Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Siebenter Artikel. In den drei genannten Gelübden besteht die Vollkommenheit des Ordensstandes.
a) Dies wird geleugnet. Denn: I. Die Vollkommenheit des christlichen Lebens besteht mehr in Innerlichem wie im Äußerlichen; „das Reich Gottes nämlich ist nicht Speise und Trank; sondern Friede, Gerechtigkeit im heiligen Geiste.“ Also muß die Vollkommenheit des Ordensstandes vielmehr bestehen in innerlichen Übungen, wie Betrachtung, Liebe Gottes und des Nächsten, als in Äußerlichem, wie Armut, Keuschheit, Gehorsam. II. Diese drei Dinge sind Gelübde der Religiosen, insoweit sie eine gewisse Übung enthalten, um zur Vollkommenheit zu gelangen. Aber auch Fasten, Nachtwachen etc. sind dergleichen Übungen. Also gehören sie mit dem gleichen Rechte zum Ordensstande. III. Das Gelübde des Gehorsams umfaßt Alles, was der Obere befiehlt. Also schließt es die zwei anderen Gelübde ein und genügt für sich allein. IV. Die Ehren gehören auch zu den äußeren Gütern; also ebensogut wie aus äußeren Besitz müßten die Ordensleute auch auf alle Ehren verzichten. Auf der anderen Seite „sind die Bewahrung der Keuschheit und der Verzicht auf das Eigentum mit der Mönchsregel verknüpft,“ sagt Extr. de Stat. monach. cap. Cum ad.
b) Ich antworte, der Ordensstand sei 1. eine Übung auf dem Wege zur Vollkommenheit; 2. eine Beruhigung der Seele, nach 1. Kor. 7.: „Ich will, daß ihr ohne Sorge seid;“ 3. ein volles, allumfassendes Opfer. Deshalb ist 1. erforderlich, daß der Mensch von sich entfernt, was ihn hindern kann, daß sein Herz nicht ganz auf Gott sich richte, worin die Vollendung der heiligen Liebe besteht. Das ist aber
a) die Begier nach äußerem Gute, welche vom Gelübde der Armut entfernt wird;
b) die Begier nach sinnlichem Ergötzen, worin die geschlechtliche Freude an der Spitze steht; hiegegen richtet sich das Gelübde der Keuschheit;
c) die Regellosigkeit in den Willensneigungen, welche durch das Gelübde des Gehorsams ausgeschlossen wird. 2. Gegen die Unruhe des Herzens ist erforderlich,
a) die Sorgen um die Verwaltung der äußerlichen Dinge zu dämpfen; das geschieht durch die freiwillige Armut;
b) die Kümmernisse, die mit Leitung einer Familie verbunden sind, abzuschneiden, dies thut das Gelübde der Keuschheit;
c) die Bestimmung über die eigenen Handlungen dem Oberen zu übergeben, was im Gelübde des Gehorsams eingeschlossen ist. 3. Ein vollumfassendes Opfer bringt der Mensch Gott dar, wenn er darbringt, was er hat, was er dem Körper nach ist, und seine eigene Seele; also wenn er die genannten drei Gelübde ablegt, zumal er durch den Gehorsam alle seine Kräfte, Vermögen und Zustände der Verfügung des Oberen um Gottes willen überläßt.
c) I. Die inneren Akte der Tugenden sind die Vollendung der heiligen Liebe selber, welche nach 1. Kor. 13. (die Liebe ist gütig, geduldig etc.) die Mutter aller Tugenden ist. Dies ist der Zweck der Gelübde im Ordensstande; der Zweck fällt aber nie unter ein Gelübde. II. Alles Andere bezieht sich im Ordensstande auf diese drei Gelübde: Betteln, körperliche Arbeit u. dgl. bezieht sich auf die Armut; — Nachtwachen, Geißeln, Fasten auf die Keuschheit; — das Gebet, die Lesung, Krankenbesuch und Ähnliches, was die Gottes- und Nächstenliebe zum Zwecke hat, bezieht sich auf den Gehorsam, welcher über den Willen und die ihm unterstehenden Kräfte verfügt und sie zum Zwecke der Liebe hinlenkt. Die Bestimmung der Kleidung bezieht sich auf alle drei Gelübde wie ein Zeichen der klösterlichen Weihe; und wird solche deshalb gesegnet oder gegeben zugleich mit der Gelübdeablegung. III. Durch den Gehorsam bringt der Mensch seinen Willen dar. Und obgleich demselben alle anderen Kräfte unterstehen, so doch unmittelbarer und in mehr besonderer Weise die menschlichen Thätigkeiten; da die menschlichen Leidenschaften auch dem sinnlichen Teile angehören. Um also den Leidenschaften nach dem Ergötzlichen und den äußeren Gütern hin als Hindernissen der Vollkommenheit mehr gegenüberzutreten, sind die Gelübde der Keuschheit und der Armut da; und zur Lenkung der eigenen Thätigkeiten, soweit dies der Stand der Vollkommenheit verlangt, das Gelübde des Gehorsams. IV. Die Ehre gebührt eigentlich nur der Tugend. (4 Ethic. 3.) Weil aber die äußeren Güter zu einigen Tugendwerken als Werkzeuge dienen (wie zu den Werken der Nächstenliebe); deshalb wird auch auf Grund ihrer Ehre gespendet, zumal vom gewöhnlichen Volke, was solche Güter am leichtesten wahrnimmt. Der Ehre also, welche Gott und den Heiligen wegen der Tugend gespendet wird, nach Ps. 138.: „Mir sind überaus geehrt deine Freunde, o Gott,“ kann der Ordensmann nicht entsagen, welcher ja zur Vollkommenheit der Tugend strebt. Der äußeren Ehre aber entsagt die Ordensperson schon damit, daß sie der Welt entsagt und das weltliche Leben verläßt; es bedarf da keines eigenen Gelübdes.
Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 7
IIª-IIae, q. 186 a. 7 arg. 1
Ad septimum sic proceditur. Videtur quod inconvenienter dicatur in his tribus votis consistere religionis perfectionem. Perfectio enim vitae magis consistit in interioribus quam in exterioribus actibus, secundum illud Rom. XIV, non est regnum Dei esca et potus, sed iustitia et pax et gaudium in spiritu sancto. Sed per votum religionis aliquis obligatur ad ea quae sunt perfectionis. Ergo magis deberent ad religionem pertinere vota interiorum actuum, puta contemplationis, dilectionis Dei et proximi, et aliorum huiusmodi, quam votum paupertatis, continentiae et obedientiae, quae pertinent ad exteriores actus.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 arg. 2
Praeterea, praedicta tria cadunt sub voto religionis inquantum pertinent ad quoddam exercitium tendendi in perfectionem. Sed multa alia sunt in quibus religiosi exercitantur, sicut abstinentia, vigiliae et alia huiusmodi. Ergo videtur quod inconvenienter ista tria vota dicantur essentialiter ad statum perfectionis pertinere.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 arg. 3
Praeterea, per votum obedientiae aliquis obligatur ad omnia implenda, secundum praeceptum superioris, quae ad exercitium perfectionis pertinent. Ergo sufficit votum obedientiae, absque aliis duobus votis.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 arg. 4
Praeterea, ad exteriora bona pertinent non solum divitiae, sed etiam honores. Si ergo per votum paupertatis religiosi terrenas divitias abdicant, debet esse etiam aliud votum per quod honores mundanos contemnant.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 s. c.
Sed contra est quod dicitur extra, de statu monachorum, quod custodia castitatis et abdicatio proprietatis sunt annexa regulae monachali.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 co.
Respondeo dicendum quod religionis status potest considerari tripliciter, uno modo, secundum quod est quoddam exercitium tendendi in perfectionem caritatis; alio modo, secundum quod quietat humanum animum ab exterioribus sollicitudinibus, secundum illud I ad Cor. VII, volo vos sine sollicitudine esse; tertio modo, secundum quod est quoddam holocaustum, per quod aliquis totaliter se et sua offert Deo. Et secundum hoc, ex his tribus votis integratur religionis status. Primo enim, quantum ad exercitium perfectionis, requiritur quod aliquis a se removeat illa per quae posset impediri ne totaliter eius affectus tendat in Deum, in quo consistit perfectio caritatis. Huiusmodi autem sunt tria. Primo quidem, cupiditas exteriorum bonorum. Quae tollitur per votum paupertatis. Secundum autem est concupiscentia sensibilium delectationum, inter quas praecellunt delectationes venereae. Quae excluduntur per votum continentiae. Tertium autem est inordinatio voluntatis humanae. Quae excluditur per votum obedientiae. Similiter autem sollicitudinis saecularis inquietudo praecipue ingeritur homini circa tria. Primo quidem, circa dispensationem exteriorum rerum. Et haec sollicitudo per votum paupertatis homini aufertur. Secundo, circa gubernationem uxoris et filiorum. Quae amputatur per votum continentiae. Tertio, circa dispositionem propriorum actuum. Quae amputatur per votum obedientiae, quo aliquis se alterius dispositioni committit. Similiter etiam holocaustum est cum aliquis totum quod habet, offert Deo, ut Gregorius dicit, super Ezech. Habet autem homo triplex bonum, secundum philosophum, in I Ethic. Primo quidem, exteriorum rerum. Quas quidem totaliter aliquis Deo offert per votum voluntariae paupertatis. Secundo autem, bonum proprii corporis. Quod aliquis praecipue offert Deo per votum continentiae, quo abrenuntiat maximis delectationibus corporis. Tertium autem bonum est animae. Quod aliquis totaliter Deo offert per obedientiam, qua aliquis offert Deo propriam voluntatem, per quam homo utitur omnibus potentiis et habitibus animae. Et ideo convenienter ex tribus votis status religionis integratur.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod, sicut supra dictum est, status religionis ordinatur sicut ad finem ad perfectionem caritatis, ad quam pertinent omnes interiores actus virtutum, quarum mater est caritas, secundum illud I ad Cor. XIII, caritas patiens est, benigna est, et cetera. Et ideo interiores actus virtutum, puta humilitatis, patientiae et huiusmodi, non cadunt sub voto religionis, quod ordinatur ad ipsos sicut ad finem.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 ad 2
Ad secundum dicendum quod omnes aliae religionum observantiae ordinantur ad praedicta tria principalia vota. Nam si qua sunt instituta in religionibus ad procurandum victum, puta labor, mendicitas vel alia huiusmodi, referuntur ad paupertatem, ad cuius conservationem religiosi per hos modos victum suum procurant. Alia vero, quibus corpus maceratur, sicut vigiliae, ieiunia et si qua sunt huiusmodi, directe ordinantur ad votum continentiae observandum. Si qua vero sunt in religionibus instituta pertinentia ad humanos actus, quibus aliquis ordinatur ad religionis finem, scilicet ad dilectionem Dei et proximi, puta lectio, oratio, visitatio infirmorum, vel si quid aliud est huiusmodi, comprehenduntur sub voto obedientiae, quod pertinet ad voluntatem, quae secundum dispositionem alterius suos actus ordinat in finem. Determinatio autem habitus pertinet ad omnia tria vota, tanquam signum obligationis. Unde habitus regularis simul datur, vel benedicitur, cum professione.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 ad 3
Ad tertium dicendum quod per obedientiam aliquis offert Deo suam voluntatem, cui etsi subiiciantur omnia humana, quaedam tamen sunt quae specialiter sibi tantum subduntur, scilicet actiones humanae, nam passiones pertinent etiam ad appetitum sensitivum. Et ideo ad cohibendum passiones carnalium delectationum et exteriorum appetibilium impedientes perfectionem vitae, necessarium fuit votum continentiae et paupertatis, sed ad disponendum actiones proprias secundum quod requirit perfectionis status, requiritur votum obedientiae.
IIª-IIae, q. 186 a. 7 ad 4
Ad quartum dicendum quod, sicut philosophus dicit, in IV Ethic., honor proprie et secundum veritatem non debetur nisi virtuti, sed quia exteriora bona instrumentaliter deserviunt ad quosdam actus virtutum, ex consequenti etiam eorum excellentiae honor aliquis exhibetur; et praecipue a vulgo, quod solam excellentiam exteriorem recognoscit. Honorem igitur qui a Deo et sanctis viris hominibus exhibetur propter virtutem, prout dicitur in Psalmo, mihi autem nimis honorati sunt amici tui, Deus, non competit religiosis abrenuntiare, qui ad perfectionem virtutis tendunt. Honori autem qui exhibetur exteriori excellentiae, abrenuntiant ex hoc ipso quod saecularem vitam derelinquunt. Unde ad hoc non requiritur speciale votum.