Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Dritter Artikel. Das beschauliche Leben hat nur eine einzige schließliche Thätigkeit.
a) Es hat verschiedene Thätigkeiten. Denn: I. Richardus von St. Viktor (1. de cont. 3.) unterscheidet zwischen Beschauung, Betrachtung und Denken; was Alles zum beschaulichen Leben gehört. II. Der Apostel sagt (2. Kor. 3.): „Wir aber werden enthüllten Antlitzes die Herrlichkeit des Herrn erforschen.“ Also ist das Erforschen noch ein Akt des beschaulichen Lebens. III. „Die Bewunderung der Majestät ist die erste und höchste Beschauung,“ sagt Bernardus. (5. de consider. ult.) Die Bewunderung aber ist nach Damascenus (2. de orth. fide 15.) eine Art Furcht. Also hat das beschauliche Leben mehrere Akte. IV. Gebet, Lesung, Betrachtung gehört zum beschaulichen Leben. Zudem „hörte Maria zu den Füßen des Herrn sitzend auf sein Wort.“ Also dasselbe. Auf der anderen Seite wird hier „Leben“ die Thätigkeit genannt, auf welche der Geist in erster Linie gerichtet ist. Hat also das beschauliche Leben mehrere Thätigkeiten, so giebt es nicht eines, sondern mehrere.
b) Ich antworte, wir sprechen hier vom beschaulichen Leben, soweit es sich auf den Menschen erstreckt. Der Engel freilich faßt die Wahrheit unmittelbar einfach auf. Der Mensch aber gelangt nach vielseitigem Bemühen und Anstrengen erst zum Schauen der einfachen Wahrheit. Somit hat das beschauliche Leben eine Haupt- und abschließende Thätigkeit, nämlich die Betrachtung der Wahrheit; und von da her wohnt ihm Einheit inne. Sie hat aber viele Akte, vermittelst deren sie zu dieser abschließenden Thätigkeit gelangt; und von diesen gehören die einen zur Annahme der Principien, von denen die Betrachtung der Wahrheit ausgeht; die anderen zur Ableitung der Wahrheit aus den Principien; der letzte ist die Betrachtung der Wahrheit selbst.
c) I. Das Denken (cogitati) nach Richardus begreift vielerlei in sich, aus dem Allem jemand eine einfache Wahrheit gewinnen will. Dazu gehören also die Auffassungen der Sinne, die Einbildungen der Phantasie, das Schließen der Vernunft aus den Zeichen auf das Bezeichnete und Anderes überhaupt, was zur Kenntnis einer Wahrheit führen kann. Die Betrachtung (meditatio) besagt eine Thätigkeit der Vernunft, gemäß der sie in sich selbst das da Aufgenommene prüft, von den Principien zu Schlüssen und endlich zur Anschauung der Wahrheit gelangt; — und dasselbe bedeutet das Erwägen (consideratio) des heiligen Bernardus. Die Beschauung (contemplatio) ist das Anschauen der Wahrheit; weshalb Richardus sagt (äs eout. 4.): „Die Beschauung ist der scharfe freie Blick auf die zu beschauenden Gegenstände; die Betrachtung ist der Blick der Seele, die mit dem Untersuchen der Wahrheit beschäftigt ist; das Denken ist dazu hingeneigt, von außen her zu sammeln.“ II. Paulus meint unter dem „Forschen“ das Schließen auf die Ursache aus der Wirkung, in welcher wie in einem Spiegel die Ursache leuchtet. Deshalb sagt Augustin, es komme dieses „speculari“ nicht von „specula“, sondern von „speculo“. (15. de Trin. 8.) III. Die Bewunderung ist eine Art Furcht, welche dem Auffassen einer unsere Kräfte übersteigenden Wahrheit folgt; also ist sie eine die Betrachtung hocherhabener Wahrheiten begleitende Thätigkeit. IV. Der Mensch kommt zur Kenntnis einer Wahrheit 1. dadurch, daß er sie von einem anderen empfängt; und so ist mit Rücksicht auf das, was er von Gott erhält, notwendig das Gebet, nach Sap. 7.: „Ich habe ange rufen und es kam in mich der Geist der Weisheit;“ und mit Rücksicht auf das, was von einem Menschen her empfangen wird, ist notwendig das Hören und das Lesen; — 2. dadurch, daß er selbst Mühe und Anstrengung anwendet; und so ist notwendig das Nachdenken oder Betrachten.
Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 3
IIª-IIae, q. 180 a. 3 arg. 1
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod ad vitam contemplativam pertineant diversi actus. Richardus enim de sancto Victore distinguit inter contemplationem, meditationem et cogitationem. Sed omnia ista videntur ad vitam contemplativam pertinere. Ergo videtur quod vitae contemplativae sint diversi actus.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 arg. 2
Praeterea, apostolus, II ad Cor. III, dicit, nos autem, revelata facie gloriam domini speculantes, transformamur in eandem claritatem. Sed hoc pertinet ad vitam contemplativam. Ergo, praeter tria praedicta, etiam speculatio ad vitam contemplativam pertinet.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 arg. 3
Praeterea, Bernardus dicit, in libro de Consid., quod prima et maxima contemplatio est admiratio maiestatis. Sed admiratio, secundum Damascenum, ponitur species timoris. Ergo videtur quod plures actus ad vitam contemplativam requirantur.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 arg. 4
Praeterea, ad vitam contemplativam pertinere dicuntur oratio, lectio et meditatio. Pertinet etiam ad vitam contemplativam auditus, nam de Maria, per quam vita contemplativa significatur, dicitur, Luc. X, quod sedens secus pedes domini, audiebat verba illius. Ergo videtur quod plures actus ad vitam contemplativam requirantur.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 s. c.
Sed contra est quod vita hic dicitur operatio cui homo principaliter intendit. Si igitur sunt plures operationes vitae contemplativae, non erit una vita contemplativa, sed plures.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 co.
Respondeo dicendum quod de vita contemplativa nunc loquimur secundum quod ad hominem pertinet. Haec est autem differentia inter hominem et Angelum, ut patet per Dionysium, VII cap. de Div. Nom., quod Angelus simplici apprehensione veritatem intuetur, homo autem quodam processu ex multis pertingit ad intuitum simplicis veritatis. Sic igitur vita contemplativa unum quidem actum habet in quo finaliter perficitur, scilicet contemplationem veritatis, a quo habet unitatem, habet autem multos actus quibus pervenit ad hunc actum finalem. Quorum quidam pertinent ad acceptionem principiorum, ex quibus procedit ad contemplationem veritatis; alii autem pertinent ad deductionem principiorum in veritatem cuius cognitio inquiritur; ultimus autem completivus actus est ipsa contemplatio veritatis.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod cogitatio, secundum Richardum de sancto Victore, pertinere videtur ad multorum inspectionem, ex quibus aliquis colligere intendit unam simplicem veritatem. Unde sub cogitatione comprehendi possunt et perceptiones sensuum, ad cognoscendum aliquos effectus; et imaginationes; et discursus rationis circa diversa signa, vel quaecumque perducentia in cognitionem veritatis intentae. Quamvis secundum Augustinum, XIV de Trin., cogitatio dici possit omnis actualis operatio intellectus. Meditatio vero pertinere videtur ad processum rationis ex principiis aliquibus pertingentis ad veritatis alicuius contemplationem. Et ad idem pertinet consideratio, secundum Bernardum. Quamvis secundum philosophum, in II de anima, omnis operatio intellectus consideratio dicatur. Sed contemplatio pertinet ad ipsum simplicem intuitum veritatis. Unde idem Richardus dicit quod contemplatio est perspicax et liber animi contuitus in res perspiciendas; meditatio autem est intuitus animi in veritatis inquisitione occupatus; cogitatio autem est animi respectus ad evagationem pronus.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 ad 2
Ad secundum dicendum quod, sicut dicit Glossa Augustini ibidem, speculantes dicit a speculo, non a specula. Videre autem aliquid per speculum est videre causam per effectum, in quo eius similitudo relucet. Unde speculatio ad meditationem reduci videtur.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 ad 3
Ad tertium dicendum quod admiratio est species timoris consequens apprehensionem alicuius rei excedentis nostram facultatem. Unde admiratio est actus consequens contemplationem sublimis veritatis. Dictum est enim quod contemplatio in affectu terminatur.
IIª-IIae, q. 180 a. 3 ad 4
Ad quartum dicendum quod homo ad cognitionem veritatis pertingit dupliciter. Uno modo, per ea quae ab alio accipit. Et sic quidem, quantum ad ea quae homo a Deo accipit, necessaria est oratio, secundum illud Sap. VII, invocavi, et venit in me spiritus sapientiae. Quantum vero ad ea quae accipit ab homine, necessarius est auditus, secundum quod accipit ex voce loquentis; et lectio, secundum quod accipit ex eo quod per Scripturam est traditum. Alio modo, necessarium est quod adhibeat proprium studium. Et sic requiritur meditatio.