• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der ganze Christus ist in diesem Sakramente enthalten.

a) Dies scheint nicht. Denn: I. Christus fängt hier zu sein an kraft der Verwandlung von Brot und Wein. Brot und Wein können aber weder in die Gottheit noch in die Seele Christi verwandelt werden. Also ist nicht der ganze Christus da. II. Christus ist in diesem Sakramente als Nahrung, nach Joh. 6.: „Mein Fleisch ist wahrhaft eine Speise und mein Blut ist wahrhaft ein Trank.“ Also ist bloß das Fleisch und das Blut Christi zugegen und nicht die Nerven, Knochen etc. III. Ein Körper von größerem Umfange kann nicht ganz und gar enthalten sein unter einem geringeren Umfange. Das Brot und der Wein aber, was konsekriert wird, ist dem Umfange nach weit geringer wie der dem Körper Christi eigene Umfang. Auf der anderen Seite sagt Ambrosius (de Initiandis c. 9.): „In diesem Sakramente ist Christus.“

b) Ich antworte; nach dem katholischen Glauben sei es durchaus notwendig zu bekennen, daß der ganze Christus im Sakramente gegenwärtig sei. Man muß jedoch glauben, daß das, was zu Christo gehört, in doppelter Weise in diesem Sakramente ist: 1. kraft des Sakramentes selber; 2. kraft natürlichen Begleitens (concomitantia). Kraft des Sakramentes ist zugegen das, was durch die Worte der Form bezeichnet wird, die das wirken, was sie ausdrücken: also der Leib und das Blut Jesu. Kraft natürlichen Begleitens ist zugegen, was dem thatsächlichen Sein nach verbunden istmit jenem durch die Form Gewirkten. Denn wo zwei Dinge untrennbar sind, muß da, wo das eine thatsächlich ist, auch das andere sein. Nur nämlich die Auffassung der Seele kann trennen, was an sich, objektiv, verbunden ist.

c) I. Die Gottheit und die Seele ist zugegen, nicht kraft des Sakramentes, sondern kraft thatsächlichen Begleitens, weil sie thatsächlich mit dem Leibe und Blute verbunden sind und letzteres nicht ohne dies gefunden wird. Denn da die Gottheit den angenommenen Leib niemals verlassen hat, muß da die Gottheit sein, wo der Leib ist. Deshalb heißt es im symbolum Ephesinum: „Wir nehmen teil am Körper und Leibe Christi; nicht als ob wir gewöhnliches Fleisch zu uns nähmen und nicht als das Fleisch und Blut eines geheiligten, mit dem Worte gemäß der Würde nur verbundenen Menschen, sondern als das wahrhaft lebenspendende und dem göttlichen Worte in eigener Person zugehörige Fleisch und Blut.“ Die Seele aber war während des Todes getrennt vom Leibe. Hätten deshalb die Apostel in jener Zeit vor der Auferstehung das Sakrament gefeiert, so würde die Seele nicht gegenwärtig gewesen sein weder kraft des Sakramentes noch kraft thatsächlichen Begleitens. Weil nun nach der Auferstehung thatsächlich mit dem Leibe und Blute Christi verbunden ist die Seele, so ist sie zugegen kraft thatsächlichen Begleitens. II. Kraft des Sakramentes ist zugegen nicht bloß das Fleisch, sondern auch die Nerven, Knochen etc. Dies geht aus den Worten der Form hervor. Da heißt es nicht: „Das ist mein Fleisch,“ sondern: „Das ist mein Leib.“ Christus also setzt da in seinen Worten „Fleisch“ für den ganzen Körper, weil das Fleisch mehr als die anderen Teile des Körpers zum Esien geeignet erscheint. III. Die Accidentien bleiben nach der Verwandlung. Also ist da nicht der Umfang von Brot und Wein verwandelt in den Umfang des Leibes Christi; sondern die Substanz ist verwandelt in die Substanz. Somit ist der Leib Christi zugegen in der Weise einer Substanz, nicht unter dem Gesichtspunkte des Umfangs. Das der Substanz eigene Ganze aber nimmt keinerlei Rücksicht auf großen oder kleinen Umfang; wie die ganze Natur der Luft ist im kleinsten Umfange wie im größten und die ganze Substanz „Mensch“ ist im kleinsten wie im größten Menschen. Also ist zugegen die ganze Substanz des Leibes und Blutes Christi nach der Konsekration ebenso wie vorher war die ganze Substanz von Brot und Wein.

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 1

IIIª q. 76 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod non totus Christus contineatur sub hoc sacramento. Christus enim incipit esse in hoc sacramento per conversionem panis et vini. Sed manifestum est quod panis et vinum non possunt converti neque in divinitatem Christi, neque in eius animam. Cum ergo Christus existat ex tribus substantiis, scilicet divinitate, anima et corpore, ut supra habitum; videtur quod Christus totus non sit in hoc sacramento.

IIIª q. 76 a. 1 arg. 2

Praeterea, Christus est in hoc sacramento secundum quod competit refectioni fidelium, quae in cibo et potu consistit, sicut supra dictum est. Sed dominus dicit, Ioan. VI, caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. Ergo solum caro et sanguis Christi continetur in hoc sacramento. Sunt autem multae aliae partes corporis Christi, puta nervi et ossa et alia huiusmodi. Non ergo totus Christus continetur sub hoc sacramento.

IIIª q. 76 a. 1 arg. 3

Praeterea, corpus maioris quantitatis non potest totum contineri sub minoris quantitatis mensura. Sed mensura panis et vini consecrati est multo minor quam propria mensura corporis Christi. Non potest ergo esse quod totus Christus sit sub hoc sacramento.

IIIª q. 76 a. 1 s. c.

Sed contra est quod Ambrosius dicit, in libro de Offic., in illo sacramento Christus est.

IIIª q. 76 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod omnino necesse est confiteri secundum fidem Catholicam quod totus Christus sit in hoc sacramento. Sciendum tamen quod aliquid Christi est in hoc sacramento dupliciter, uno modo, quasi ex vi sacramenti; alio modo, ex naturali concomitantia. Ex vi quidem sacramenti, est sub speciebus huius sacramenti id in quod directe convertitur substantia panis et vini praeexistens, prout significatur per verba formae, quae sunt effectiva in hoc sacramento sicut et in ceteris, puta cum dicitur, hoc est corpus meum, hic est sanguis meus. Ex naturali autem concomitantia est in hoc sacramento illud quod realiter est coniunctum ei in quod praedicta conversio terminatur. Si enim aliqua duo sunt realiter coniuncta, ubicumque est unum realiter, oportet et aliud esse, sola enim operatione animae discernuntur quae realiter sunt coniuncta.

IIIª q. 76 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod, quia conversio panis et vini non terminatur ad divinitatem vel animam Christi, consequens est quod divinitas vel anima Christi non sit in hoc sacramento ex vi sacramenti, sed ex reali concomitantia. Quia enim divinitas corpus assumptum nunquam deposuit, ubicumque est corpus Christi, necesse est et eius divinitatem esse. Et ideo in hoc sacramento necesse est esse divinitatem Christi concomitantem eius corpus. Unde in symbolo Ephesino legitur, participes efficimur corporis et sanguinis Christi, non ut communem carnem percipientes, nec viri sanctificati et verbo coniuncti secundum dignitatis unitatem, sed vere vivificatricem, et ipsius verbi propriam factam. Anima vero realiter separata fuit a corpore, ut supra dictum est. Et ideo, si in illo triduo mortis fuisset hoc sacramentum celebratum, non fuisset ibi anima, nec ex vi sacramenti nec ex reali concomitantia. Sed quia Christus resurgens ex mortuis iam non moritur, ut dicitur Rom. VI, anima eius semper est realiter corpori unita. Et ideo in hoc sacramento corpus quidem Christi est ex vi sacramenti, anima autem ex reali concomitantia.

IIIª q. 76 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod ex vi sacramenti sub hoc sacramento continetur, quantum ad species panis, non solum caro, sed totum corpus Christi, idest ossa et nervi et alia huiusmodi. Et hoc apparet ex forma huius sacramenti, in qua non dicitur, haec est caro mea, sed, hoc est corpus meum. Et ideo, cum dominus dixit, Ioan. VI, caro mea vere est cibus, caro ponitur ibi pro toto corpore, quia, secundum consuetudinem humanam, videtur esse magis manducationi accommodata, prout scilicet homines carnibus animalium vescuntur communiter, non ossibus vel aliis huiusmodi.

IIIª q. 76 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod, sicut dictum est, facta conversione panis in corpus Christi vel vini in sanguinem, accidentia utriusque remanent. Ex quo patet quod dimensiones panis vel vini non convertuntur in dimensiones corporis Christi, sed substantia in substantiam. Et sic substantia corporis Christi vel sanguinis est in hoc sacramento ex vi sacramenti, non autem dimensiones corporis vel sanguinis Christi. Unde patet quod corpus Christi est in hoc sacramento per modum substantiae, et non per modum quantitatis. Propria autem totalitas substantiae continetur indifferenter in parva vel magna quantitate, sicut tota natura aeris in magno vel parvo aere, et tota natura hominis in magno vel parvo homine. Unde et tota substantia corporis Christi et sanguinis continetur in hoc sacramento post consecrationem, sicut ante consecrationem continebatur ibi substantia panis et vini.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité