Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 3
Iª-IIae q. 85 a. 3 arg. 1
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod inconvenienter ponantur vulnera naturae esse, ex peccato consequentia, infirmitas, ignorantia, malitia et concupiscentia. Non enim idem est effectus et causa eiusdem. Sed ista ponuntur causae peccatorum, ut ex supradictis patet. Ergo non debent poni effectus peccati.
Iª-IIae q. 85 a. 3 arg. 2
Praeterea, malitia nominat quoddam peccatum. Non ergo debet poni inter effectus peccati.
Iª-IIae q. 85 a. 3 arg. 3
Praeterea, concupiscentia est quiddam naturale, cum sit actus virtutis concupiscibilis. Sed illud quod est naturale, non debet poni vulnus naturae. Ergo concupiscentia non debet poni vulnus naturae.
Iª-IIae q. 85 a. 3 arg. 4
Praeterea, dictum est quod idem est peccare ex infirmitate, et ex passione. Sed concupiscentia passio quaedam est. Ergo non debet contra infirmitatem dividi.
Iª-IIae q. 85 a. 3 arg. 5
Praeterea, Augustinus, in libro de natura et gratia, ponit duo poenalia animae peccanti, scilicet ignorantiam et difficultatem, ex quibus oritur error et cruciatus, quae quidem quatuor non concordant istis quatuor. Ergo videtur quod alterum eorum insufficienter ponatur.
Iª-IIae q. 85 a. 3 s. c.
In contrarium est auctoritas Bedae.
Iª-IIae q. 85 a. 3 co.
Respondeo dicendum quod per iustitiam originalem perfecte ratio continebat inferiores animae vires, et ipsa ratio a Deo perficiebatur ei subiecta. Haec autem originalis iustitia subtracta est per peccatum primi parentis, sicut iam dictum est. Et ideo omnes vires animae remanent quodammodo destitutae proprio ordine, quo naturaliter ordinantur ad virtutem, et ipsa destitutio vulneratio naturae dicitur. Sunt autem quatuor potentiae animae quae possunt esse subiecta virtutum, ut supra dictum est, scilicet ratio, in qua est prudentia; voluntas, in qua est iustitia; irascibilis, in qua est fortitudo; concupiscibilis, in qua est temperantia. Inquantum ergo ratio destituitur suo ordine ad verum, est vulnus ignorantiae; inquantum vero voluntas destituitur ordine ad bonum, est vulnus malitiae; inquantum vero irascibilis destituitur suo ordine ad arduum, est vulnus infirmitatis; inquantum vero concupiscentia destituitur ordine ad delectabile moderatum ratione, est vulnus concupiscentiae. Sic igitur ita quatuor sunt vulnera inflicta toti humanae naturae ex peccato primi parentis. Sed quia inclinatio ad bonum virtutis in unoquoque diminuitur per peccatum actuale, ut ex dictis patet, et ista sunt quatuor vulnera ex aliis peccatis consequentia, inquantum scilicet per peccatum et ratio hebetatur, praecipue in agendis; et voluntas induratur ad bonum; et maior difficultas bene agendi accrescit; et concupiscentia magis exardescit.
Iª-IIae q. 85 a. 3 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod nihil prohibet id quod est effectus unius peccati, esse causam peccati alterius. Ex hoc enim quod anima deordinatur per peccatum praecedens, facilius inclinatur ad peccandum.
Iª-IIae q. 85 a. 3 ad 2
Ad secundum dicendum quod malitia non sumitur hic pro peccato, sed pro quadam pronitate voluntatis ad malum; secundum quod dicitur Gen. VIII, proni sunt sensus hominis ad malum ab adolescentia sua.
Iª-IIae q. 85 a. 3 ad 3
Ad tertium dicendum quod, sicut supra dictum est, concupiscentia intantum est naturalis homini, inquantum subditur rationi. Quod autem excedat limites rationis, hoc est homini contra naturam.
Iª-IIae q. 85 a. 3 ad 4
Ad quartum dicendum quod infirmitas communiter potest dici omnis passio, inquantum debilitat robur animae et impedit rationem. Sed Beda accepit infirmitatem stricte, secundum quod opponitur fortitudini, quae pertinet ad irascibilem.
Iª-IIae q. 85 a. 3 ad 5
Ad quintum dicendum quod difficultas quae ponitur in libro Augustini, includit ista tria quae pertinent ad appetitivas potentias, scilicet malitiam, infirmitatem et concupiscentiam, ex his enim tribus contingit quod aliquis non facile tendit in bonum. Error autem et dolor sunt vulnera consequentia, ex hoc enim aliquis dolet, quod infirmatur circa ea quae concupiscit.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Dritter Artikel. Schwäche, Unkenntnis. Bosheit, Begierlichkeit sind die Wunden der Natur.
a) Dies scheint nicht. Denn: I. Jene vier Dinge werden als Ursachen der Sünden bezeichnet; vgl. Kap. 76, Art. 1 etc. Nicht dasselbe aber ist Ursache zugleich und Wirkung der Sünde. II. „Bosheit“ ist eine specielle Sünde; also nicht im allgemeinen eine Wirkung der Sünde. III. Die „Begierlichkeit“ ist etwas der Natur selbst Zukommendes; also keine Wunde der Natur. IV. Das Nämliche ist es: Sündigen aus Schwäche und sündigen aus Leidenschaft. Die Begierlichkeit aber ist eine Leidenschaft. Also kann sie nicht neben der Schwäche als Wunde bezeichnet werden. V. Augustin (de nat. et grat. 67.) verzeichnet zwei Strafen der sündigen Seele: Die Unkenntnis und die Schwierigkeit; — von denen ausgeht der Irrtum und die Qual. Das stimmt aber nicht mit den oben erwähnten. Auf der anderen Seite steht die Autorität Bedas.
b) Ich antworte; durch die Urgerechtigkeit hielt die Vernunft unter sich vollkommen zusammen die niederen Kräfte, und die Vernunft wurde ihrerseits von Gott als Ihm Unterthan vollendet. Diese Urgerechtigkeit aber ward von der Sünde fortgenommen; und so blieben die niederen Kräfte aus ihrer geordneten Thätigkeit herausgebracht, wodurch sie von Natur Beziehung hatten zur Tugend. Nun sind vier Seelenvermögen geeignet, Sitz oder Subjekt von Tugenden zu sein: die Vernunft, als Sitz der Klugheit; der Wille, als Sitz der Gerechtigkeit; die Abwehrkraft, als Sitz der Stärke; die Begehrkraft, als Sitz der Mäßigkeit. Insoweit also die Vernunft ihrer natürlich geordneten Beziehung zum Wahren ermangelt, besteht die Unkenntnis. Insoweit der Wille seiner geregelten Beziehung zum Guten ermangelt, ist die Wunde der Bosheit da. Insoweit die Abwehrkraft ihrer geordneten Beziehung zum Schwierigen ermangelt, haben wir die Wundeder Schwäche. Und mit Rücksicht auf die Begehrkraft und das ihr zukömmliche Ergötzliche besteht die Wunde der Begierlichkeit. Diese Wunden nun fließen aus der ersten Sünde für das ganze menschliche Geschlecht. Da aber die Hinneigung zum Guten der Tugend in einem jeden vermindert wird durch die persönliche aktuelle Sünde, so folgen diese Wunden auch aus einer jeden dieser letzteren Sünden. Die Vernunft wird stumpf für das Wirken, der Wille hart für das Gute, die Schwierigkeit der guten That wächst, die Begierlichkeit entbrennt mehr und mehr.
c) I. Was die Wirkung der einen Sünde ist, kann die Ursache der anderen sein. II. „Bosheit“ ist hier nicht gesetzt als Sünde, sondern als Bereitwilligkeit des Willens für das Übel, nach Gen. 8, 21. III. Die Begierlichkeit ist der Natur entsprechend, soweit sie der Vernunft Unterthan ist. IV. Beda nimmt hier die Begierlichkeit im engeren Sinne als Gegensatz zur Schwäche, welche in der Abwehrkraft ist. V. Die „Schwierigkeit“ bei Augustin umfaßt diese drei Wunden: die Bosheit, die Schwäche und die Begierlichkeit, die alle drei von den begehrenden Vermögen ausgehen; denn von diesen drei Wunden kommt es, daß jemand nicht mit Leichtigkeit der Tugend nachstrebt. „Irrtum“ und „Schmerz“ sind Wunden, die aus den vier genannten folgen. L.