• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der Zank ist eine Todsünde.

a.) Dagegen spricht: I. In geistigen Männern findet sich keine Todsünde: „Unter den Jüngern“ (des Herrn) „aber entstand ein Zank, wer von ihnen der erste wäre.“ II. Niemandem darf eine Todsünde gefallen. Paulus aber schreibt (Phil. 1.): „Manche verkünden Christum aus Zanksucht“ …. und fügt gleich darauf hinzu: „Und darüber freue ich mich und werde mich auch in Zukunft freuen.“ Also ist der Zank keine Todsünde. III. Manche zanken sich, nicht in böser Absicht sondern vielmehr wegen etwas Gutem; wie jene, die mit den Ketzern disputieren. Deshalb bemerkt die Glosse zu 1. Kön. 14.: „Die Katholiken gehen nicht eher gegen die Häretiker vor, um mit ihnen zu disputieren, als sie gereizt worden sind.“ Da ist also keine Todsünde. IV. Job scheint mit Gott disputiert zu haben, nach Job 39, 32.: „Oder wer da Gott gegenüber seine Meinung verficht, giebt sich der so leicht zufrieden?“ Und doch hat Job keine schwere Sünde begangen, wie der Herr selbst es ausspricht: „Nicht habt ihr recht vor mir gesprochen wie mein Diener Job.“ Auf der anderen Seite ist solcher Zank dem Gebote des Apostels entgegen (2. Tim. 2.): „Zanke nicht mit Worten“ und (Gal. 5.): „Wer dies thut (nämlich die Werke des Fleisches, unter denen der Zank aufgeführt wirb), wird das Reich Gottes nicht besitzen.“ Also ist der Zank eine Todsünde.

b) Ich antworte; wie die Zwietracht einen Gegensatz einschließt in der Willensrichtung, so der Zank in den Worten. Ein solcher Gegensatz nun in der Rede kann in zweifacher Weise erwogen werden: entweder mit Rücksicht auf die Absicht oder mit Rücksicht auf die Art und Weise. Nach der ersten Seite hin muß erwogen werden, ob jemand in Gegensatz zur Wahrheit tritt; denn das ist tadelnswert; — oder ob er in Gegensatz zum Falschen tritt; denn das ist lobenswert. Nach der zweiten Seite hin muß man erwägen, ob die Art und Weise zu widersprechen, den Personen und Verhältnissen entspricht; denn das ist lobwert, wie Cicero jagt (3 Rhet. ad Heren.), der Widerspruch sei eine scharfe Redeweise, passend, um zu bekräftigen und zu widerlegen; — oder ob die Art und Weise zu widersprechen sich über die Personen und die Sachlage erhebe; denn das verdient Tadel. Schließt also nun solcher Zank einen Gegensatz gegen die Wahrheit ein und eine ungeregelte Art und Weise; so ist derselbe Todsünde. Danach definiert Ambrosius: „Zanken heißt die Wahrheit angreifen im Vertrauen auf Schreien.“ Richtet sich aber der Zank gegen das Falsche und vollzieht er sich in der gebührenden Art und Weise, so ist er lobenswert. Wird die Wahrheit wohl verteidigt, aber ungeregelterweise, so kann dies läßliche Sünde sein; es müßte denn die Regellosigkeit eine solche sein, daß dadurch ein Ärgernis entsteht; weshalb der Apostel zu den angeführten Wortötf (2. Tim. 2.) hinzufügt: „Denn es dient zu nichts als zur Verwirrung der zuhörenden.“

c) I. Bei den Jüngern war der Zank nicht gegen die Wahrheit gerichtet, denn jeder meinte das Wahre zu verteidigen. Es war die Art und Weise aber ungeregelt; denn „sie waren noch nicht“, wie Beda (6. Comment. in Luc. cap. 22.) sagt, „geistige Männer“, so daß der Herr ihnen Einhalt that. II. Jene, die aus Zank Christum verkündigten, waren zu tadeln; nicht als ob sie nicht die Wahrheit verkündet hätten, aber weil sie meinten, dem Apostel, der die Glaubenswahrheit predigte, „Verlegenheit zu bereiten.“ Paulus freute sich also nicht an ihrem Beweggrunde, sondern an dem, was daraus folgte, daß nämlich Christus verkündet ward; denn auch die Übel sind oft Gelegenheit für Gutes. III. Soll der Zank als vollendete Todsünde dastehen, so muß jener, der vor Gericht seine Meinung vertritt, die Wahrheit bekämpfen; und, wer disputiert, die Wahrheit des Glaubens angreifen. Und danach zanken die Katholiken nicht mit den Ketzern, sondern vielmehr umgekehrt. Wird aber nicht immer in der gehörigen Art und Weise gesprochen, so besteht keine Todsünde. IV. Job sprach: „Zum Allmächtigen will ich sprechen und mit Gott zu disputieren wünsche ich;“ nicht als ob er hätte die Wahrheit bekämpfen oder ungebührlicherweise sprechen wollen, sondern weil er sich unterrichten wollte.

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 1

IIª-IIae q. 38 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod contentio non sit peccatum mortale. Peccatum enim mortale in viris spiritualibus non invenitur. In quibus tamen invenitur contentio, secundum illud Luc. XXII, facta est contentio inter discipulos Iesu, quis eorum esset maior. Ergo contentio non est peccatum mortale.

IIª-IIae q. 38 a. 1 arg. 2

Praeterea, nulli bene disposito debet placere peccatum mortale in proximo. Sed dicit apostolus, ad Philipp. I, quidam ex contentione Christum annuntiant; et postea subdit, et in hoc gaudeo, sed et gaudebo. Ergo contentio non est peccatum mortale.

IIª-IIae q. 38 a. 1 arg. 3

Praeterea, contingit quod aliqui vel in iudicio vel in disputatione contendunt non aliquo animo malignandi, sed potius intendentes ad bonum, sicut illi qui contra haereticos disputando contendunt. Unde super illud, I Reg. XIV, accidit quadam die etc., dicit Glossa, Catholici contra haereticos contentiones commovent, ubi prius ad certamen convocantur. Ergo contentio non est peccatum mortale.

IIª-IIae q. 38 a. 1 arg. 4

Praeterea, Iob videtur cum Deo contendisse, secundum illud Iob XXXIX, numquid qui contendit cum Deo tam facile conquiescit? Et tamen Iob non peccavit mortaliter, quia dominus de eo dicit, non estis locuti recte coram me, sicut servus meus Iob, ut habetur Iob ult. Ergo contentio non semper est peccatum mortale.

IIª-IIae q. 38 a. 1 s. c.

Sed contra est quod contrariatur praecepto apostoli, qui dicit II ad Tim. II, noli verbis contendere. Et Gal. V contentio numeratur inter opera carnis, quae qui agunt, regnum Dei non possident, ut ibidem dicitur. Sed omne quod excludit a regno Dei, et quod contrariatur praecepto, est peccatum mortale. Ergo contentio est peccatum mortale.

IIª-IIae q. 38 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod contendere est contra aliquem tendere. Unde sicut discordia contrarietatem quandam importat in voluntate, ita contentio contrarietatem quandam importat in locutione. Et propter hoc etiam cum oratio alicuius per contraria se diffundit, vocatur contentio, quae ponitur unus color rhetoricus a Tullio, qui dicit, contentio est cum ex contrariis rebus oratio efficitur, hoc pacto, habet assentatio iucunda principia, eadem exitus amarissimos affert. Contrarietas autem locutionis potest attendi dupliciter, uno modo, quantum ad intentionem contendentis; alio modo, quantum ad modum. In intentione quidem considerandum est utrum aliquis contrarietur veritati, quod est vituperabile, vel falsitati, quod est laudabile. In modo autem considerandum est utrum talis modus contrariandi conveniat et personis et negotiis, quia hoc est laudabile (unde et Tullius dicit, in III Rhet., quod contentio est oratio acris ad confirmandum et confutandum accommodata), vel excedat convenientiam personarum et negotiorum, et sic contentio est vituperabilis. Si ergo accipiatur contentio secundum quod importat impugnationem veritatis et inordinatum modum, sic est peccatum mortale. Et hoc modo definit Ambrosius contentionem, dicens, contentio est impugnatio veritatis cum confidentia clamoris. Si autem contentio dicatur impugnatio falsitatis cum debito modo acrimoniae, sic contentio est laudabilis. Si autem accipiatur contentio secundum quod importat impugnationem falsitatis cum inordinato modo, sic potest esse peccatum veniale, nisi forte tanta inordinatio fiat in contendendo quod ex hoc generetur scandalum aliorum. Unde et apostolus, cum dixisset, II ad Tim. II, noli verbis contendere, subdit, ad nihil enim utile est, nisi ad subversionem audientium.

IIª-IIae q. 38 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod in discipulis Christi non erat contentio cum intentione impugnandi veritatem, quia unusquisque defendebat quod sibi verum videbatur. Erat tamen in eorum contentione inordinatio, quia contendebant de quo non erat contendendum, scilicet de primatu honoris; nondum enim erant spirituales, sicut Glossa ibidem dicit. Unde et dominus eos consequenter compescuit.

IIª-IIae q. 38 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod illi qui ex contentione Christum praedicabant reprehensibiles erant, quia quamvis non impugnarent veritatem fidei, sed eam praedicarent, impugnabant tamen veritatem quantum ad hoc quod putabant se suscitare pressuram apostolo veritatem fidei praedicanti. Unde apostolus non gaudebat de eorum contentione, sed de fructu qui ex hoc proveniebat, scilicet quod Christus annuntiabatur, quia ex malis etiam occasionaliter subsequuntur bona.

IIª-IIae q. 38 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod secundum completam rationem contentionis prout est peccatum mortale, ille in iudicio contendit qui impugnat veritatem iustitiae, et in disputatione contendit qui intendit impugnare veritatem doctrinae. Et secundum hoc Catholici non contendunt contra haereticos, sed potius e converso. Si autem accipiatur contentio in iudicio vel disputatione secundum imperfectam rationem, scilicet secundum quod importat quandam acrimoniam locutionis, sic non semper est peccatum mortale.

IIª-IIae q. 38 a. 1 ad 4

Ad quartum dicendum quod contentio ibi sumitur communiter pro disputatione. Dixerat enim Iob, XIII cap., ad omnipotentem loquar, et disputare cum Deo cupio, non tamen intendens neque veritatem impugnare, sed exquirere; neque circa hanc inquisitionem aliqua inordinatione vel animi vel vocis uti.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité