• Start
  • Werke
  • Einführung Anleitung Mitarbeit Sponsoren / Mitarbeiter Copyrights Kontakt Impressum
Bibliothek der Kirchenväter
Suche
DE EN FR
Werke Thomas von Aquin (1225-1274) Summa Theologiae

Edition ausblenden
Summa theologiae

Articulus 1

IIIª q. 33 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod corpus Christi non fuerit formatum in primo instanti conceptionis. Dicitur enim Ioan. II, quadraginta et sex annis aedificatum est templum hoc, quod exponens Augustinus, in IV de Trin., dicit, hic numerus perfectioni dominici corporis aperte congruit. Et in libro octoginta trium quaest. dicit, non absurde quadraginta sex annis dicitur fabricatum esse templum, quod corpus eius figurabat, ut, quot anni fuerunt in fabricatione templi, tot dies fuerint in corporis dominici perfectione. Non ergo in primo instanti conceptionis corpus Christi fuit perfecte formatum.

IIIª q. 33 a. 1 arg. 2

Praeterea, ad formationem corporis Christi requirebatur motus localis, quo purissimi sanguines de corpore virginis ad locum congruum generationi pervenirent. Nullum autem corpus potest moveri localiter in instanti, eo quod tempus motus dividitur secundum divisionem mobilis, ut probatur in VI Physic. Ergo corpus Christi non fuit in instanti formatum.

IIIª q. 33 a. 1 arg. 3

Praeterea, corpus Christi formatum est ex purissimis sanguinibus virginis, ut supra habitum est. Non autem potuit esse materia illa in eodem instanti sanguis et caro, quia sic materia simul fuisset sub duabus formis. Ergo aliud fuit instans in quo ultimo fuit sanguis, et aliud in quo primo fuit caro formata. Sed inter quaelibet duo instantia est tempus medium. Ergo corpus Christi non fuit in instanti formatum, sed per aliquod tempus.

IIIª q. 33 a. 1 arg. 4

Praeterea, sicut potentia augmentativa requirit determinatum tempus in suo actu, ita etiam virtus generativa, utraque enim est potentia naturalis ad vegetabilem animam pertinens. Sed corpus Christi fuit determinato tempore augmentatum, sicut et aliorum hominum corpora, dicitur enim Luc. II, quod proficiebat aetate et sapientia. Ergo videtur quod, pari ratione, formatio corporis eius, quae pertinet ad vim generativam, non fuerit in instanti, sed determinato tempore quo aliorum hominum corpora formantur.

IIIª q. 33 a. 1 s. c.

Sed contra est quod Gregorius dicit, XVIII Moral., Angelo nuntiante, et spiritu adveniente, mox verbum in utero, mox intra uterum verbum caro.

IIIª q. 33 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod in conceptione corporis Christi tria est considerare, primo quidem, motum localem sanguinis ad locum generationis; secundo, formationem corporis ex tali materia; tertio, augmentum quo perducitur ad quantitatem perfectam. In quorum medio ratio conceptionis consistit, nam primum est conceptioni praeambulum; tertium autem conceptionem consequitur. Primum autem non potuit esse in instanti, quia hoc est contra ipsam rationem motus localis corporis cuiuscumque, cuius partes successive subintrant locum. Similiter et tertium oportet esse successivum. Tum quia augmentum non est sine motu locali. Tum etiam quia procedit ex virtute animae iam in corpore formato operantis, quae non operatur nisi in tempore. Sed ipsa formatio corporis, in qua principaliter ratio conceptionis consistit, fuit in instanti, duplici ratione. Primo quidem, propter virtutem agentis infinitam, scilicet spiritus sancti, per quem corpus Christi est formatum, ut supra dictum est. Tanto enim aliquod agens citius potest materiam disponere, quanto fuerit maioris virtutis. Unde agens infinitae virtutis potest in instanti materiam disponere ad debitam formam. Secundo, ex parte personae filii, cuius corpus formabatur. Non enim erat congruum ut corpus humanum assumeret nisi formatum. Si autem ante formationem perfectam aliquod tempus conceptionis praecessisset, non posset tota conceptio attribui filio Dei, quae non attribuitur ei nisi ratione assumptionis. Et ideo in primo instanti quo materia adunata pervenit ad locum generationis, fuit perfecte formatum corpus Christi et assumptum. Et per hoc dicitur ipse filius Dei conceptus, quod aliter dici non posset.

IIIª q. 33 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod verbum Augustini utrobique non refertur ad solam formationem corporis Christi, sed ad formationem simul cum determinato augmento usque ad tempus partus. Unde secundum rationem illius numeri dicitur perfici tempus novem mensium, quo Christus fuit in utero virginis.

IIIª q. 33 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod motus ille localis non comprehenditur infra ipsam conceptionem, sed est conceptioni praeambulus.

IIIª q. 33 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod non est assignare ultimum instans in quo materia illa fuit sanguis, sed est assignare ultimum tempus, quod continuatur, nullo interveniente medio, ad primum instans in quo fuit caro Christi formata. Et hoc instans fuit terminus temporis motus localis materiae ad locum generationis.

IIIª q. 33 a. 1 ad 4

Ad quartum dicendum quod augmentum fit per potentiam augmentativam ipsius quod augetur, sed formatio corporis fit per potentiam generativam, non eius qui generatur, sed patris generantis ex semine, in quo operatur vis formativa ab anima patris derivata. Corpus autem Christi non fuit formatum ex semine viri, sicut supra dictum est, sed ex operatione spiritus sancti. Et ideo talis debuit esse formatio ut spiritum sanctum deceret. Sed augmentum corporis Christi fuit factum secundum potentiam augmentativam animae Christi, quae cum sit specie conformis animae nostrae, eodem modo debuit corpus illud augmentari sicut et alia corpora hominum augmentantur, ut ex hoc ostenderetur veritas humanae naturae.

Übersetzung ausblenden
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der Leib Christi ward geformt im ersten Augenblicke der Empfängnis.

a) Dagegen wird Folgendes geltend gemacht: I. Zu Joh. 2, 20.: „In sechsundvierzig Jahren ist dieser Tempel gebaut worden,“ bemerkt Augustin (4. de Trin. 5.): „Diese Zahl kommt offenbar der Vollendung des Körpers Christi zu“ und im Buche der 83 Qq. 56.: „Nicht unnütz wird gesagt, jener Tempel sei erbaut worden binnen sechsundvierzig Jahren. Denn damit wird ausgedrückt, daß, in wie vielen Jahren dieser Tempel gebaut worden, in so vielen Tagen der Leib Christivollendet ward.“ Also nicht im ersten Augenblicke wurde der Leib Christi vollendet. II. Damit der Leib Christi geformt würde, war eine Ortsbewegung
notwendig; denn das betreffende Blut vom Leibe Marias mußte an den
geeigneten Ort kommen. Kein Körper kann sich aber von einem Orte zum
anderen hinbewegen im Augenblicke; denn die Zeit teilt sich eben in verschiedene Teile gemäß dem aus Teilen bestehenden Beweglichen (6 Physic.).
Also war der Leib Christi nicht im Augenblicke vollendet. III. Der Leib Christi wurde geformt aus dem reinsten Blute der
Jungfrau. Nicht aber kann dieser Stoff in ein und demselben Augenblicke
zugleich Blut und Fleisch sein. Also war es ein anderer Augenblick, wo
derselbe zuletzt Blut war; und ein anderer, wo er zuerst Fleisch war. Nun
liegt zwischen zwei Augenblicken immer eine gewisse Zeit. Also nicht im
Augenblicke war der Leib Christi vollendet. IV. Wie das Vermögen, wodurch das betreffende Wesen wächst, zu
seiner Bethätigung eine gewisse bestimmte Zeit verlangt, so auch das Zeugungsvermögen; denn beide sind pflanzliche Kräfte. Der Leib Christi aber
hatte binnen einer bestimmten Zeit sein geeignetes natürliches Wachstum;
denn es heißt Luk. 2. vom Knaben Jesu: „Er nahm zu wie an Alter so an
Weisheit.“ Also war auch die Bildung des Körpers, welche zum Zeugungsvermögen gehört, nicht im Augenblicke. Auf der anderen Seite sagt Gregor der Große (8. moral. 27.): „Da der Engel die Botschaft verkündete und der heilige Geist über Maria kam, war alsbald das ewige Wort im Mutterschoße und alsbald ward Fleisch im Mutterschoße das Wort.“

b) Ich antworte; in der Empfängnis des Körpers sei dreierlei zu beachten: 1. Die örtliche Bewegung des Blutes zum geeigneten Orte; — 2. die Bildung des Körpers aus solchem Stoffe; — 3. das Wachstum, wodurch der entsprechende Umfang gewonnen wird. Das Erste kann nicht im Augenblicke sein; denn es schließt in sich die Bewegung eines aus Teilen bestehenden Körpers ein, deren Wesenscharakter entspricht die Aufeinanderfolge. Das Nämliche ist beim Dritten der Fall; denn einerseits ist das Wachstum nicht ohne örtliche Bewegung und andererseits wirkt hier bereits die im Körper befindliche Seele, deren Thätigsein innerhalb einer Zeit sich vollzieht. Im Zweitgenannten aber besteht der eigentliche Charakter der Empfängnis, der das Erste voraufgeht und das Dritte nachfolgt; und diese Bildung des Körpers selber war in der Empfängnis Christi eine augenblickliche. Dies geht aus zwei Gründen hervor: 1. Auf Grund der einwirkenden Kraft, die unendlich ist: des heiligen Geistes nämlich; denn je größer die einwirkende Kraft ist, desto schneller folgt der Stoff; und ist diese Kraft eine unendlich große, so ist der Stoff im Augenblicke in der gewollten Verfassung; — 2. auf Grund der Person des Sohnes, dessen Körper geformt ward. Denn es war nicht anders als geziemend, daß Er einen geformten Körper annahm. Wäre aber, ehe die Bildung desselben vollendet gewesen, eine gewisse Zeit voraufgegangen, so hätte nicht die ganze Empfängnis dem Sohne Gottes zugeschrieben werden können, welche Ihm ja nur auf Grund des Annehmens zugeschrieben werden kann. Also im ersten Augenblicke daß der Stoff geeinigt war am Orte des Zeugens, war voll und fertig geformt der Leib Christi und zugleich vom Worte angenommen. Und danach wird gesagt, der Sohn Gottes sei empfangen worden, was sonst nicht gesagt werden könnte.

c) I. Die Worte Augustins beziehen sich nicht allein auf die fertige Bildung und Formung des Körpers Christi, sondern auch auf die Formung zugleich mit dem Wachstume bis zur Zeit der Geburt. Also gemäß der Bedeutung jener Zahl vollendete sich die Zeit von neun Monaten, wo Christus im Mutterleibe war. II. Jene örtliche Bewegung geht vorher der eigentlichen Empfängnis. III. Der letzte Augenblick, wo jener Stoff Blut war, kann nicht bestimmt gekennzeichnet werden. Jedoch kann die letzte Zeit gekennzeichnet werden, welche ohne weitere Dazwischenkunft von etwas Anderem mit jenem Augenblicke abschloß, in dem das Fleisch Christi geformt war; und dieser Augenblick war der Abschluß für die örtliche Bewegung des Stoffes zum Orte der Zeugung hin. IV. Das Wachstum vollzieht sich durch das entsprechende Vermögen im Wachsenden selber. Die Erzeugung aber geschieht nicht durch das entsprechende Vermögen dessen, der gezeugt wird; sondern desjenigen, der vermittelst des Samens zeugt, in welchem wirkt die formende, vom Vater sich ableitende Kraft. Der Leib Christi aber ward nicht geformt von der in einem männlichen Samen waltenden Kraft, sondern durch das Einwirken des heiligen Geistes. Also mußte diese Formung so sein, wie sie dem heiligen Geiste geziemte. Das Wachstum des Leibes Christi jedoch vollendete sich kraft dem entsprechenden Vermögen der Seele Christi selber. Und da diese der Gattung nach gleichförmig ist unserer Seele, so mußte der Körper des Herrn so wachsen wie der unsrige, damit die Wahrheit der menschlichen Natur dargethan werde.

  Drucken   Fehler melden
  • Text anzeigen
  • Bibliographische Angabe
  • Scans dieser Version
Editionen dieses Werks
Summa theologiae
Übersetzungen dieses Werks
Summe der Theologie

Inhaltsangabe

Theologische Fakultät, Patristik und Geschichte der alten Kirche
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Impressum
Datenschutzerklärung