Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Dritter Artikel. Das Beileid der Freunde mildert den Schmerz.
a) Dies scheint nicht so. Denn: I. Augustin sagt (8. Conf. 4.): „Wenn man sich mit vielen zusammen freut, dann ist in den einzelnen reichlichere Freude; denn sie eifern sich gegenseitig an und werden entflammt der eine durch den anderen.“ Also ist das Gegenteil bei der Trauer der Fall. Je mehr zusammen trauern, desto größer ist die Trauer des einzelnen; denn vom Gegensatze einer Ursache geht auch die gegenteilige Wirkung aus. II. Dies erfordert nach Augustin (4. Conf. 8.) die Freundschaft, daß man wieder liebt. Der Freund des Traurigen aber trauert über den Schmerz des Freundes. Der Schmerz selbst des Freundes also ist dem Traurigen der Grund neuen Schmerzes; und so vermehrt sich vielmehr auf Grund der Freunde der Schmerz. III. Jeder Schmerz des Freundes ist betrübend, wie das eigene Übel. Denn der Freund ist das andere Selbst. Also die Freundschaft erweitert den Umkreis der Trauer. Auf der anderen Seite heißt es 9 Ethic. 11.: „In der Traurigkeit ist der mitleidende Freund ein Trost.“
b) Ich antworte; ganz der Natur der Sache nach ist der mitleidende Freund in der Trauer ein Trost. Aristoteles berührt l. c. zwei Gründe: 1. Da die Trauer beschwert, hat sie den Charakter einer gewissen Last. Sieht also der Traurige, daß andere mit ihm traurig seien, so vollzieht sich in ihm die Vorstellung, daß andere mit ihm seine Last tragen und daß er sonach erleichtert wird. 2. Der Traurige nimmt bei dem Beileide, das Freunde mit ihm haben, wahr, daß diese ihn lieben; und das ist ergötzlich. Da aber alle Ergötzung die Trauer mindert, so folgt aus dem Beileide der Freunde eine Minderung des Schmerzes. Dieser letzte Grund ist besser wie der erhe.
c) I. In Beidem offenbart sich die Freundschaft, daß die Freunde sich mitfreuen und daß sie bei der Trauer mittrauern. Also Beides ist als Zeichen der Liebe ergötzlich. II. Der Schmerz des Freundes an sich möchte betrüben; aber die Ursache desselben, die Liebe, tröstet beim Beileide. Ebenso auf III.
Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 3
Iª-IIae q. 38 a. 3 arg. 1
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod dolor amici compatientis non mitiget tristitiam. Contrariorum enim contrarii sunt effectus. Sed sicut Augustinus dicit, VIII Confess., quando cum multis gaudetur, in singulis uberius est gaudium, quia fervere faciunt se, et inflammantur ex alterutro. Ergo, pari ratione, quando multi simul tristantur, videtur quod sit maior tristitia.
Iª-IIae q. 38 a. 3 arg. 2
Praeterea, hoc requirit amicitia, ut amoris vicem quis rependat, ut Augustinus dicit, IV Confess. Sed amicus condolens dolet de dolore amici dolentis. Ergo ipse dolor amici condolentis est causa amico prius dolenti de proprio malo, alterius doloris. Et sic, duplicato dolore, videtur tristitia crescere.
Iª-IIae q. 38 a. 3 arg. 3
Praeterea, omne malum amici est contristans, sicut et malum proprium, nam amicus est alter ipse. Sed dolor est quoddam malum. Ergo dolor amici condolentis auget tristitiam amico cui condoletur.
Iª-IIae q. 38 a. 3 s. c.
Sed contra est quod philosophus dicit, in IX Ethic., quod in tristitiis amicus condolens consolatur.
Iª-IIae q. 38 a. 3 co.
Respondeo dicendum quod naturaliter amicus condolens in tristitiis, est consolativus. Cuius duplicem rationem tangit philosophus in IX Ethic. Quarum prima est quia, cum ad tristitiam pertineat aggravare, habet rationem cuiusdam oneris, a quo aliquis aggravatus alleviari conatur. Cum ergo aliquis videt de sua tristitia alios contristatos, fit ei quasi quaedam imaginatio quod illud onus alii cum ipso ferant, quasi conantes ad ipsum ab onere alleviandum et ideo levius fert tristitiae onus, sicut etiam in portandis oneribus corporalibus contingit. Secunda ratio, et melior, est quia per hoc quod amici contristantur ei, percipit se ab eis amari; quod est delectabile, ut supra dictum est. Unde, cum omnis delectatio mitiget tristitiam, sicut supra dictum est, sequitur quod amicus condolens tristitiam mitiget.
Iª-IIae q. 38 a. 3 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod in utroque amicitia manifestatur, scilicet et quod congaudet gaudenti, et quod condolet dolenti. Et ideo utrumque ratione causae redditur delectabile.
Iª-IIae q. 38 a. 3 ad 2
Ad secundum dicendum quod ipse dolor amici secundum se contristaret. Sed consideratio causae eius, quae est amor, magis delectat.
Iª-IIae q. 38 a. 3 ad 3
Et per hoc patet responsio ad tertium.