• Start
  • Werke
  • Einführung Anleitung Mitarbeit Sponsoren / Mitarbeiter Copyrights Kontakt Impressum
Bibliothek der Kirchenväter
Suche
DE EN FR
Werke Thomas von Aquin (1225-1274) Summa Theologiae

Übersetzung ausblenden
Summe der Theologie

Zweiter Artikel. Christus hatte im ersten Augenblicke seiner Empfängnis den Gebrauch des freien Willens.

a) Den hatte Er nicht. Denn: I. Vorher hat ein Wesen Sein und erst auf Grund dessen Wirken.
Der Gebrauch des freien Willens aber ist ein Wirken. Also war er nicht
in Christo im ersten Augenblicke. II. Den freien Willen gebrauchen heißt: Auswählen. Dies aber setzt
nach 3 Ethic. 3. das Beratschlagen voraus. Also kam dieses vorher. III. Der freie Wille gehört dem Willen und der Vernunft an. Letztere aber setzt für ihr Thätigsein voraus die Thätigkeit der Sinne; und
diese wieder bedarf ausgebildeter Organe, die nicht im ersten Augenblicke
vorhanden waren. Also. Auf der anderen Seite sagt Augustin (Gregor in registro ep. 61. lib. 9.): „Alsbald da das Wort kam in den Mutterschoß der Jungfrau wurde es, unter dem Behüten der Wahrheit der eigenen Natur, Fleisch und vollkommener Mensch.“

b) Ich antworte, der menschlichen Natur, wie sie Christus angenommen, komme geistige Vollendung zu (Kap. 7, Kap. 9, Kap. 33.). Darin hat Christus keinen Fortschritt gemacht, sondern sie gleich im Beginne besessen. Die letzte Vollendung aber besteht nicht im Vermögen oder in einem Zustande, sondern im Thätigsein, weshalb Aristoteles (2. de anima) das Wirken als das zweite Thatsächlichsein bezeichnet. Also hatte Christus im ersten Augenblicke seiner Empfängnis jene Thätigkeit der Seele, die überhaupt im Augenblicke gehabt werden kann. Dies ist aber die Thätigkeit der Vernunft und des Willens, worin der Gebrauch des freien Willens besteht. Denn auf einmal und weit mehr im Augenblicke vollzieht sich die Wirksamkeit der Vernunft und des freien Willens wie das körperliche Sehen; da das Einsehen, Wollen und Empfinden nicht Bewegung ist als ein Thätigsein des Unvollendeten (was nach und nach vollendet wird), sondern Thätigkeit des Vollendeten (was vollkommen bethätigt ist). Also hatte Christus im ersten Augenblicke seiner Empfängnis den Gebrauch des freien Willens.

c) I. Nicht der Zeit nach ist Sein vorher wie Wirken; vielmehr zugleich wie das wirkende Princip vollendetes Sein hat beginnt es, thätig zu sein, falls lein Hindernis eintritt. So fängt das Feuer zugleich daß es erzeugt wird an, zu leuchten und zu wärmen; nur wird das Wärmen nicht im Augenblicke abgeschlossen, wohl aber findet das Leuchten im Augenblicke seinen Abschluß, und nicht vermittelst zeitlicher Aufeinanderfolge. Und solche Thätigkeit ist der Gebrauch des freien Willens. II. Zugleich mit dem Abschlusse des Beratens oder Überlegens kann sein die Auswahl. Wer aber des Beratschlagens bedarf, der hat erst am Ende desselben zuverlässige Gewißheit rücksichtlich des Gegenstandes der Auswahl; und deshalb wählt er nicht sogleich. Also das Beratschlagen wird nur da vorausgesetzt von der Auswahl, wo Unsicherheit besteht und deshalb Notwendigkeit für das Untersuchen. Christus aber hatte sogleich die Fülle des zuverlässigsten Wissens; Er kannte im ersten Augenblicke seinerEmpfängnis voll die Wahrheit, nach 1. Joh. 14. Also konnte Er sogleich und ohne weiteres wählen. III. Gemäß der eingegossenen Wissenschaft konnte Christus erkennen, ohne sich zu den Phantasiebildern zu wenden. Und sonach konnte in Ihm sogleich, abgesehen von aller Thätigkeit der Sinne, der Wille und die Vernunft thätig sein. Jedoch konnte in Ihm ebenso im ersten Augenblicke ein Wirken sein gemäß den Sinnen; zumal nach dem Tastsinne wonach die Frucht im Mutterleibe empfindet, auch abgesehen von der vernünftigen Seele (2. de gener. anima. 3.). Da zudem Christus im ersten Augenblicke die vernünftige Seele hatte und somit sein Körper nach dieser Seite vollendet und mit den dazu nötigen Organen versehen war, so konnte Er um so mehr im ersten Augenblicke haben die Thätigkeit des Tastsinnes.

Edition ausblenden
Summa theologiae

Articulus 2

IIIª q. 34 a. 2 arg. 1

Ad secundum sic proceditur. Videtur quod Christus, secundum hominem, non habuerit usum liberi arbitrii in primo instanti suae conceptionis. Prius est enim esse rei quam agere vel operari. Usus autem liberi arbitrii est quaedam operatio. Cum ergo anima Christi esse incoeperit in primo instanti conceptionis, ut ex praedictis patet, videtur esse impossibile quod in primo instanti conceptionis habuit usum liberi arbitrii.

IIIª q. 34 a. 2 arg. 2

Praeterea, usus liberi arbitrii est electio. Electio autem praesupponit deliberationem consilii, dicit enim philosophus, in III Ethic., quod electio est appetitus praeconsiliati. Ergo videtur impossibile quod in primo instanti suae conceptionis Christus habuerit usum liberi arbitrii.

IIIª q. 34 a. 2 arg. 3

Praeterea, liberum arbitrium est facultas voluntatis et rationis, ut in prima parte habitum est, et ita usus liberi arbitrii est actus voluntatis et rationis, sive intellectus. Sed actus intellectus praesupponit actum sensus, qui esse non potest sine convenientia organorum, quae non videtur fuisse in primo instanti conceptionis Christi. Ergo videtur quod Christus non potuerit habere usum liberi arbitrii in primo instanti suae conceptionis.

IIIª q. 34 a. 2 s. c.

Sed contra est quod Augustinus dicit, in libro de Trin., mox ut verbum venit in uterum, servata veritate propriae naturae, factum est caro et perfectus homo. Sed perfectus homo habet usum liberi arbitrii. Ergo Christus habuit in primo instanti suae conceptionis usum liberi arbitrii.

IIIª q. 34 a. 2 co.

Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, naturae humanae quam Christus assumpsit, convenit spiritualis perfectio, in quam non profecit, sed eam statim a principio habuit. Perfectio autem ultima non consistit in potentia vel in habitu, sed in operatione, unde in II de anima dicitur quod operatio est actus secundus. Et ideo dicendum est quod Christus in primo instanti suae conceptionis habuit illam operationem animae quae potest in instanti haberi. Talis autem est operatio voluntatis et intellectus, in qua consistit usus liberi arbitrii. Subito enim et in instanti perficitur operatio intellectus et voluntatis, multo magis quam visio corporalis, eo quod intelligere, velle et sentire non est motus qui sit actus imperfecti, quod successive perficitur; sed est actus iam perfecti, ut dicitur in III de anima. Et ideo dicendum est quod Christus in primo instanti suae conceptionis habuit usum liberi arbitrii.

IIIª q. 34 a. 2 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod esse est prius natura quam agere, non tamen est prius tempore, sed, simul cum agens habet esse perfectum, incipit agere, nisi sit aliquid impediens. Sicut ignis, simul cum generatur, incipit calefacere et illuminare. Sed calefactio non terminatur in instanti, sed per temporis successionem, illuminatio autem perficitur in instanti. Et talis operatio est usus liberi arbitrii, ut dictum est.

IIIª q. 34 a. 2 ad 2

Ad secundum dicendum quod, simul cum terminatur consilium vel deliberatio, potest esse electio. Illi autem qui deliberatione consilii indigent, in ipsa terminatione consilii primo habent certitudinem de eligendis, et ideo statim eligunt. Ex quo patet quod deliberatio consilii non praeexigitur ad electionem nisi propter inquisitionem incerti. Christus autem in primo instanti suae conceptionis, sicut habuit plenitudinem gratiae iustificantis ita habuit plenitudinem veritatis cognitae, secundum illud, plenum gratiae et veritatis. Unde, quasi habens omnium certitudinem, potuit statim in instanti eligere.

IIIª q. 34 a. 2 ad 3

Ad tertium dicendum quod intellectus Christi, secundum scientiam infusam, poterat intelligere etiam non convertendo se ad phantasmata, ut supra habitum est. Unde poterat in eo esse operatio voluntatis et intellectus absque operatione sensus. Sed tamen potuit in eo esse etiam operatio sensus in primo instanti suae conceptionis, maxime quantum ad sensum tactus, quo sensu proles concepta sentit in matre etiam antequam animam rationalem obtineat, ut dicitur in libro de Generat. Animal. Unde, cum Christus in primo instanti suae conceptionis habuit animam rationalem, formato iam et organizato corpore eius, multo magis in eodem instanti poterat habere operationem sensus tactus.

  Drucken   Fehler melden
  • Text anzeigen
  • Bibliographische Angabe
  • Scans dieser Version
Editionen dieses Werks
Summa theologiae
Übersetzungen dieses Werks
Summe der Theologie

Inhaltsangabe

Theologische Fakultät, Patristik und Geschichte der alten Kirche
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Impressum
Datenschutzerklärung