• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Dritter Artikel. Die Wahl richtet sich nur auf das Zweckdienliche, nicht auf den Zweck.

a) Dementgegen steht: I. Die Stelle bei Aristoteles (6 Ethic. 12.): „Die Wahl ist eine rechte, wenn die Tugend ihr Gegenstand ist. Was aber um der Tugend willen geschieht, das gehört nicht der Tugend, sondern einem anderen Vermögen oder Zustande an.“ Um dessentwillen nun etwas geschieht, ist Zweck; und nicht zweckdienlich. Also der Zweck ist Gegenstand der Wahl. II. Kraft der Wahl wird eines dem anderen vorgezogen. Ebenso aber wie im Bereiche des Zweckdienlichen eines vorzüglicher gefunden wird wie das andere, so auch kann unter verschiedenen Zwecken der eine dem anderen voranstehen. Also kann das Wählen sich auch auf den Zweck richten. Auf der anderen Seite sagt Aristoteles (3 Ethic. 2.): „Der Wille oder das einfache Wollen richtet sich auf den Zweck; die Auswahl auf das Zweckdienliche.“

b) Ich antworte, daß, wie bereits gesagt, die Auswahl folge dem Spruche oder dem Schlußurteile, das da auf der nämlichen Stufe steht wie die Schlußfolgerung eines auf Thätigsein zielenden Syllogismus. Jenes also fällt unter die Wahl, was sich wie die Schlußfolgerung verhält im Syllogismus. Der Zweck aber verhält sich im Bereiche des Thätigseins wie das Princip oder der Anfang; und nicht wie der Schluß. Also fällt der Zweck als solcher keineswegs unter die Wahl. Gleichwie jedoch im Bereiche des reinen Denkens nichts dem entgegensteht, daß dasjenige, was Schlußfolgerung in der einen Beweisführung oder in der einen Wissenschaft ist, Princip sei in der anderen Beweisführung oder in einer andern Wissenschaft; gleichwie da nur das allererste unbeweisbare Princip nicht als Schlußfolgerung dastehen kann irgend einer Beweisführung und irgend welchen Wissenschaft; — so trifft es sich auch im Bereiche des Thätigseins. Was für eine Art von Thätigkeiten Zweck ist und so nicht unter die Auswahl fällt, das kann für eine andere Art von Thätigkeiten Mittel zum Zweck, zweckdienlich und so Gegenstand des Wählens sein. So z. B. ist für den Arzt die Gesundheit Zweck seiner Thätigkeit und nach dieser Seite hin ist sie nicht Gegenstand einer Auswahl, sondern sie ist da Princip; von ihr geht er aus in der Wahl der zukömmlichen Heilmittel. Die körperliche Gesundheit aber hat wieder ihrerseits Beziehung zum Wohle der Seele als zu ihrem Zwecke. Wer also für das Heil der Seele zu sorgen hat, für den kann es unter die Wahl fallen, ob es für das Wohl der Seele besser sei, krank oder gesund zu sein. Denn der Apostel (2. Kor. 12.) sagt: „Wenn ich krank bin, da bin ich stark.“ Nur der letzte Zweck also kann in keiner Weise unter die Wahl fallen.

c) I. Die den Tugenden eigenen Zweckrichtungen haben Beziehung zur Seligkeit als zu dem letzten Endzwecke; und danach kann auf sie die Wahl sich richten. Für II. gilt dasselbe.

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 3

Iª-IIae q. 13 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod electio non sit tantum eorum quae sunt ad finem. Dicit enim philosophus, in VI Ethic., quod electionem rectam facit virtus, quaecumque autem illius gratia nata sunt fieri, non sunt virtutis, sed alterius potentiae. Illud autem cuius gratia fit aliquid, est finis. Ergo electio est finis.

Iª-IIae q. 13 a. 3 arg. 2

Praeterea, electio importat praeacceptionem unius respectu alterius. Sed sicut eorum quae sunt ad finem unum potest praeaccipi alteri, ita etiam et diversorum finium. Ergo electio potest esse finis, sicut et eorum quae sunt ad finem.

Iª-IIae q. 13 a. 3 s. c.

Sed contra est quod philosophus dicit, in III Ethic., quod voluntas est finis, electio autem eorum quae sunt ad finem.

Iª-IIae q. 13 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod, sicut iam dictum est, electio consequitur sententiam vel iudicium, quod est sicut conclusio syllogismi operativi. Unde illud cadit sub electione, quod se habet ut conclusio in syllogismo operabilium. Finis autem in operabilibus se habet ut principium, et non ut conclusio, ut philosophus dicit in II Physic. Unde finis, inquantum est huiusmodi, non cadit sub electione. Sed sicut in speculativis nihil prohibet id quod est unius demonstrationis vel scientiae principium, esse conclusionem alterius demonstrationis vel scientiae; primum tamen principium indemonstrabile non potest esse conclusio alicuius demonstrationis vel scientiae; ita etiam contingit id quod est in una operatione ut finis, ordinari ad aliquid ut ad finem. Et hoc modo sub electione cadit. Sicut in operatione medici, sanitas se habet ut finis, unde hoc non cadit sub electione medici, sed hoc supponit tanquam principium. Sed sanitas corporis ordinatur ad bonum animae, unde apud eum qui habet curam de animae salute, potest sub electione cadere esse sanum vel esse infirmum; nam apostolus dicit, II ad Cor. XII, cum enim infirmor, tunc potens sum. Sed ultimus finis nullo modo sub electione cadit.

Iª-IIae q. 13 a. 3 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod fines proprii virtutum ordinantur ad beatitudinem sicut ad ultimum finem. Et hoc modo potest esse eorum electio.

Iª-IIae q. 13 a. 3 ad 2

Ad secundum dicendum quod, sicut supra habitum est, ultimus finis est unus tantum. Unde ubicumque occurrunt plures fines, inter eos potest esse electio, secundum quod ordinantur ad ulteriorem finem.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité