• Start
  • Werke
  • Einführung Anleitung Mitarbeit Sponsoren / Mitarbeiter Copyrights Kontakt Impressum
Bibliothek der Kirchenväter
Suche
DE EN FR
Werke Thomas von Aquin (1225-1274) Summa Theologiae

Edition ausblenden
Summa theologiae

Articulus 3

IIª-IIae q. 82 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod contemplatio, seu meditatio, non sit devotionis causa. Nulla enim causa impedit suum effectum. Sed subtiles meditationes intelligibilium multoties devotionem impediunt. Ergo contemplatio, seu meditatio, non est devotionis causa.

IIª-IIae q. 82 a. 3 arg. 2

Praeterea, si contemplatio esset propria et per se devotionis causa, oporteret quod ea quae sunt altioris contemplationis magis devotionem excitarent. Huius autem contrarium apparet, frequenter enim maior devotio excitatur ex consideratione passionis Christi, et aliis mysteriis humanitatis ipsius, quam ex consideratione divinae magnitudinis. Ergo contemplatio non est propria devotionis causa.

IIª-IIae q. 82 a. 3 arg. 3

Praeterea, si contemplatio esset propria causa devotionis, oporteret quod illi qui sunt magis apti ad contemplationem essent etiam magis apti ad devotionem. Huius autem contrarium videmus, quia devotio frequenter magis invenitur in quibusdam simplicibus viris et in femineo sexu, in quibus invenitur contemplationis defectus. Ergo contemplatio non est propria causa devotionis.

IIª-IIae q. 82 a. 3 s. c.

Sed contra est quod in Psalm. dicitur, in meditatione mea exardescet ignis. Sed ignis spiritualis causat devotionem. Ergo meditatio est devotionis causa.

IIª-IIae q. 82 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod causa devotionis extrinseca et principalis Deus est; de quo dicit Ambrosius, super Luc., quod Deus quos dignatur vocat, et quem vult religiosum facit, et si voluisset, Samaritanos ex indevotis devotos fecisset. Causa autem intrinseca ex parte nostra, oportet quod sit meditatio seu contemplatio. Dictum est enim quod devotio est quidam voluntatis actus ad hoc quod homo prompte se tradat ad divinum obsequium. Omnis autem actus voluntatis ex aliqua consideratione procedit, eo quod bonum intellectum est obiectum voluntatis, unde et Augustinus dicit, in libro de Trin., quod voluntas oritur ex intelligentia. Et ideo necesse est quod meditatio sit devotionis causa, inquantum scilicet per meditationem homo concipit quod se tradat divino obsequio. Ad quod quidem inducit duplex consideratio. Una quidem quae est ex parte divinae bonitatis et beneficiorum ipsius, secundum illud Psalm., mihi adhaerere Deo bonum est, ponere in domino Deo spem meam. Et haec consideratio excitat dilectionem, quae est proxima devotionis causa. Alia vero est ex parte hominis considerantis suos defectus, ex quibus indiget ut Deo innitatur, secundum illud Psalm., levavi oculos meos in montes, unde veniet auxilium mihi. Auxilium meum a domino, qui fecit caelum et terram. Et haec consideratio excludit praesumptionem, per quam aliquis impeditur ne Deo se subiiciat, dum suae virtuti innititur.

IIª-IIae q. 82 a. 3 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod consideratio eorum quae nata sunt dilectionem Dei excitare, devotionem causant. Consideratio vero quorumcumque ad hoc non pertinentium, sed ab his mentem distrahentium, impedit devotionem.

IIª-IIae q. 82 a. 3 ad 2

Ad secundum dicendum quod ea quae sunt divinitatis sunt secundum se maxime excitantia dilectionem, et per consequens devotionem, quia Deus est super omnia diligendus. Sed ex debilitate mentis humanae est quod sicut indiget manuduci ad cognitionem divinorum, ita ad dilectionem, per aliqua sensibilia nobis nota. Inter quae praecipuum est humanitas Christi, secundum quod in praefatione dicitur, ut dum visibiliter Deum cognoscimus, per hunc in invisibilium amorem rapiamur. Et ideo ea quae pertinent ad Christi humanitatem, per modum cuiusdam manuductionis, maxime devotionem excitant, cum tamen devotio principaliter circa ea quae sunt divinitatis consistat.

IIª-IIae q. 82 a. 3 ad 3

Ad tertium dicendum quod scientia, et quidquid aliud ad magnitudinem pertinet, occasio est quod homo confidat de seipso, et ideo non totaliter se Deo tradat. Et inde est quod huiusmodi quandoque occasionaliter devotionem impediunt, et in simplicibus et mulieribus devotio abundat, elationem comprimendo. Si tamen scientiam, et quamcumque aliam perfectionem, homo perfecte Deo subdat, ex hoc ipso devotio augetur.

Übersetzung ausblenden
Summe der Theologie

Dritter Artikel. Die Beschauung oder Betrachtung ist die Ursache der Andacht.

a) Das wird bestritten. Denn: I. Keine Ursache vermindert die Kraft ihrer Wirkung. Scharfsinniges Denken oder Betrachten aber hindert zuweilen die Andacht. II. Im vorgenannten Falle müßte die Betrachtung der höchsten Dinge mehr zur Andacht bewegen. Das thun aber erfahrungsgemäß in höherem Grade die niedrigeren, wie die Betrachtung des Leidens Christi etc., anstatt die der Größe Gottes. III. Es erscheint nicht, daß jene, die in höherem Grade fähig sind für die Betrachtung, auch immer mehr zur Andacht geneigt sind, was doch dann sein müßte. Auf der anderen Seite heißt es Ps. 38.: „In meiner Betrachtung wird Feuer entbrennen.“

b) Ich antworte, die Ursache der Andacht sei in erster Linie eine äußere; und zwar Gott. Deshalb sagt Ambrosius (sup. Luc. 9.): „Die Gott aus Barmherzigkeit will, beruft er; die er will, macht er religiös; hätte er gewollt, so würde er aus den unandächtigen Samaritern andächtige gemacht haben.“ Von innen aus aber kann die Ursache der Andacht keine andere sein wie die Beschauung oder Betrachtung. Denn Gegenstand des Willens ist das aufgefaßte, also ernst bedachte Gut. Bereitwillig sein aber zu Kulthandlungen ist ein Akt des Willens. Also geht dieser Akt aus einer gewissen Erwägung hervor wie jeder Willensakt. Deshalb sagt Augustin (l4. de Trin. 8.): „Der Wille geht vom Verständnisse aus.“ Dieses Verständnis oder diese Betrachtung nun ist eine doppelte: 1. werden die der göttlichen Güte gedankten Wohlthaten betrachtet, nach Ps. 72.: „Mir ist es ein Gut, Gott anzuhängen und auf den Herrn, meinen Gott, mein Vertrauen zu setzen;“ und diese Betrachtung verursacht Liebe, den nächsten Grund der Andacht; — 2. wird betrachtet die menschliche Schwäche, weshalb der Psalmist sagt (129, 1.): „Ich habe zu den Bergen meine Augen erhoben, von wo mir Hilfe werden wird; mein Beistand kommt vom Herrn, der Himmel und Erde gemacht hat.“ Und diese Betrachtung schließt die Vermessenheit aus, in der jemand gehindert wird, sich Gott zu unterwerfen; da er auf die eigene Kraft sich verläßt.

c) I. Die Betrachtung alles dessen, was zur Liebe Gottes hinzubewegen geeignet ist, verursacht Andacht; die Betrachtung dessen aber, was nicht dazu gehört, hindert die Andacht. II. Das rein Göttliche an sich betrachtet regt im höchsten Grade zur Liebe an und ist somit Ursache für die Andacht; weil Gott über Alles liebwert ist. Die Schwäche des Menschengeistes aber ist der Grund, daß wir sichtbarer Dinge bedürfen, um uns anzuleiten zur Gottesliebe. Und darunter steht in erster Reihe die Menschheit Christi, wie in der Präfation gesagt, wird: „damit wir, während wir sichtbarerweise Gott erkennen, durch Ihn zur Liebe des Unsichtbaren hingerissen werden.“ Die Betrachtung der Geheimnisse des Lebens und Leidens Christi also leiten am besten an zur Andacht; während das Wesen der Andacht sich vorzugsweise auf Göttliches richtet. III. Die Wissenschaft u. dgl. ist Ursache, daß der Mensch auf sich selber vertraut und deshalb sich nicht ganz Gott hingiebt. Dergleichen sind also die Gelegenheit für ein Hindernis der Andacht; wogegen in einfachen Leuten und zumal in Frauen die Andacht sich reichlich findet, weil sie solche Vermessenheit nicht haben. Unterwirft der Mensch aber all sein Wissen und all seine Vollendung Gott, so vermehrt dies Alles die Andacht.

  Drucken   Fehler melden
  • Text anzeigen
  • Bibliographische Angabe
  • Scans dieser Version
Editionen dieses Werks
Summa theologiae
Übersetzungen dieses Werks
Summe der Theologie

Inhaltsangabe

Theologische Fakultät, Patristik und Geschichte der alten Kirche
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Impressum
Datenschutzerklärung