Liebe Gottes und des Nächsten ein. Diese aber bleibt bestehen, wenn man eine Todsünde begeht. Denn man kann Gott lieben und den Nächsten, wenn auch die Neigung mit Rücksicht auf ein zeitliches Gut ungeregelt ist. V. Der Glaube und die Hoffnung schwinden nicht auf Grund eines einzigen Aktes der Todsünde. Also ist dies auch nicht bei der Liebe der Fall, die gleichfalls auf den letzten Endzweck unmittelbar sich richtet. Auf der anderen Seite wird durch die Todsünde jemand wert des ewigen Todes, nach Röm. 6.: „Der Lohn der Sünde ist der Tod.“ Jeder aber, der Liebe hat, verdient das ewige Leben, nach Joh. 14.: „Wer mich liebt, wird geliebt werden vom Vater; und ich will Ihn lieben und mich selbst Ihm offenbaren.“ Darin nun besteht das ewige Leben: „Das ist das ewige Leben, daß sie Dich erkennen, den alleinigen wahren Gott, und den Du gesandt hast, Jesum Christum.“ Keiner aber kann zugleich das ewige Leben und den ewigen Tod verdienen. Also besteht die heilige Liebe mit keiner Todsünde zusammen.

b) Ich antworte, jede Todsünde stehe im eigentlichen Gegensatze zum Wesenscharakter der heiligen Liebe. Denn diese liebt ihrem Wesen nach Gott über Alles, unterwirft Ihm Alles und bezieht auf Ihn Alles; sie will also in Allem der Richtschnur des Willens Gottes und seiner Gebote folgen. Was demnach offenbar gegen die Gebote Gottes gethan wird, das ist im direkten Gegensatze zum Wesen der Liebe. Wie also ein Gegensatz den anderen austreibt, so treibt die Todsünde die Liebe aus. Wäre freilich die heilige Liebe ein durch menschliche Akte erworbener Zustand, so würde es nicht notwendig sein, daß sie ein entgegengesetzter Akt hinwegnehme; denn ein Akt steht direkt gegenüber nicht einem Zustande, sondern wieder einem Akte. Sowie also der Fortbestand eines Zustandes nicht erfordert den unaufhörlichen Fortbestand des betreffenden Aktes als einer Thätigkeit, so schließt auch ein Akt nicht immer den durch Akte erworbenen Zustand aus. Da aber die Liebe ein von Gott eingeflößter Zustand ist, so hängt er ab vom Einwirken Gottes, der sich im Einflößen und Bewahren der heiligen Liebe verhält wie die Sonne zur beleuchteten Luft. Wie das Beleuchtetsein der Luft nun gleich aufhören würde, wenn der beleuchtenden Kraft der Sonne von seiten der Luft ein Hindernis gesetzt würde, wodurch sie aufgehalten wlrd, so hört die Liebe gleich auf dadurch, daß dem Einflusse der Liebe von seiten Gottes durch die Seele ein Hindernis entgegengestellt wird. Jede Todsünde aber, welche ja die göttlichen Gebote verachtet, ist ein solches Hindernis; denn daraus daß der Mensch mit freiem Willen die Sünde vorzieht der Freundschaft mit Gott, welche erfordert, daß man die Gebote, den Willen Gottes beobachtet, folgt, daß man sogleich die heilige Liebe verliert. Deshalb sagt Augustin (8. sup. Gen. ad litt. 12.): „Ist Gott dem Menschen gegenwärtig, so wird letzterer sogleich erleuchtet; ist Gott abwesend, wird der Mensch sogleich finster; von Gott entfernt nicht der Raum, sondern die Abkehr des Willens.“

c) I. Der Mensch, welcher in der Vollendung der Liebe ist, fällt nicht auf einmal, ganz plötzlich, in eine Todsünde. Das geschieht erst, nachdem die Seele durch Nachlässigkeit nach und nach dazu vorbereitet worden ist; wonach die läßlichen Sünden eine Vorstufe zur Todsünde genannt werden. Oder Origenes will sagen, daß ein solcher Mensch nicht gleich in der Weise falle und alles Guten leer werde, daß er aus Bosheit sündige. II. Die heilige Liebe wird verloren: 1. durch thatsächliche Verachtung; und so hat Petrus die Liebe nicht verloren; — 2. wann etwas begangen wird aus Furcht oder aus irgend einer Leidenschaft, was der Liebe entgegengesetzt ist; und so hat Petrus die heilige Liebe verloren, sie aber unmittelbar darauf wieder erlangt. III. Ist oben beantwortet. IV. Nicht jede Unordnung in der Neigung mit Rücksicht auf das Zweckdienliche ist eine Todsünde; sondern jene, welche den Endzweck in Zeitliches setzt und so dem göttlichen Willen direkt widerstreitet. V. Die Liebe schließt die Einigung mit Gott selber ein, was beim Glauben und bei der Hoffnung nicht der Fall ist. Alle Todsünde aber ist eine Abkehr von Gott; also alle Todsünde ist gegen die heilige Liebe. Nicht aber jede Todsünde widerstreitet direkt dem Glauben und der Hoffnung; dies ist nur bei einzelnen Todsünden der Fall, die dann den Zustand des Glaubens und der Hoffnung hinwegnehmen. Die heilige Liebe also kann nie formlos bleiben; denn sie ist die letzte der Tugenden und wird also von keiner weiteren Tugend her vollendet.

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 12

IIª-IIae q. 24 a. 12 arg. 1

Ad duodecimum sic proceditur. Videtur quod caritas non amittatur per unum actum peccati mortalis. Dicit enim Origenes, in I Periarch., si aliquando satietas capit aliquem ex his qui in summo perfectoque constiterint gradu, non arbitror quod ad subitum quis evacuetur aut decidat, sed paulatim ac per partes eum decidere necesse est. Sed homo decidit caritatem amittens. Ergo caritas non amittitur per unum solum actum peccati mortalis.

IIª-IIae q. 24 a. 12 arg. 2

Praeterea, Leo Papa dicit, in Serm. de passione, alloquens Petrum, vidit in te dominus non fidem victam, non dilectionem aversam, sed constantiam fuisse turbatam. Abundavit fletus, ubi non defecit affectus, et fons caritatis lavit verba formidinis. Et ex hoc accepit Bernardus quod dixit in Petro caritatem non fuisse extinctam, sed sopitam. Sed Petrus, negando Christum, peccavit mortaliter. Ergo caritas non amittitur per unum actum peccati mortalis.

IIª-IIae q. 24 a. 12 arg. 3

Praeterea, caritas est fortior quam virtus acquisita. Sed habitus virtutis acquisitae non tollitur per unum actum peccati contrarium. Ergo multo minus caritas tollitur per unum actum peccati mortalis contrarium.

IIª-IIae q. 24 a. 12 arg. 4

Praeterea, caritas importat dilectionem Dei et proximi. Sed aliquis committens aliquod peccatum mortale retinet dilectionem Dei et proximi, ut videtur, inordinatio enim affectionis circa ea quae sunt ad finem non tollit amorem finis, ut supra dictum est. Ergo potest remanere caritas ad Deum, existente peccato mortali per inordinatam affectionem circa aliquod temporale bonum.

IIª-IIae q. 24 a. 12 arg. 5

Praeterea, virtutis theologicae obiectum est ultimus finis. Sed aliae virtutes theologicae, scilicet fides et spes, non excluduntur per unum actum peccati mortalis, immo remanent informes. Ergo etiam caritas potest remanere informis, etiam uno peccato mortali perpetrato.

IIª-IIae q. 24 a. 12 s. c.

Sed contra, per peccatum mortale fit homo dignus morte aeterna, secundum illud Rom. VI, stipendia peccati mors. Sed quilibet habens caritatem habet meritum vitae aeternae, dicitur enim Ioan. XIV, si quis diligit me, diligetur a patre meo, et ego diligam eum, et manifestabo ei meipsum; in qua quidem manifestatione vita aeterna consistit, secundum illud Ioan. XVII, haec est vita aeterna, ut cognoscant te, verum Deum, et quem misisti, Iesum Christum. Nullus autem potest esse simul dignus vita aeterna et morte aeterna. Ergo impossibile est quod aliquis habeat caritatem cum peccato mortali. Tollitur ergo caritas per unum actum peccati mortalis.

IIª-IIae q. 24 a. 12 co.

Respondeo dicendum quod unum contrarium per aliud contrarium superveniens tollitur. Quilibet autem actus peccati mortalis contrariatur caritati secundum propriam rationem, quae consistit in hoc quod Deus diligatur super omnia, et quod homo totaliter se illi subiiciat, omnia sua referendo in ipsum. Est igitur de ratione caritatis ut sic diligat Deum quod in omnibus velit se ei subiicere, et praeceptorum eius regulam in omnibus sequi, quidquid enim contrariatur praeceptis eius, manifeste contrariatur caritati. Unde de se habet quod caritatem excludere possit. Et si quidem caritas esset habitus acquisitus ex virtute subiecti dependens, non oporteret quod statim per unum actum contrarium tolleretur. Actus enim non directe contrariatur habitui, sed actui, conservatio autem habitus in subiecto non requirit continuitatem actus, unde ex superveniente contrario actu non statim habitus acquisitus excluditur. Sed caritas, cum sit habitus infusus, dependet ex actione Dei infundentis, qui sic se habet in infusione et conservatione caritatis sicut sol in illuminatione aeris, ut dictum est. Et ideo, sicut lumen statim cessaret esse in aere quod aliquod obstaculum poneretur illuminationi solis, ita etiam caritas statim deficit esse in anima quod aliquod obstaculum ponitur influentiae caritatis a Deo in animam. Manifestum est autem quod per quodlibet mortale peccatum, quod divinis praeceptis contrariatur, ponitur praedictae infusioni obstaculum, quia ex hoc ipso quod homo eligendo praefert peccatum divinae amicitiae, quae requirit ut Dei voluntatem sequamur, consequens est ut statim per unum actum peccati mortalis habitus caritatis perdatur. Unde et Augustinus dicit, VIII super Gen. ad Litt., quod homo, Deo sibi praesente, illuminatur; absente autem, continuo tenebratur; a quo non locorum intervallis, sed voluntatis aversione disceditur.

IIª-IIae q. 24 a. 12 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod verbum Origenis potest uno modo sic intelligi quod homo qui est in statu perfecto non subito procedit in actum peccati mortalis, sed ad hoc disponitur per aliquam negligentiam praecedentem. Unde et peccata venialia dicuntur esse dispositio ad mortale, sicut supra dictum est. Sed tamen per unum actum peccati mortalis, si eum commiserit, decidit, caritate amissa. Sed quia ipse subdit, si aliquis brevis lapsus acciderit, et cito resipiscat, non penitus ruere videtur, potest aliter dici quod ipse intelligit eum penitus evacuari et decidere qui sic decidit ut ex malitia peccet. Quod non statim in viro perfecto a principio contingit.

IIª-IIae q. 24 a. 12 ad 2

Ad secundum dicendum quod caritas amittitur dupliciter. Uno modo, directe, per actualem contemptum. Et hoc modo Petrus caritatem non amisit. Alio modo, indirecte, quando committitur aliquod contrarium caritati propter aliquam passionem concupiscentiae vel timoris. Et hoc modo Petrus, contra caritatem faciens, caritatem amisit, sed eam cito recuperavit.

IIª-IIae q. 24 a. 12 ad 4

Ad quartum dicendum quod non quaelibet inordinatio affectionis quae est circa ea quae sunt ad finem, idest circa bona creata, constituit peccatum mortale, sed solum quando est talis inordinatio quae repugnat divinae voluntati. Et hoc directe contrariatur caritati, ut dictum est.

IIª-IIae q. 24 a. 12 ad 5

Ad quintum dicendum quod caritas importat unionem quandam ad Deum, non autem fides neque spes. Omne autem peccatum mortale consistit in aversione a Deo, ut supra dictum est. Et ideo omne peccatum mortale contrariatur caritati. Non autem omne peccatum mortale contrariatur fidei vel spei, sed quaedam determinata peccata, per quae habitus fidei et spei tollitur, sicut et per omne peccatum mortale habitus caritatis. Unde patet quod caritas non potest remanere informis, cum sit ultima forma virtutum, ex hoc quod respicit Deum in ratione finis ultimi, ut dictum est.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité