• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 4

Iª-IIae q. 33 a. 4 arg. 1

Ad quartum sic proceditur. Videtur quod delectatio non perficiat operationem. Omnis enim humana operatio ab usu rationis dependet. Sed delectatio impedit usum rationis, ut dictum est. Ergo delectatio non perficit, sed debilitat operationem humanam.

Iª-IIae q. 33 a. 4 arg. 2

Praeterea, nihil est perfectivum sui ipsius, vel suae causae. Sed delectatio est operatio, ut dicitur in VII et X Ethic., quod oportet ut intelligatur vel essentialiter, vel causaliter. Ergo delectatio non perficit operationem.

Iª-IIae q. 33 a. 4 arg. 3

Praeterea, si delectatio perficit operationem, aut perficit ipsam sicut finis, aut sicut forma, aut sicut agens. Sed non sicut finis, quia operationes non quaeruntur propter delectationem, sed magis e converso, ut supra dictum est. Nec iterum per modum efficientis, quia magis operatio est causa efficiens delectationis. Nec iterum sicut forma, non enim perficit delectatio operationem ut habitus quidam, secundum philosophum, in X Ethic. Delectatio ergo non perficit operationem.

Iª-IIae q. 33 a. 4 s. c.

Sed contra est quod dicitur ibidem, quod delectatio operationem perficit.

Iª-IIae q. 33 a. 4 co.

Respondeo dicendum quod delectatio dupliciter operationem perficit. Uno modo, per modum finis, non quidem secundum quod finis dicitur id propter quod aliquid est; sed secundum quod omne bonum completive superveniens, potest dici finis. Et secundum hoc dicit philosophus, in X Ethic., quod delectatio perficit operationem sicut quidam superveniens finis, inquantum scilicet super hoc bonum quod est operatio, supervenit aliud bonum quod est delectatio, quae importat quietationem appetitus in bono praesupposito. Secundo modo, ex parte causae agentis. Non quidem directe, quia philosophus dicit, in X Ethic., quod perficit delectatio operationem, non sicut medicus sanum, sed sicut sanitas. Indirecte autem, inquantum scilicet agens, quia delectatur in sua actione, vehementius attendit ad ipsam, et diligentius eam operatur. Et secundum hoc dicitur in X Ethic., quod delectationes adaugent proprias operationes, et impediunt extraneas.

Iª-IIae q. 33 a. 4 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod non omnis delectatio impedit actum rationis, sed delectatio corporalis; quae non consequitur actum rationis, sed actum concupiscibilis, qui per delectationem augetur. Delectatio autem quae consequitur actum rationis, fortificat rationis usum.

Iª-IIae q. 33 a. 4 ad 2

Ad secundum dicendum quod, sicut dicitur in II Physic., contingit quod duo sibi invicem sunt causa, ita quod unum sit causa efficiens, et aliud causa finalis alterius. Et per hunc modum, operatio causat delectationem sicut causa efficiens; delectatio autem perficit operationem per modum finis, ut dictum est.

Iª-IIae q. 33 a. 4 ad 3

Ad tertium patet responsio ex dictis.

Translation Hide
Summe der Theologie

Vierter Artikel. Das Ergötzen dient dem Thätigsein zur Vollendung.

a) Dem steht entgegen: I. Jegliche menschliche Wirksamkeit hängt ab vom Gebrauche der Vernunft. Das Ergötzen aber stört den Gebrauch der Vernunft. Also vollendet es nicht die menschliche Wirksamkeit. II. Nichts vollendet sich selbst oder gar seine eigene Ursache. Das Ergötzen selber aber ist Thätigsein entweder dem Wesen nach oder es wird verursacht vom Thätigsein. Also vollendet es dieses nicht. III. Das Ergötzen ist nicht die Vollendung der Thätigkeit als Zweck derselben, denn nicht wegen des Ergötzens sucht man nach Thätigkeit, sondern vielmehr umgekehrt; — nicht als wirkender Grund, denn mit weit mehr Recht wird die Thätigkeit als wirkender Grund des Ergötzens bezeichnet; — nicht als innere Wesensform, denn das Ergötzen vollendet nicht das Thätigsein, als ob es gewissermaßen ein Zustand wäre. Also geht keinerlei Vollendung für die Thätigkeit von dem Ergötzen aus. Auf der anderen Seite sagt Aristoteles (10 Ethic. 4.): „Das Ergötzen ist die Vollendung des Thätigseins.“

b) Ich antworte, das Ergötzen vollende die Thätigkeit 1. als Zweck; nicht zwar wie ein Zweck, um dessentwillen man thätig ist, sondern wie alles Gute, was hinzutritt als vervollständigend, Zweck d. h. Ende, Vollendung genannt werden kann; und deshalb fügt Aristoteles zu dem angeführten Texte hinzu, „wie ein noch hinzutretender vervollständigender Zweck,“ insofern zu dem Guten, was da ist „Thätigsein“ noch vollendend hinzutritt dieses andere Gut, was da ist „Ergötzen“, also Ausruhen des Begehrens im vorausgesetzten Gute. 2. Als wirkender Grund; nicht freilich direkt, wie Aristoteles l. c. ausdrücklich bemerkt „nicht wie der Arzt jemanden gesund macht, sondern wie dies die Gesundheit thut;“ also indirekt, insoweit nämlich der Thätigseiende, weil er bei seiner Wirksamkeit sich ergötzt, um so aufmerksamer thätig ist.

c) I. Die körperliche Ergötzung nur hindert den Gebrauch der Vernunft, jene nämlich, die nicht der Vernunft und ihrer Thätigkeit folgt, sondern der Thätigkeit der Begehrkraft, welche durch das Ergötzen erhöht wird. Das der Vernunft folgende Ergötzen stärkt den Gebrauch derselben. II. und III. Zwei Dinge können sich gegenseitig nach verschiedenen Seiten hin Ursache sein, wie es 2 Phys. heißt, so zwar, daß das eine die wirkende, das andere die Zweckursache ist des anderen. Und so verursacht als wirkende Ursache die Thätigkeit das Ergötzen; das Ergötzen aber vollendet die Thätigkeit nach Art des Zweckes.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy