Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 5
IIIª q. 85 a. 5 arg. 1
Ad quintum sic proceditur. Videtur quod principium poenitentiae non sit ex timore. Poenitentia enim incipit in displicentia peccatorum. Sed hoc pertinet ad caritatem, ut supra dictum est. Ergo poenitentia magis oritur ex amore quam ex timore.
IIIª q. 85 a. 5 arg. 2
Praeterea, ad poenitentiam homines provocantur per expectationem regni caelestis, secundum illud Matth. IV, poenitentiam agite, appropinquabit enim regnum caelorum. Sed regnum caelorum est obiectum spei. Ergo poenitentia magis procedit ex spe quam ex timore.
IIIª q. 85 a. 5 arg. 3
Praeterea, timor est interior actus hominis. Poenitentia autem non videtur esse ex opere hominis, sed ex opere Dei, secundum illud Ierem. XXXI, postquam convertisti me, egi poenitentiam. Ergo poenitentia non procedit ex timore.
IIIª q. 85 a. 5 s. c.
Sed contra est quod Isaiae XXVI dicitur, sicut quae concipit, cum appropinquaverit ad partum, dolens clamat in doloribus suis, sic facti sumus, scilicet per poenitentiam, et postea subditur, secundum aliam litteram, a timore tuo, domine, concepimus, et parturivimus, et peperimus spiritum salutis, idest poenitentiae salutaris, ut per praemissa patet. Ergo poenitentia procedit ex timore.
IIIª q. 85 a. 5 co.
Respondeo dicendum quod de poenitentia loqui possumus dupliciter. Uno modo, quantum ad habitum. Et sic immediate a Deo infunditur, sine nobis principaliter operantibus, non tamen sine nobis dispositive cooperantibus per aliquos actus. Alio modo possumus loqui de poenitentia quantum ad actus quibus Deo operanti in poenitentia cooperamur. Quorum actuum primum principium est Dei operatio convertentis cor, secundum illud Thren. ult., converte nos, domine, ad te, et convertemur. Secundus actus est motus fidei. Tertius actus est motus timoris servilis, quo quis timore suppliciorum a peccatis retrahitur. Quartus actus est motus spei, quo quis, sub spe veniae consequendae, assumit propositum emendandi. Quintus actus est motus caritatis, quo alicui peccatum displicet secundum seipsum, et non iam propter supplicia. Sextus actus est motus timoris filialis, quo, propter reverentiam Dei, aliquis emendam Deo voluntarius offert. Sic igitur patet quod actus poenitentiae a timore servili procedit sicut a primo motu affectus ad hoc ordinante, a timore autem filiali sicut ab immediato et proximo principio.
IIIª q. 85 a. 5 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod peccatum prius incipit homini displicere, maxime peccatori, propter supplicia, quae respicit timor servilis, quam propter Dei offensam vel peccati turpitudinem, quod pertinet ad caritatem.
IIIª q. 85 a. 5 ad 2
Ad secundum dicendum quod in regno caelorum appropinquante intelligitur adventus regis non solum praemiantis, sed etiam punientis. Unde et, Matth. III, Ioannes Baptista dicebat, progenies viperarum, quis demonstravit vobis fugere a ventura ira?
IIIª q. 85 a. 5 ad 3
Ad tertium dicendum quod etiam ipse motus timoris procedit ex actu Dei convertentis cor, unde dicitur Deuteron. V, quis det eos talem habere mentem ut timeant me? Et ideo per hoc quod poenitentia a timore procedit, non excluditur quin procedat ex actu Dei convertentis cor.
Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Fünfter Artikel. Das Princip der Buße ist die Furcht.
a) Ein solches Princip hat die Buße nicht. Denn: I. Vom Mißfallen an den Sünden beginnt die Buße. Dies aber gehört zur Liebe. II. Zur Buße werden aufgestachelt die Menschen durch die Erwartung des Himmelreichs, nach Matth. 3.: „Thuet Buße; denn es hat sich genaht das Himmelreich.“ Dieses aber ist Gegenstand der Hoffnung. III. Die Furcht ist ein innerlicher vom Menschen ausgehender Akt. Die Buße aber kommt vom Einwirken Gottes in uns, nach Jerem. 31.: „Nachdem du mich bekehrt hast, habe ich Buße gethan.“ Also kommt die Buße nicht von der Furcht. Auf der anderen Seite sagt Isaias (26, 17.): „Wie die Frau, die empfangen hat, wenn die Zeit der Geburt kommt, schreit in ihren Schmerzen, so sind wir geworden;“ nämlich durch die Buße. Und darauf folgt: „Von Deiner Furcht her haben wir empfangen und beinahe sind wir wie gebärende und wir haben geboren den Geist des Heiles“ (LXX); nämlich der heilsamen Buße. Also kommt die Buße von der Furcht.
b) Ich antworte, die Buße, 1. als Zustand betrachtet, werde uns eingegossen von Gott, ohne daß wir thatsächlich mitwirken; wohl aber wirken wir mit, indem wir diesen Zustand vorbereiten durch einzelne Akte. Sprechen wir aber von der Buße 2. als von jenen Akten, kraft deren wir mit der an erster Stelle einwirkenden Gnade Gottes mitwirken; so ist da der erste Akt und das Princip aller anderen der Gottes, welcher das Herz bekehrt, nach Thren. ult.: „Bekehre uns, Herr, zu Dir; und wir werden uns bekehren;“ der zweite Akt ist der des Glaubens; der dritte der der knechtischen Furcht, durch die jemand wegen der Furcht vor Strafen von Sünden zurückgezogen wird; der vierte ist der Akt der Hoffnung, kraft deren in der Hoffnung, Verzeihung zu erhalten, jemand sich vornimmt, sich zu bessern; der fünfte ist der Akt der Liebe, kraft deren die Sünde an sich mißfällt und nicht wegen der Strafe; der sechste ist der der kindlichen Furcht, kraft deren aus Ehrfurcht vor Gott jemand freiwillig Gott Genugthuung anträgt.
c) I. Der Akt der Reue oder Buße geht zuvörderst aus von der knechtischen Furcht als der ersten Thätigkeit, die Beziehung hat zur Buße; die kindliche Furcht ist das nächste und unmittelbare Princip der Reue. Wegen der damit verbundenen Strafen nämlich mißfällt zuerst dem Sünder die Sünde; und nicht wegen der damit verbundenen Beleidigung Gottes oder der Häßlichkeit der Sünde, was zur Liebe gehören würde. II. Unter dem Himmelreiche, das sich naht, wird verstanden die Ankunft des Königs, der nicht nur belohnt, sondern auch straft. Deshalbpredigte Johannes, der Täufer (Matth. 3, 7.): „Viperngeschlecht; wer hat euch gelehrt, zu fliehen vor dem kommenden Zorne?“ III. Auch die Bewegung im Akte der Furcht geht aus von dem Einwirken Gottes, der das Herz bewegt. Deshalb heißt es Deut. 5, 29.: „Wer soll es ihnen geben, einen solchen Geist zu haben, daß sie mich fürchten?“ Dadurch also daß die Reue oder Buße von der Furcht ausgeht, ist nicht ausgeschlossen, daß sie von dem Einwirken Gottes ausgeht, der das Herz bewegt.