Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Dritter Artikel. Die gesellschaftliche, ökonomische Klugheit ist eine eigene Gattung.
a) Dem wird widersprochen: I. Aristoteles sagt (6 Ethic. 5.): „Die Klugheit bezieht sich darauf, daß das Ganze ein gutes Leben, ein Wohlleben hat.“ Die gesellschaftliche Klugheit aber hat einen besonderen beschränkten Zweck. II. Viele Sünder regieren gut ihre Familie. Die Klugheit ist aber nicht in den Sündern. III. Wie im Reiche der Herrscher, so in der Familie das Oberhaupt. Also ist diese Klugheit ganz die gleiche wie die Herrscherklugheit und die Staatsklugheit. Auf der anderen Seite unterscheidet so Aristoteles (6 Ethic. 8.)
b) Ich antworte, das Allgemeine und das Besondere, oder das Ganze und der Teil im Gegenstande machen einen Unterschied in den Künsten und Tugenden; so daß danach die eine hauptsächlicher ist wie die andere. Nun steht in der Mitte zwischen der Einzelperson und dem Staate die Familie. Denn wie der einzelne ein Teil der Familie ist, so ist die Familie ein Teil des Staates. Also wie die Herrscherklugheit eine andere ist als die politische im einzelnen Unterthan, so wird wie in der Mitte stehend von beiden die gesellschaftliche, häusliche Klugheit unterschieden.
c) I. Der Reichtum ist nur ein Werkzeug für den letzten Endzweck. Dieser aber ist für die gesellschaftliche Klugheit das gute Leben des Ganzen. Soweit es auf das Ganze der Familie ankommt, nennt Aristoteles nämlich den Reichtum letzten Zweck nach der Meinung mancher. (1 Ethic. 1.) II. Das Familienleben als Ganzes muß, um gut zu sein, tugendhaft sein. Deshalb ist diese Klugheit nicht in den Sündern, die wohl Einzelheiten in der Familie gut leiten können. III. Der Vater in der Familie ist ähnlich dem Herrscher im Staate; aber er hat nicht die volle Gewalt wie dieser.
Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 3
IIª-IIae q. 50 a. 3 arg. 1
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod oeconomica non debeat poni species prudentiae. Quia ut philosophus dicit, in VI Ethic., prudentia ordinatur ad bene vivere totum. Sed oeconomica ordinatur ad aliquem particularem finem, scilicet ad divitias, ut dicitur in I Ethic. Ergo oeconomica non est species prudentiae.
IIª-IIae q. 50 a. 3 arg. 2
Praeterea, sicut supra habitum est, prudentia non est nisi bonorum. Sed oeconomica potest esse etiam malorum, multi enim peccatores providi sunt in gubernatione familiae. Ergo oeconomica non debet poni species prudentiae.
IIª-IIae q. 50 a. 3 arg. 3
Praeterea, sicut in regno invenitur principans et subiectum, ita etiam in domo. Si ergo oeconomica est species prudentiae sicut et politica, deberet etiam paterna prudentia poni, sicut et regnativa. Non autem ponitur. Ergo nec oeconomica debet poni species prudentiae.
IIª-IIae q. 50 a. 3 s. c.
Sed contra est quod philosophus dicit, in VI Ethic., quod illarum, scilicet prudentiarum quae se habent ad regimen multitudinis, haec quidem oeconomica, haec autem legispositiva, haec autem politica.
IIª-IIae q. 50 a. 3 co.
Respondeo dicendum quod ratio obiecti diversificata secundum universale et particulare, vel secundum totum et partem, diversificat artes et virtutes, secundum quam diversitatem una est principalis respectu alterius. Manifestum est autem quod domus medio modo se habet inter unam singularem personam et civitatem vel regnum, nam sicut una singularis persona est pars domus, ita una domus est pars civitatis vel regni. Et ideo sicut prudentia communiter dicta, quae est regitiva unius, distinguitur a politica prudentia, ita oportet quod oeconomica distinguatur ab utraque.
IIª-IIae q. 50 a. 3 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod divitiae comparantur ad oeconomicam non sicut finis ultimus, sed sicut instrumenta quaedam, ut dicitur in I Polit. Finis autem ultimus oeconomicae est totum bene vivere secundum domesticam conversationem. Philosophus autem I Ethic. ponit exemplificando divitias finem oeconomicae secundum studium plurimorum.
IIª-IIae q. 50 a. 3 ad 2
Ad secundum dicendum quod ad aliqua particularia quae sunt in domo disponenda possunt aliqui peccatores provide se habere, sed non ad ipsum totum bene vivere domesticae conversationis, ad quod praecipue requiritur vita virtuosa.
IIª-IIae q. 50 a. 3 ad 3
Ad tertium dicendum quod pater in domo habet quandam similitudinem regii principatus, ut dicitur in VIII Ethic., non tamen habet perfectam potestatem regiminis sicut rex. Et ideo non ponitur separatim paterna species prudentiae, sicut regnativa.