Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Erster Artikel. Christo kommt es zu, vorherbestimmt zu sein.
a) Dies scheint nicht. Denn: I. Der Abschluß der Vorherbestimmung ist die Adoptivkindschaft, nach Ephes. 1.: „Er hat uns vorherbestimmt zur Adoptivkindschaft.“ Christo aber kommt letztere nicht zu. II. Christus ist nicht vorherbestimmt mit Rücksicht auf die menschliche Natur; denn dieser Satz ist falsch: „Die menschliche Natur ist der Sohn Gottes.“ Er ist nicht vorherbestimmt mit Rücksicht auf die Person; denn diese Person ist von Natur und nicht durch die Gnade Sohn Gottes. Also ist Christus in keiner Weise vorherbestimmt. III. Was gemacht ist, war nicht immer, was ebenso der Fall ist mit dem Vorherbestimmten; da die Vorherbestimmung ein „vorher“ einschließt. Christus aber war immer Gott und Sohn Gottes. Also wird nicht im eigentlichen Sinne gesagt, daß jener Mensch gemacht worden ist: Sohn Gottes. Also darf Er auch nicht als vorherbestimmt bezeichnet werden. Auf der anderen Seite heißt es Röm. 1.: „Der da vorherbestimmt ist Sohn Gottes in der Kraft.“
b) Ich antworte, die Vorherbestimmung sei eine gewisse Vorherordnung von Ewigkeit her rücksichtlich dessen, was in der Zeit vermittelst der Gnade zu geschehen hat. Es ist aber dies geschehen durch die Gnade der Einigung von seiten Gottes, daß der Mensch Gott wäre und Gott Mensch wäre. Es kann auch nicht gesagt werden, daß Gott nicht von Ewigkeit vorherbestimmt habe, Er werde dies thun; sonst würde der göttlichen Vernunft etwas Neues begegnen. Also die Einigung selbst der beiden Naturen fällt unter die ewige Vorherbestimmung; und auf Grund dessen wird Christus als vorherbestimmt bezeichnet.
c) I. Der Apostel spricht da von unserer Vorherbestimmung, kraft deren wir von Gott an Kindesstatt angenommen wrrden. II. Nach Augustin (de praed. Sanctor. 15.) sagten einige, die Vorherbestimmung Christi (Röm. 1.) richte sich auf die Natur und nicht auf die Person; der menschlichen Natur nämlich sei diese Gnade geworden, daß sie vereint würde mit dem Sohne Gottes in der Person. Aber dann wäre die Redeweise des Apostels eine uneigentliche, aus zwei Gründen: 1. weil im allgemeinen nicht die Natur vorherbestimmt wird, sondern die Person; denn vorherbestimmt werden heißt hingelenkt werden zum Heile, das Heil aber erlangt jemand nur durch seine Thätigkeiten und diese sind eigen der handelnden Person; — 2. weil im besonderen dem Sohne Gottes es nicht zukommt, die menschliche Natur zu sein. Denn falsch ist, daß die menschliche Natur der Sohn Gottes sei, außer man wollte so erklären, es sei vorherbestimmt worden, daß die menschliche Natur mit dem Sohne Gottes in der Person vereint werde. Es erübrigt also, daß die Vorherbestimmung auf die Person Christi geht, nicht freilich schlechthin, sondern insoweit sie fürsichbesteht oder subsistiert in der menschlichen Natur. Bevor deshalb der Apostel gesagt hatte: „Der vorherbestimmt ist als Sohn Gottes in der Kraft“ schickte er voraus: „Der Ihm geworden war aus dem Samen Davids nach dem Fleische.“ Daraus wird ersehen, daß Christus demgemäß, daß „Er geworden ist aus dem Samen Davids nach dem Fleische,“ „vorherbestimmt ist als Sohn Gottes.“ Jener Person ist es nämlich zwar natürlich, in Sich schlechthin genommen, Sohn Gottes zu sein in der Kraft; es ist dies ihr aber nicht natürlich gemäß der menschlichen Natur, gemäß welcher es Christo zukommt kraft der Gnade der Einigung. III. Origenes läßt in Röm. 1. das „prae“ aus und liest: „Der da bestimmt ist als Sohn Gottes;“ und dann besteht da keine Schwierigkeit. Andere beziehen das „vorherbestimmt“ nicht auf das „Sein des Sohnes Gottes“, sondern auf das Offenbarwerden desselben; wie die Schrift zu sprechen pfiegt, wonach dann die Dinge geschehen, wann sie bekannt werden; danach wäre der Sinn: „Es ist vorherbestimmt worden, daß Er als Sohn Gottes offenbar werden soll.“ Aber dies wäre dann keine Rede, die im eigentlichen Sinne zu nehmen wäre. Denn „vorherbestimmt werden“, heißt „zur Seligkeit hingelenkt werden“; — nicht aber besteht darin die Seligkeit Christi, daß Er uns bekannt sei. Es wird deshalb besser gesagt, diese Partikel „prae“ oder „vorherbestimmt, beziehe sich nicht auf die Person schlechthin, sondern mit Rücksicht auf die menschliche Natur; weil nämlich diese Person zwar von Ewigkeit Sohn Gottes war, aber nicht von Ewigkeit subsistierte in der menschlichen Natur. Deshalb sagt Augustin (l. c.): „Vorherbestimmt ward Jesus, damit Er, der da nach dem Fleische Sohn Davids sein sollte, in der Kraft sei der Sohn Gottes. Dabei ist zu bemerken, daß „Werden“ sich auf die Sache selbst bezieht, soweit sie in sich ist; vorherbestimmt werden aber auf jemanden, gemäß dem daß er ist in der Auffassung eines vorherordnenden. Was aber der Sache selber nach einer Natur oder einer Form untersteht, das kann aufgefaßt werden entweder insoweit es steht unter jener Form oder Natur; und ebenso kann es schlechthin, an sich, aufgefaßt werden. Und weil dem Sohne Gottes schlechthin es nicht zukommt, vorherbestimmt zu werden; dies Ihm aber wohl zukommt, soweit Er aufgefaßt wird als existierend inder menschlichen Natur; deshalb ist mehr wahr der Satz: „Christus ist vorherbestimmt als Sohn Gottes,“ wie dieser andere Satz: „Christus ist geworden Sohn Gottes.
Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 1
IIIª q. 24 a. 1 arg. 1
Ad primum sic proceditur. Videtur quod Christo non conveniat praedestinatum esse. Terminus enim cuiuslibet praedestinationis videtur esse adoptio filiorum, secundum illud Ephes. I, praedestinavit nos in adoptionem filiorum. Sed Christo non convenit esse filium adoptivum, ut dictum est. Ergo Christo non convenit praedestinatum esse.
IIIª q. 24 a. 1 arg. 2
Praeterea, in Christo duo est considerare, scilicet naturam humanam, et personam. Sed non potest dici quod Christus est praedestinatus ratione naturae humanae, quia haec est falsa, humana natura est filius Dei. Similiter etiam neque ratione personae, quia illa persona non habet ex gratia quod sit filius Dei, sed ex natura; praedestinatio autem est eorum quae sunt ex gratia, ut in prima parte dictum est. Ergo Christus non est praedestinatus filius Dei.
IIIª q. 24 a. 1 arg. 3
Praeterea, sicut illud quod est factum non semper fuit, ita et illud quod fuit praedestinatum, eo quod praedestinatio antecessionem quandam importat. Sed, quia Christus semper fuit Deus et filius Dei, non proprie dicitur quod homo ille sit factus filius Dei. Ergo, pari ratione, non debet dici quod Christus sit praedestinatus filius Dei.
IIIª q. 24 a. 1 s. c.
Sed contra est quod apostolus dicit, Rom. I, de Christo loquens, qui praedestinatus est filius Dei in virtute.
IIIª q. 24 a. 1 co.
Respondeo dicendum quod, sicut patet ex his quae in prima parte dicta sunt, praedestinatio, proprie accepta, est quaedam divina praeordinatio ab aeterno de his quae per gratiam Dei sunt fienda in tempore. Est autem hoc in tempore factum per gratiam unionis a Deo, ut homo esset Deus et Deus esset homo. Nec potest dici quod Deus ab aeterno non praeordinaverit hoc se facturum in tempore, quia sequeretur quod divinae menti aliquid accideret de novo. Et oportet dicere quod ipsa unio naturarum in persona Christi cadat sub aeterna Dei praedestinatione. Et ratione huius Christus dicitur esse praedestinatus.
IIIª q. 24 a. 1 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod apostolus ibi loquitur de praedestinatione qua nos praedestinamur ut simus filii adoptivi. Sicut autem Christus singulari modo prae aliis est Dei filius naturalis, ita quodam singulari modo est praedestinatus.
IIIª q. 24 a. 1 ad 2
Ad secundum dicendum quod, sicut dicit Glossa Rom. I, quidam dixerunt praedestinationem illam intelligendam esse de natura, non de persona, quia scilicet humanae naturae facta est haec gratia ut uniretur filio Dei in unitate personae. Sed secundum hoc locutio apostoli est impropria, propter duo. Primo quidem, ratione communi. Non enim dicimus naturam alicuius praedestinari, sed personam, quia praedestinari est dirigi in salutem, quod quidem est suppositi agentis propter beatitudinis finem. Secundo, ratione speciali. Quia esse filium Dei non convenit humanae naturae, est enim haec falsa, natura humana est filius Dei. Nisi forte quis velit sic exponere, extorta expositione, qui praedestinatus est filius Dei in virtute, idest, praedestinatum est ut humana natura uniretur filio Dei in persona. Relinquitur ergo quod praedestinatio attribuatur personae Christi, non quidem secundum se, vel secundum quod subsistit in divina natura; sed secundum quod subsistit in humana natura. Unde, cum praedixisset apostolus, qui factus est ei ex semine David secundum carnem, subiunxit, qui praedestinatus est filius Dei in virtute, ut daret intelligere quod, secundum hoc quod est factus ex semine David secundum carnem, est praedestinatus filius Dei in virtute. Quamvis enim sit naturale illi personae secundum se consideratae quod sit filius Dei in virtute, non tamen est ei naturale secundum naturam humanam, secundum quam hoc sibi competit per gratiam unionis.
IIIª q. 24 a. 1 ad 3
Ad tertium dicendum quod Origenes, super epistolam ad Rom., dicit hanc esse litteram apostoli, qui destinatus est filius Dei in virtute, ita quod non designetur aliqua antecessio. Et sic nihil habet difficultatis. Alii vero antecessionem quae designatur in hoc participio praedestinatus, referunt, non ad id quod est esse filius Dei, sed ad eius manifestationem, secundum illum consuetum modum loquendi in Scripturis quo res dicuntur fieri quando innotescunt, ut sit sensus quod Christus praedestinatus est manifestari filius Dei. Sed sic non proprie praedestinatio accipitur. Nam aliquis dicitur proprie praedestinari secundum quod dirigitur in finem beatitudinis. Beatitudo autem Christi non dependet ex nostra cognitione. Et ideo melius dicendum est quod illa antecessio quam importat hoc participium praedestinatus, non refertur ad personam secundum seipsam, sed ratione humanae naturae, quia scilicet persona illa etsi ab aeterno fuerit filius Dei, hoc tamen non fuit semper, quod subsistens in natura humana fuerit filius Dei. Unde dicit Augustinus, in libro de Praedest. Sanct., praedestinatus est Iesus ut qui futurus erat secundum carnem filius David, esset tamen in virtute filius Dei. Et est considerandum quod, licet hoc participium praedestinatus importet antecessionem, sicut et hoc participium factus, aliter tamen et aliter. Nam fieri pertinet ad ipsam rem secundum quod in se est, praedestinari autem pertinet ad aliquem secundum quod est in apprehensione alicuius praeordinantis. Id autem quod subest alicui formae vel naturae secundum rem, potest apprehendi vel prout est sub forma illa, vel etiam absolute. Et quia absolute non convenit personae Christi quod incoeperit esse filius Dei, convenit autem ei secundum quod intelligitur vel apprehenditur ut in natura humana existens, quia scilicet hoc aliquando incoepit esse quod in natura humana existens esset filius Dei, ideo magis est haec vera, Christus est praedestinatus filius Dei, quam ista, Christus est factus filius Dei.