Edition
Hide
Summa theologiae
Articulus 5
Iª-IIae q. 50 a. 5 arg. 1
Ad quintum sic proceditur. Videtur quod in voluntate non sit aliquis habitus. Habitus enim qui in intellectu est, sunt species intelligibiles, quibus intelligit actu. Sed voluntas non operatur per aliquas species. Ergo voluntas non est subiectum alicuius habitus.
Iª-IIae q. 50 a. 5 arg. 2
Praeterea, in intellectu agente non ponitur aliquis habitus, sicut in intellectu possibili, quia est potentia activa. Sed voluntas est maxime potentia activa, quia movet omnes potentias ad suos actus, ut supra dictum est. Ergo in ipsa non est aliquis habitus.
Iª-IIae q. 50 a. 5 arg. 3
Praeterea, in potentiis naturalibus non est aliquis habitus, quia ex sua natura sunt ad aliquid determinatae. Sed voluntas ex sua natura ordinatur ad hoc quod tendat in bonum ordinatum ratione. Ergo in voluntate non est aliquis habitus.
Iª-IIae q. 50 a. 5 s. c.
Sed contra est quod iustitia est habitus quidam. Sed iustitia est in voluntate, est enim iustitia habitus secundum quem aliqui volunt et operantur iusta, ut dicitur in V Ethic. Ergo voluntas est subiectum alicuius habitus.
Iª-IIae q. 50 a. 5 co.
Respondeo dicendum quod omnis potentia quae diversimode potest ordinari ad agendum, indiget habitu quo bene disponatur ad suum actum. Voluntas autem, cum sit potentia rationalis, diversimode potest ad agendum ordinari. Et ideo oportet in voluntate aliquem habitum ponere, quo bene disponatur ad suum actum. Ex ipsa etiam ratione habitus apparet quod habet quendam principalem ordinem ad voluntatem, prout habitus est quo quis utitur cum voluerit, ut supra dictum est.
Iª-IIae q. 50 a. 5 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod, sicut in intellectu est aliqua species quae est similitudo obiecti, ita oportet in voluntate, et in qualibet vi appetitiva, esse aliquid quo inclinetur in suum obiectum, cum nihil aliud sit actus appetitivae virtutis quam inclinatio quaedam, ut supra dictum est. Ad ea ergo ad quae sufficienter inclinatur per naturam ipsius potentiae, non indiget aliqua qualitate inclinante. Sed quia necessarium est ad finem humanae vitae, quod vis appetitiva inclinetur in aliquid determinatum, ad quod non inclinatur ex natura potentiae, quae se habet ad multa et diversa; ideo necesse est quod in voluntate, et in aliis viribus appetitivis, sint quaedam qualitates inclinantes, quae dicuntur habitus.
Iª-IIae q. 50 a. 5 ad 2
Ad secundum dicendum quod intellectus agens est agens tantum, et nullo modo patiens. Sed voluntas, et quaelibet vis appetitiva, est movens motum, ut dicitur in III de anima. Et ideo non est similis ratio de utroque, nam esse susceptivum habitus convenit ei quod est quodammodo in potentia.
Iª-IIae q. 50 a. 5 ad 3
Ad tertium dicendum quod voluntas ex ipsa natura potentiae inclinatur in bonum rationis. Sed quia hoc bonum multipliciter diversificatur, necessarium est ut ad aliquod determinatum bonum rationis voluntas per aliquem habitum inclinetur, ad hoc quod sequatur promptior operatio.
Translation
Hide
Summe der Theologie
Fünfter Artikel. Der Wille ist Sitz einiger Zustände.
a) Dagegen spricht: I. Die Zustände in der Vernunft setzen sich aus Ideen oder Erkenntnisformen zusammen, vermittelst deren der thatsächliche Erkenntnisakt sich vollzieht. Der Wille aber ist nicht thätig auf Grund solcher Erkenntnisformen oder Ideen. Also ist in ihm kein Zustand. II. In der „wirksam thätigen“ Vernunft (welche die allgemeinen Ideen von den Phantasiebildern thatsächlich abzieht) ist kein Zustand wie solche in der „möglichen“ Vernunft sind. Denn sie ist eine thätige, einwirkende; keine empfangende Kraft. Der Wille aber ist im höchsten Grade ein thätiges Vermögen; denn es bewegt alle anderen Vermögen zu den ihnen entsprechenden Thätigkeiten hin. Also ist in ihm keinerlei Zustand. III. In den rein natürlichen Vermögen findet sich kein Zustand, weil sie von Natur aus zu etwas Einem bestimmt sind. Der Wille aber hat es von seiner Natur, daß er auf das Gute sich richtet, wie es durch die Vernunft geregelt ist. Also ist da ein Zustand überflüssig. Auf der anderen Seite ist die Gerechtigkeit ein Zustand. Die Gerechtigkeit aber ist im Willen. Denn „sie ist ein Zustand, welchem gemäß man will und thut Gerechtes.“ (5 Ethic. 1.)
b) Ich antworte, jegliches Vermögen, das da in verschiedener Weise bezogen werden kann auf das Thätigsein, bedarf eines Zustandes, vermittelst dessen es in gute regelmäßige Verfassung gebracht wird mit Rücksicht auf das Thätigsein. Der Wille aber, als vernünftiges Vermögen, kann in verschiedener Weise auf das Thätigsein bezogen werden. Also muß in ihm ein Zustand sein, kraft dessen er in gute regelmäßige Verfassung kommt für das Thätigsein. Sodann geht es aus der Natur selber des Zustandes hervor, daß im Willen ein solcher sein muß; insofern jeder Zustand etwas ist, dessen man sich bedienen kann, wenn man will.
c) I. Wie in der Vernunft eine Erkenntnisform als Ähnlichkeit des Gegenstandes ist; so muß im Willen und überhaupt in jeder begehrenden Kraft etwas sein, wodurch er hingeneigt wird zu seinem Gegenstande, da ja die Thätigkeit eines begehrenden Vermögens nichts Anderes ist als eine gewisse Hinneigung, wie Kap. 6, Art. 4. und Kap. 22, Art. 2. gesagt worden. Wozu also eine begehrende Kraft hinlänglich hingeneigt wird durch die Natur des Vermögens selber, dafür bedarf es keiner eigenen Form oder Eigenschaft, die zum Vermögen hinzutritt, um es hinzuneigen. Weil aber es zur Erreichung des menschlichen Lebenszweckes notwendig ist, daß die begehrende Kraft hingeneigt wird zu einem bestimmten Gegenstande, zu dem sie von Natur aus keine bestimmte Hinneigung hat, ist sie doch eben von Natur gleichgültig für Vieles und Verschiedenes; — so ist es erforderlich, daß im Willen und in den begehrenden Kräften einige Eigenschaften und Formen sind, die zu einem bestimmten einzelnen Gegenstande hinneigen; und diese nennt man Zustände. II. Die wirksam thätige Vernunft ist nur einwirkend und in keiner Weise empfangend oder leidend. Der Wille aber wie jede begehrende Kraft ist nach einer Seite hin bewegend und nach der anderen in Bewegung gesetzt. Sitz eines Zustandes jedoch kann etwas nur sein, insofern es gewissermaßen im Vermögen ist, von Anderem her bestimmt zu werden. III. Kraft seiner Natur neigt der Wille als Vermögen zum Guten, wie es die Vernunft regelt, hin. Weil aber solches Gut noch vielfache Verschiedenheiten zuläßt, ist es notwendig, daß zu einem allseitig bestimmten Gute der Vernunft der Wille noch durch Zustände hingeneigt werde, damit die Wirksamkeit eine bereitwilligere sei.