Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 4
Iª-IIae q. 46 a. 4 arg. 1
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod ira non sit cum ratione. Ira enim, cum sit passio quaedam, est in appetitu sensitivo. Sed appetitus sensitivus non sequitur rationis apprehensionem, sed sensitivae partis. Ergo ira non est cum ratione.
Iª-IIae q. 46 a. 4 arg. 2
Praeterea, animalia bruta carent ratione. Et tamen in eis invenitur ira. Ergo ira non est cum ratione.
Iª-IIae q. 46 a. 4 arg. 3
Praeterea, ebrietas ligat rationem. Adiuvat autem ad iram. Ergo ira non est cum ratione.
Iª-IIae q. 46 a. 4 s. c.
Sed contra est quod philosophus dicit, in VII Ethic., quod ira consequitur rationem aliqualiter.
Iª-IIae q. 46 a. 4 co.
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, ira est appetitus vindictae. Haec autem collationem importat poenae infligendae ad nocumentum sibi illatum, unde, in VII Ethic., dicit philosophus quod syllogizans quoniam oportet talem oppugnare, irascitur confestim. Conferre autem et syllogizare est rationis. Et ideo ira est quodammodo cum ratione.
Iª-IIae q. 46 a. 4 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod motus appetitivae virtutis potest esse cum ratione dupliciter. Uno modo, cum ratione praecipiente, et sic voluntas est cum ratione; unde et dicitur appetitus rationalis. Alio modo, cum ratione denuntiante, et sic ira est cum ratione. Dicit enim philosophus, in libro de Problemat., quod ira est cum ratione, non sicut praecipiente ratione, sed ut manifestante iniuriam. Appetitus enim sensitivus immediate rationi non obedit, sed mediante voluntate.
Iª-IIae q. 46 a. 4 ad 2
Ad secundum dicendum quod bruta animalia habent instinctum naturalem ex divina ratione eis inditum, per quem habent motus interiores et exteriores similes motibus rationis, sicut supra dictum est.
Iª-IIae q. 46 a. 4 ad 3
Ad tertium dicendum quod, sicut dicitur in VII Ethic., ira audit aliqualiter rationem, sicut nuntiantem quod iniuriatum est ei, sed non perfecte audit, quia non observat regulam rationis in rependendo vindictam. Ad iram ergo requiritur aliquis actus rationis; et additur impedimentum rationis. Unde philosophus dicit, in libro de Problemat., quod illi qui sunt multum ebrii, tanquam nihil habentes de iudicio rationis, non irascuntur, sed quando sunt parum ebrii, irascuntur, tanquam habentes iudicium rationis, sed impeditum.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Vierter Artikel. Der Zorn verträgt sich mit der Vernunft.
a) Dies scheint nicht. Denn: I. Der Zorn ist im sinnlich begehrenden Teile, der nicht der vernünftigen, sondern der Sinnesauffassung folgt. II. In den Tieren findet sich Zorn. III. Die Trunkenheit bindet die Vernunft, befördert aber den Zorn. Auf der anderen Seite sagt Aristoteles (7 Ethic. 6.): „Der Zorn folgt in etwa der Vernunft.“
b) Ich antworte, der Zorn sei „Begehren nach Rache.“ Das aber schließt ein Vergleichen ein der zu verhängenden Strafe mit dem gemachten Schaden. Deshalb sagt Aristoteles (l. c.): „Vergleichend macht er Schlüsse, wie man auf solche Weise kämpfen müsse, jener, der da alsbald zürnt.“ Vergleichen und Schließen aber geht die Vernunft an. Also verträgt sich der Zorn mit der Vernunft.
c) I. Das Begehren ist mit der Vernunft zuvörderst, insoweit diese befiehlt; und so ist es „Wille“ und wird vernünftiges Begehren genannt; — dann, insoweit die Vernunft anzeigt, was zu thun ist; und so ist der Zorn mit der Vernunft. Denn „der Zorn“ so Aristoteles (problem. 28, 3.) „ist mit der Vernunft, nicht als ob diese geböte, sondern weil sie die Größe des Unrechts offenbart.“ Der sinnliche Teil folgt nämlich der Vernunft nur vermittelst des Willens. II. Die Tiere haben von seiten der göttlichen Vernunft den natürlichen Antrieb als Princip der inneren und äußeren Bewegungen. III. Aristoteles sagt (7 Ethic. 6.): „Der Zorn hört in etwa auf die Vernunft, inwieweit sie kündigt, wie viel Unrecht geschehen ist; aber er hört nicht vollkommen;“ weil er im Begehren nach Rache nicht der Richtschnur der Vernunft folgt. Zum Zorne also gehört eine gewisse Thätigkeit der Vernunft; und es tritt hinzu ein Hindernis für die Vernunft. Daher fagt Aristoteles (problem. 32, 26.): „Die sehr trunken sind, zürnen nicht, denn sie haben keine Vernunft.“